Zamek w Nidzicy
Największy na Mazurach zamek krzyżacki można zwiedzać w Nidzicy. Na wzgórzu, które dziś gęsto porastają drzewa, Zakon zbudował w 1370 r. potężną warownię z kwadratowymi wieżami i krużgankami obronnymi. Mury i obwarowania nie na wiele się jednak zdały – zamek w Nidzicy został łatwo zdobyty przez polskie wojsko, maszerujące pod Grunwald.
W kolejnych wiekach zamek niszczał. Splądrowali go Francuzi w XIX w., a w 1945 r. zbombardowali Rosjanie. W latach 60. XX w. zamek przeszedł jednak gruntowną rewitalizację i dziś znowu prezentuje się bardzo imponująco. Działa w nim Muzeum Ziemi Nidzickiej, hotel z restauracją, a także Bractwo Rycerskie Komturii Nidzickiej.
Zdjęcie na licencji CC BY-SA 3.0.
Zamek Ryn
Między jeziorami Ryńskim i Ołów wznosi się pięknie położony zamek, górujący nad miejscowością Ryn. Miał służyć Krzyżakom do podboju Litwy, ale klęska w bitwie pod Grunwaldem zahamowała na jakiś czas jego budowę.
Zamek służył Prusakom jako więzienie. Nic dziwnego, że w jego murach ma straszyć. Podobno można tu spotkać Białą Damę (najpowszechniejsza odmiana zamkowego ducha). Biała Dama z Rynu to – według najpopularniejszej wersji opowieści – księżna Anna, żona Witolda, zamurowana przez Krzyżaków wraz z dziećmi na zamku w ramach zemsty na Litwinach. Duch Anny ma ukazywać się wieczorami, zwłaszcza mężczyznom, szczególnie tym wychodzącym w piwnicy na wino.
Niestety, legenda o Annie nie jest prawdziwa. Nawet tablica zawieszona w korytarzu na zamku w Rynie informuje, że księżna zmarła spokojnie w Trokach w 1418 r. i jest pochowana w katedrze wileńskiej. Pozostaje więc pytanie, czyj właściwie duch snuje się nocami w okolicy piwnicy na wino na zamku w Rynie?
Zdjęcie na licencji CC BY-SA 4.0.
Zamek w Olsztynie
W XIV w. w zakolu Łyny w Olsztynie wzniesiono zamek, który jest dziś jedyną dobrze zachowaną dawną siedzibą Kapituły Warmińskiej.
Jednak to nie z Kapitułą wiążę się sława zamku w Olsztynie, lecz z postacią Mikołaja Kopernika, który zrewolucjonizował poglądy ludzkości na działanie wszechświata. Kopernik mieszkał w olsztyńskim zamku jako kanonik i pełnił funkcje administratora. Dowodził nawet skuteczną obroną zamku przed Krzyżakami w 1521 r.
To właśnie na zamku w Olsztynie Kopernik prowadził niektóre ze swoich badań, czego świadectwem jest zachowana w krużgankach tablica astronomiczna, używana przez uczonego do obliczania kąta padania słońca w dniach równonocy wiosennej i jesiennej. Właśnie w Olsztynie Kopernik miał zacząć pisać swoje najsłynniejsze dzieło, „O obrotach sfer niebieskich”.
Dziś na zamku w Olsztynie działa Muzeum Warmii i Mazur z ciekawą wystawą poświęconą Kopernikowi, a także Bractwo Rycerskie Zamku Olsztyn, organizujące pokazy, turnieje i rekonstrukcje historyczne. Na dziedzińcu zamku można oglądać ciekawostkę – tzw. pruską babę, czyli wykonany przez pogańskich Prusów posąg wojownika, być może wodza, bóstwa wojny i jednego z czcigodnych przodków.
Zamek w Reszlu
Zamek w Reszlu najpierw był siedzibą rycerzy Zakonu Krzyżackiego, a potem biskupów warmińskich. Wzniesiono go na potrzeby wojen z Prusami i był wielokrotnie palony, aż w końcu w XVI w. przebudowano go na wygodną rezydencję, pozbawioną charakteru obronnego. Do dziś zachowała się m.in. imponująca wieża o 8 kondygnacjach.
Z zamkiem w Reszlu wiążę się ponura historia Barbary Zdunk, ostatniej kobiety w Europie, oskarżonej o czary i spalonej na stosie w 1811 r. Zdunk prawdopodobnie niechcący podpaliła Reszel, chcąc zemścić się na swoim kochanku, ale pożar wymknął się spod kontroli i spłonęło wiele budynków. Kobietę oskarżono o czary i przetrzymywano w lochach zamku w Reszlu, aż w końcu, po długiej batalii prawnej, król Prus Fryderyk Wilhelm III zatwierdził wyrok i Zdunk została spalona.
Dziś w zamku w Reszlu działa muzeum z odtworzoną salą tortur, hotel z restauracją i galeria sztuki.
