Rejestr dłużników – jak działa lista dłużników i jak się na niej nie znaleźć?

Rejestr dłużników to powszechnie stosowana nazwa dla baz danych podmiotów fizycznych i prawnych posiadających zadłużenia. Warto jednak rozróżnić dwa rodzaje list dłużników w Polsce – państwowe (KRDN) i prywatne (np. BIG). Do państwowych list dopisuje się osoby, które popadły w zadłużenie na skutek upadłości konsumenckiej lub działalności gospodarczej oraz osoby, które zobowiązane są do wystawienia majątku w trybie przepisów kodeksu prawa cywilnego o postępowaniu egzekucyjnym. W przypadku prywatnych rejestrów, dopisanie dłużnika następuje po złożeniu odpowiedniego wniosku przez wierzyciela, który dysponuje tytułem wykonawczym (od daty wezwania do spłaty zadłużenia minęło ponad 30 dni).

Instytucją państwową jest Krajowy Rejestr Dłużników Niewypłacalnych. Został utworzony w ramach Krajowego Rejestru Sądowego na podstawie ustawy z 20 sierpnia 1997 roku. Wpisy do tego rejestru dokonywane są na wniosek wierzyciela lub z urzędu.

Prywatne firmy mogą prowadzić listę dłużnika na podstawie ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych. Takie podmioty zbierające dane o zadłużeniach nazywane są Biurami Informacji Gospodarczej. Zajmują się one zbieraniem pozytywnych oraz negatywnych informacji gospodarczych, przechowywaniu ich oraz udostępnianiu na wnioski petentów. W Polsce istnieje sześć BIG-ów, to jest:

• ERIF Biuro Informacji Gospodarczej S.A.,
• BIG InfoMonitor SA,
• Krajowy Rejestr Długów BIG SA,
• Krajowe Biuro Informacji Gospodarczej,
• Krajowa Informacja Długów Telekomunikacyjnych BIG SA,
• BISNODE Międzynarodowe Biuro Informacji Gospodarczej S.A.[i]

Rejestry dłużników, działające jako BIG, zbierają dane od wierzycieli, którymi mogą być banki, firmy pożyczkowe, przedsiębiorstwa, firmy telekomunikacyjne i dostarczające Internet czy telewizję kablową, gminy, sądy, osoby fizyczne, dostawcy energii i innych mediów, leasingowe, ubezpieczeniowe, a także tzw. wierzyciele wtórni, którzy odkupili od innego wierzyciela zadłużenie. Na listę dłużników można trafić np. za niepłacenie rachunków, faktur oraz za posiadanie tytułu wykonawczego w sprawie nieuregulowanych zobowiązań. Ważną informacją jest to, że do spisu może trafić zarówno osoba, która nie jest konsumentem, jak i tym konsumentem jest.

W tym pierwszym przypadku, do rejestru dopisuje się dłużnika, którego zobowiązanie wynosi co najmniej 200zł, od daty spłaty minęło minimum 30 dni, a także minął miesiąc od momentu przesłania listu do dłużnika, w którym został on poinformowany o zamiarze przekazania jego danych do biura informacji gospodarczej. Dla przykładu, konsument może zostać dopisany do rejestru dłużników za:

• zaleganie z płatnością czynszu,
• zaleganie z płatnością rachunków za media, jak prąd, woda, gaz,
• zaleganie z płatnością za Internet, abonament telefoniczny, telewizję kablową,
• zaleganie z opłatą raty leasingowej,
• zaleganie z opłatą polisy za auto czy mieszkania,
• nieuiszczanie opłaty za mandat,
• nieopłacanie alimentów.

Jeśli dłużnik nie jest konsumentem, wierzyciel może dokonać wpisu w BIG, jeśli zobowiązanie wynosi minimum 500 zł dla firm, jest wymagalne od co najmniej 30 dni i minął miesiąc od wysłania dłużnikowi wezwania do zapłaty zadłużenia wraz z wpisanym ostrzeżeniem o zamiarze przekazania wpisu na listę dłużników. Dodatkowo, zadłużenie powstało w wyniku określonego stosunku prawnego (np. poprzez niedotrzymanie warunków podpisanej umowy). Ponadto do rejestru dłużników można trafić, jeśli wierzyciel ma tytuł wykonawczy wydany przez sąd.

Więcej o tym, kto może trafić na listę dłużników w Polsce i jak się z niej wypisać, przeczytasz w tekście: Czym jest rejestr dłużników i jak działa? Odzyskaj długi i sprawdź swoje zadłużenie

Lista dłużników może być bardzo przydatnym narzędziem w skutecznym prowadzeniu biznesu, które pomoże uniknąć nieprzyjemnych konsekwencji zawierania transakcji i umów z niewypłacalnymi partnerami. Sprawdzając rejestr dłużników, można potwierdzić wiarygodność finansową kontrahentów. W związku z tym, iż trafiają tam zadłużenia już od kwoty 500 zł, to nawet drobne potknięcie w regularnym opłacaniu zobowiązań jest odnotowane i tym samym bardzo wielu niewypłacalnych czy praktykujących bardzo opóźnione regulowanie zobowiązań podmiotów trafia na listę dłużników.

Lista dłużników to narzędzie mogące służyć jako doskonały środek prewencji. Wystarczy informować kontrahentów o możliwość dopisania zadłużenia do takiej bazy, w sytuacji kiedy by się ono pojawiło, co może zmotywować ich do regulowania w terminie zobowiązań.

W momencie, gdy zadłużenie już istnieje, wysłanie monitu z informacją o wpisie na listę dłużników może spowodować uregulowanie należności przez dłużnika, bez konieczności odwoływania się do środków windykacji twardej. Mało który przedsiębiorca będzie chciał widnieć w rejestrze dłużników, bo to może znacząco rzutować na jego renomę w branży i nawet spowodować realną utratę zysków, jeśli kolejni kontrahenci dowiedzą się o zadłużeniu i zerwą kontrakty.

Co warte odnotowania, nie należy interesować się rejestrem dłużników dopiero w momencie powstania zadłużenia. Aby w pełni wykorzystać możliwości, jakie daje lista dłużników, należy wyrobić w sobie nawyk sprawdzania każdego potencjalnego kontrahenta przed zawarciem umowy i transakcji. Dzięki temu można skutecznie ochronić się przed niewypłacalnymi kontrahentami.

Jeśli dojdzie do opóźnienia w płatności i powstanie zadłużenie, sprawa nie jest przegrana – obecnie wierzyciel ma wiele metod na efektywne ściągnięcie długów. Zaczyna się od tzw. windykacji miękkiej, czyli łagodnej formy ponaglania do zapłaty. Można dzwonić do dłużnika, wysyłać wiadomości, maile czy pisma, wzywając go do zapłaty. Na pismach warto umieść adnotację, że w razie nieuregulowania należności, dłużnik zostanie wpisany do danego rejestru dłużników. Wezwanie do zapłaty może też mieć wyliczone odsetki za dni opóźnienia w płatności. Jeśli płatność dalej nie zostanie uiszczona, pozostaje wysłać przedsądowe wezwanie do zapłaty, co jest niezbędne, by później złożyć sprawę do sądu. Niektórzy wierzyciele w ramach windykacji miękkiej nawiązują już współpracę z adwokatem lub radcą prawnym i to on wysyła pismo. Pieczęć kancelarii prawnej ma bardziej motywować dłużnika do uregulowania należności.

Kolejny etap odzyskiwania długu to windykacja twarda, która zaczyna się, jeśli windykacja miękka nie przynosi rezultatu. Gdy minie już ustawowe 30 dni od terminu zapłaty oraz 30 dni od prób wezwania dłużnika do uiszczenia należności, a zobowiązanie opiewa na więcej niż 500 zł, można wpisać dłużnika do BIG-u. Niezależnie od tego, wierzyciel może złożyć pozew o zapłatę do sądu – to jest zalecane, jeśli dłużnik nie wykazuje żadnej woli spłaty zadłużenia i nie ma z nim kontaktu. Aktualnie można składać pozwy o zapłatę elektronicznie, co przyspiesza proces ich rozpatrywania. Ponadto dobrze jest dołączyć wszelkie dowody potwierdzające powstanie zadłużenia, czyli oficjalne dokumenty, umowy, ale też wiadomości, a także dokumenty świadczące o próbie polubownego odzyskania zadłużenia, co także przyspiesza proces i bezspornie wskazuje, że są podstawy do ubiegania się o wypłacenie należności przez dłużnika.

Postępowanie sądowe ma na celu uzyskanie nakazu zapłaty. Wyróżnia się kilka rodzajów postępowań: nakazowe, upominawcze lub uproszczone, stosowane dla roszczeń mniejszych niż 20 tys. zł. Po uzyskaniu nakazu sądowego, występuje się do sądu o klauzulę wykonalności. To ona jest podstawą do wszczęcia postępowania egzekucyjnego przez komornika. Właśnie w tym momencie komornik rozpoczyna swoją pracę – mając klauzulę wykonalności, może rozpocząć windykację długu. Ważne jest to, że komornik nie wszczyna postępowania samodzielnie, a jedynie po otrzymaniu klauzuli wykonalności.[ii]

Rejestr dłużników powstał miedzy innymi z myślą o przedsiębiorcach, by zapewnić im skuteczne narzędzie prewencyjne chroniące ich od zawierania transakcji z niewypłacalnymi kontrahentami oraz narzędzie motywujące dłużników do uregulowania zadłużenia.

[i] https://erif.pl/faq/
[ii] https://erif.pl/poradnik-przedsiebiorcy/windykacja-dlugow-jak-splacac-wlasne-dlugi-i-odzyskiwac-wierzytelnosci/