Białe, czarne, ogrodowe – tę nalewkę przygotujesz z każdych winogron. Zobacz przepis! Winogronówka to najlepszy z domowych środków na zimę

Winogrona to smaczne owoce winorośli właściwej (Vitis vinifera), zwanej też latoroślą winną, które są przerabiane na soki i napoje alkoholowe. Oprócz wina, które należy do najpopularniejszych trunków procentowych na świecie, ale wymaga specjalnego procesu przygotowania, należą do nich również nalewki. Te łatwo przygotować w domu, by utrwalić prozdrowotne właściwości winogron.

Owoce winorośli są chętnie jedzone na surowo, jak również w postaci suszonej jako rodzynki. Stanowią nie tylko wygodną przekąskę, ale też łagodnie produkt przeczyszczający stosowany zwłaszcza w pediatrii.

Warto wiedzieć przy tym, że głównym surowcem zielarskim w przypadku winorośli jest jej liść, a z pestek owoców wyciska się olej kulinarny

Sprawdź: Gdzie w Polsce uprawia się winogrona?

Przygotowanie domowej nalewki winogronowej nie powinno przysporzyć problemów nawet osobom początkującym. O ile zrobienie wina jest dość trudne ze względu wymagany sprzęt, warunki i doświadczenie, nalewka to całkiem prosta sprawa.

Co więcej, do winogronówki można użyć różnych odmian owoców. Mogą to być winogrona ogrodowe, jak i sklepowe, zarówno jasne (białe i zielone), jak i ciemne, w tym czarne. Powinny być w pełni dojrzałe, świeże i zdrowe. Należy oderwać je od szypułek i umyć, a następnie osuszyć.

Nalewkę z winogron można przygotować z użyciem cukru lub miodu pszczelego, a także różnej mocy alkoholu – spirytusu i/lub wódki. Poniżej prosty wariant ze zdrowymi przyprawami korzennymi.

Nalewka z winogron ciemnych
Składniki:

• 1 kg ciemnych winogron,
• przyprawy, np. kilka goździków i/lub 1/2 laski wanilii,
• 0,75 l spirytusu 70 proc. alk. obj.,
• 1 szkl. wody,
• 3 szkl. miodu.

Przygotowanie:

1. Winogrona umyj, osusz, umieść w dużym słoju, wypełniając go do 3/4 wysokości, po czym lekko ugnieć.
2. Wrzuć przyprawy i zalej całość mieszanką spirytusu i wody, by przykryć owoce. Zamknij naczynie i odstaw w ciepłe i ciemne miejsce na 6 tygodni, co kilka dni mieszając jego zawartością.
3. Po tym czasie zlej alkohol, zamknij i odstaw, a do owoców dodaj miód. Zamknij słój i odstaw na 2 tygodnie, codziennie nim wstrząsając.
4. Następnie zlej syrop z owoców, połącz z alkoholem i odstaw, a gdy płyn stanie się klarowny, przefiltruj go i rozlej do butelek.
5. Odstaw nalewkę na 3-6 miesięcy, by dojrzała.

Nalewkę winogronową ze słodkich, jasnych odmian owoców można przygotować bez dodatku cukru, który ogranicza właściwości prozdrowotne przetworów.

Przepis na nalewkę z białych winogron
Składniki:

• 1 kg jasnych winogron,
• 1 l wódki 40 proc. alk. obj.

Przygotowanie:

1. Winogrona umyj, osusz, umieść w słoju i zalej do 3/4 wysokości alkoholem, zamknij i odstaw w ciemne i ciepłe miejsce na 3 miesiące, co jakiś czas mieszając zawartością naczynia.
2. Po tym czasie zlej nalewkę, ew. ją filtrując, przelej do butelek i odstaw na 2-3 miesiące.

Winogrona ogrodowe uważa się za zdrowsze od odmian handlowych, co związane jest z dużą zawartością skórki w stosunku do miąższu i jej bardzo ciemnym kolorem.

Nalewka z winogron ogrodowych
Składniki:

• 1 kg winogron ogrodowych,
• 0,5 kg cukru,
• 0,5 l spirytusu 70 proc. alk. obj.,
• 0,5 l wódki 40 proc. alk. obj.,
• kilka goździków.

Przygotowanie:

1. Umyte i osuszone winogrona włóż do słoja, by wypełnić go do 3/4 wysokości owocami, lekko ugnieć i zasyp cukrem, po czym odstaw naczynie w ciepłe, ale ciemne miejsce na 2-3 dni, i codziennie potrząsaj słojem.
2. Gdy cukier się rozpuści, dodaj przyprawy, spirytus i wódkę, zamknij i odstaw w ciemne miejsce na 2-3 tygodnie, co kilka dni mieszając jego zawartością.
3. Przecedź nalew przez gazę, a następnie przefiltruj, po czym rozlej do butelek.
4. Odstaw nalewkę na 5-6 miesięcy w ciemne miejsce.

Dawkowanie nalewki z winogron zależy od jej mocy, która jest najmniejsza w przypadku przepisu na nalewkę z owoców jasnych, a największa – dla tych ciemnych. Niemniej jako orientacyjną porcję dzienną można przyjąć do 50 ml. Osoby z cukrzycą i dną moczanową powinny jednak zmniejszyć tę dawkę, najlepiej o połowę.

Nalewka z winogron zawiera rozpuszczalne związki z owoców, przy czym najcenniejsze z nich pochodzą ze skórki. Właśnie tam (a także w pestkach) skoncentrowany jest resweratrol, który należy do najsłynniejszych przeciwutleniaczy, a należy do grupy polifenoli. Jest on korzystny dla serca, a także dla układu nerwowego. Wykazano, że zmniejsza zmiany w mózgu u osób z chorobami Alzheimera i Parkinsona, a także chroni go przed rozwojem nowotworu.

To resweratrol wiązano z tzw. francuskim paradoksem, czyli niską śmiertelnością sercową Francuzów, których dieta obfituje w wino. Koncepcja podtrzymywana od lat 80., a rozwinięta przez dużą liczbę badań naukowych, okazała się zbyt optymistyczna. Problemem jest jednak niska rozpuszczalność tego związku w wodzie i niestabilność chemiczna. Choć jednak dziesiątki prac na temat związków zostało sfałszowane przez jednego autora, twierdzenia na temat resweratrolu są w sporej części prawdą.

Resweratrol łatwo łączy się w łańcuchy (izomery) pod wpływem wysokiej temperatury, zmian kwasowości środowiska, działania promieniowania ultrafioletowego czy pewnych enzymów. Niska biodostępność ogranicza jego zastosowanie lecznicze, z czym naukowcy radzą sobie, by łączyć go w trwalsze kompleksy w postaci nanocząsteczek. Takie samo rozwiązanie zastosowano z sukcesem chociażby w przypadku szczepionek mRNA przeciwko COVID-19, utrwalając je w postaci nanocząsteczek lipidowych. Lecznicze terapie z resweratrolem prowadzi się także z użyciem bardzo wysokich stężeń.

W warunkach domowych lepszą przyswajalność resweratrolu z winogron można uzyskać poprzez przygotowanie wyciągu wodno-alkoholowego. To nic innego, jak nalewka, a w aptekarstwie – tynktura.

Jak dowiedziono, polifenole w winogronach zmieniają skład mikroflory jelitową, od której zależy nie tylko ryzyko chorób układu pokarmowego, ale całego organizmu, włączając w to choroby metaboliczne i nowotwory.

Jest to niezwykle korzystne działanie, polegające na hamowaniu aktywności bakterii Escherichia coli, jednak w bardzo wysokich dawkach (1-10 mg na kilogram ciała dziennie). Zbadane antybakteryjne działanie dotyczy też Citrobacter freundii – podobnie jak E. coli, patogen ten wywołuje groźne infekcje oportunistyczne, czyli występującymi wewnętrzne patogenami w stanach obniżonej odporności. Przed groźnymi mikrobami występującymi w jelitach i całym ciele chronią nas drobnoustroje probiotyczne. Zawdzięczamy im też sprawne trawienie i ochronę jelita przed procesami chorobowymi.

Polifenole są wprost „uwielbiane” przez probiotyczne bakterie mlekowe, które można nazwać strażnikami naszego zdrowia. Zwłaszcza przy niskim stężeniu polifenoli obserwowano wzrost ilości i aktywności bakterii Lactobacillus acidophilus, który hamuje wzrost bakterii Helicobacter pylori. Ta z kolei przyczynia się do rozwoju wrzodów żołądka i stanów zapalnych w organizmie, m.in. w obrębie układu moczowego. Polifenole chronią też bakterie Lactobacillus reuteri przed niszczeniem przez wolne rodniki.

Znane są właściwości przywracające integralność bariery krew-mózg, która chroni go przed szkodliwymi cząstkami, jednak zatrzymuje 98 proc. leków niskocząsteczkowych i 100 proc. tych wysokocząsteczkowych.

Dobra wiadomość jest taka, że podczas przemian polifenoli takich jak resweratrol produkowane są mniejsze związki, które mogą łatwo się wchłaniać w jelicie i przenikać do krwiobiegu.

Nalewka z winogron może być bardziej korzystna niż nalewki z innych owoców. Wykazano bowiem, że jej związki aktywne w znacznym stopniu zapobiegają zmianom oksydacyjnym wywołanym przez spożywanie alkoholu, takim jak utlenianie związków tłuszczowych (tak powstają m.in. złogi cholesterolu w tętnicach). W ten sposób chronią przed skutkami jego spożycia nie tylko wątrobę, ale też serce i naczynia krwionośne.

Związki aktywne, które występują w nalewce z winogron, mają właściwości:

• przeciwutleniające,
• przeciwzapalne,
• przeciwbólowe,
• rozszerzające naczynia krwionośne i obniżające ciśnienie krwi,
• redukujące poziom cholesterolu LDL,
• ochronne dla serca, wątroby i mózgu,
• przeciwnowotworowe,
• stymulujące krążenie krwi,
• regulujące gospodarkę hormonalną (fitoestrogenne).

Działanie antyrakowe związków z winogron polega m.in. na hamowaniu rozwój anormalnych komórek m.in. piersi, prostaty, wątroby, jelita grubego czy śledziony poprzez działanie na geny. W przypadku nowotworów mózgu wiadomo natomiast, że wywołuje programowaną śmierć komórek nowotworowych w tym narządzie, ograniczając tworzenie się nowych naczyń krwionośnych zaopatrujących zmiany w krew i ich rozprzestrzeniane się w organizmie.

Nalewka winogronowa zawiera alkohol i z tego powodu nie powinny pić jej kobiety w ciąży, karmiące piersią, dzieci i młodzież przed ukończeniem 18. roku życia, a także osoby przyjmujące określone leki. Alkohol może zmieniać działanie niektórych środków medycznych, niebezpiecznie je nasilając lub osłabiając, a należą do nich m.in. leki przeciwbólowe, psychoaktywne czy antybiotyki.

Sam resweratrol, jak i polifenole zawarte w winogronach i nalewkach z tych owoców to związki o bardzo niskiej toksyczności. Należy jednak wiedzieć, że nawet sam wyciąg z winogron bez alkoholu spożywany w dużych dawkach nie jest wskazany przy zażywaniu leków przeciwzakrzepowych, metabolizowanych w wątrobie przy udziale cytochromów P450 (informacje w ulotce leku), midazolamu (lek z grupy benzodiazepin) i cyklosporyn, które należą do środków immunosupresyjnych.

Zobacz: Jakie właściwości zdrowotne mają lecznicze nalewki?