Tym, co może realnie pomóc, jest działanie. Jednym z naturalnych i prostych rozwiązań – choć nie jedynym – jest sadzenie drzew. Ich rola w ekosystemie jest niezastąpiona, a mimo to wciąż nie wszyscy zdają sobie sprawę, jak znacząco mogą wspierać walkę z kryzysem wodnym, m.in. poprzez poprawę retencji. To ważny element większej układanki, w której równie istotne są działania na rzecz ochrony mokradeł, renaturyzacji rzek czy zrównoważonego zarządzania zasobami wodnymi.
Susza w Polsce – jak drzewa mogą pomóc?
Polska zmaga się z poważnym problemem niedoboru wody, plasując się na jednym z ostatnich miejsc w Europie pod względem dostępności wody pitnej*. Częste susze negatywnie wpływają na rolnictwo, prowadząc do spadku ilości plonów i będąc jednym z czynników wzrostu cen żywności. Niedobór wody dotyka również gospodarstwa domowe, powodując ograniczenia w zaopatrzeniu w wodę pitną. Dodatkowo, susze zwiększają ryzyko pożarów lasów, degradacji gleb oraz zmniejszają bioróżnorodność. Eksperci podkreślają, że kluczowym elementem w walce z tymi problemami jest poprawa retencji wody w glebie.
Drzewa odgrywają w tym procesie fundamentalną rolę. Ich systemy korzeniowe działają jak naturalne zbiorniki retencyjne, zatrzymując wodę w glebie i zapobiegając jej szybkiemu odpływowi. Ponadto, drzewa stabilizują glebę, chroniąc ją przed erozją, oraz wpływają na mikroklimat, zwiększając wilgotność powietrza i gleby. W efekcie, obecność drzew w ekosystemach przyczynia się do zmniejszenia ryzyka susz, ale też powodzi.
Sadzenie drzew – realne działania na rzecz ochrony zasobów wodnych
W odpowiedzi na konsekwencje zmian klimatycznych m.in.: rosnące zagrożenie suszą, nagłe zjawiska pogodowe mające destrukcyjny wpływ na drzewostan, Żywiec-Zdrój od 2009 roku realizuje program "Po stronie natury", którego głównym celem jest ochrona zasobów wodnych. Jednym z filarów programu jest sadzenie drzew. Dzięki wieloletnim nasadzeniom udało się przywrócić leśny charakter wybranym fragmentom dawnej Puszczy Karpackiej oraz wesprzeć odbudowę ekosystemów dotkniętych skutkami klęsk żywiołowych. Nasadzenia są realizowane we współpracy z partnerami na różnych obszarach Polski, w tym na terenach zniszczonych przez powodzie i obszarach wymagających odnowienia ekosystemu leśnego.
Do końca 2025 roku firma we współpracy z Lasami Państwowymi planuje posadzić kolejny 1 mln nowych drzew, co da łącznie 9 milionów drzew posadzonych w ramach programu “Po stronie natury”. Tegoroczne nasadzenia prowadzone są np. na terenach:
Województwa zachodniopomorskiego,
Województwa śląskiego,
Województwa mazowieckiego,
Województwa dolnośląskiego.
Działania te lokalnie poprawiają retencję wodną i wspierają ochronę bioróżnorodności, szczególnie w miejscach dotkniętych klęskami żywiołowymi.
Jak drzewa pomagają w retencji wody?
Drzewa pełnią kluczową rolę w ekosystemie, działając jak naturalne zbiorniki retencyjne. Oto kilka mechanizmów ich działania:
Zwiększają zdolność gleby do magazynowania wody – systemy korzeniowe drzew pomagają zatrzymać wodę w glebie, zapobiegając jej szybkiemu odpływowi.
Regulują cykl hydrologiczny – drzewa wpływają na poziom wilgotności gleby i atmosfery, zwiększając częstotliwość opadów oraz zapobiegając ich gwałtowności.
Ograniczają erozję gleby – korzenie stabilizują glebę, zapobiegając jej degradacji i spływowi powierzchniowemu, co ogranicza straty wody.
Oczyszczają wodę i powietrze – liście i korzenie filtrują zanieczyszczenia, poprawiając jakość środowiska.
Zmniejszają efekt miejskiej wyspy ciepła – w miastach drzewa obniżają temperaturę otoczenia nawet o kilka stopni, co ogranicza parowanie wody i poprawia mikroklimat.
Co dają działania podejmowane przez Żywiec Zdrój?
Efekty sadzenia drzew przez Żywiec-Zdrój są mierzalne i realne. Dzięki tym działaniom:
Poprawiono retencję wody na obszarze ponad 1000 hektarów, dzięki czemu zmniejsza się na nich ryzyko powodzi i susz.
Zasadzono rodzime gatunki drzew, takich jak dąb, buk i sosna, wspierające odbudowę siedlisk dla ptaków, owadów i ssaków, co lokalnie sprzyja zwiększaniu bioróżnorodności. Stworzono nowe zielone przestrzenie dla lokalnych społeczności
Lokalne działania, czyli Żywiec Zdrój blisko mieszkańców
W ramach nowego zobowiązania firma w 2025 roku posadzi kolejny 1 milion drzew na terenie różnych nadleśnictw w Polsce. Nasadzenia zostaną zrealizowane w wybranych lokalizacjach na terenie całej Polski, dostosowując je do potrzeb lokalnych ekosystemów. To jednak niejedyne działania podejmowane przez Żywiec-Zdrój dla dobra lokalnych społeczności.
Od lat firma angażuje się w modernizację infrastruktury i upowszechnienie dostępu do wody pitnej na terenach Żywiecczyzny. W ramach powołanego na ten cel Funduszu Wodnego przeznaczyła już do tej pory 1,3 miliona złotych. Jest także współzałożycielem Koalicji Dbamy o Wodę, w ramach której wspiera działalność badawczą i naukową na temat retencji w Polsce i problemów, z którymi borykają się mieszkańcy Polski. Na poziomie lokalnym odbywają się także inicjatywy polegające na odtwarzaniu mokradeł, zakładaniu kwietnych łąk chroniących zasoby wodne i zwiększających infiltrację wody, a także projektach edukacyjnych skierowanych do dorosłych, jak i do dzieci.
Działania Żywiec-Zdrój pokazują, że biznes może aktywnie przyczyniać się do ochrony środowiska. Firma konsekwentnie realizuje strategię zrównoważonego rozwoju, inwestując w naturę i dbając
o przyszłe pokolenia. Sadzenie drzew to tylko jeden z wielu elementów ich działań proekologicznych, ale jeden z najważniejszych – bo drzewa to przyszłość naszej planety. Więcej informacji na temat sadzenia drzew przez Żywiec-Zdrój znajduje się na stronie www.postronienatury.pl. Dzięki zaangażowaniu Żywiec-Zdrój, Polska ma sprzymierzeńca w trosce o naturę, a lokalne społeczności zyskują realne wsparcie w walce z suszą i degradacją ekosystemów.
*Główny Urząd Statystyczny, Ochrona środowiska 2023, Warszawa 2023. https://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5484/1/24/1/ochrona_srodowiska_2023.pdf
