Steve Jobs nie taki zły, jak go malują. Nowa biografia pokazuje ludzką twarz twórcy Apple'a

Szaleniec czy wizjoner? Egocentryczny despota czy nowy Prometeusz ludzkości? Steve Jobs jest określany skrajnymi epitetami. Współzałożyciel technologicznego giganta Apple - dla jednych potwór, dla innych cudotwórca - zmarł cztery lata temu, ale nadal wywołuje dyskusje, budzi emocje, inspiruje i fascynuje. Jego obraz jako ambitnego tyrana, który niszczył swoich współpracowników zarówno fizycznie, jak i psychicznie, pielęgnowało wiele książkowych i filmowych przedstawień Amerykanina. Książka „Steve Jobs” Waltera Isaacsona, traktowana jako oficjalna biografia tego pioniera ery cyfrowej, została skrytykowana przez najbliższe otoczenie Jobsa. Zdaniem jego bliskich to bezpardonowy i powierzchowny atak na tę postać, podobnie zresztą jak dokument „The Man in The Machine” Alexa Gibneya. Jobs wciąż figurował w masowej wyobraźni jako człowiek antypatyczny, groźny i szkodliwy, a mało kto widział w nim człowieka.

Kolejną, najnowszą próbę przełożenia niezwykłego życiorysu Jobsa na papier podjęli Brent Schlender i Rick Tetzell. Amerykańscy dziennikarze, którzy znali Jobsa osobiście, oparli swoją książkę „Droga Steve’a Jobsa” na wielogodzinnych rozmowach z rodziną, znajomymi i pracownikami Jobsa. I zdecydowali się na bardziej oryginalne podejście do postaci Jobsa - człowieka, bez którego współczesna technologia mogłaby nie wyglądać tak jak dzisiaj.

„Steve’a tak naprawdę obchodziły w życiu tylko dwie rzeczy: Apple i rodzina. Potrzebował obu” - brzmi jeden z fragmentów „Drogi Steve’a Jobsa”, cytat Eddy’ego Cue, jednego z członków zarządu Apple. Wielu ludzi może w tym momencie przetrzeć oczy ze zdumienia. To bowiem dość rewolucyjne słowa o mężczyźnie, który wydawał się pracoholikiem skupionym wyłącznie na swoich technologicznych dzieciach: komputerach Macintosh (tak zwanych Macach), iPodach, iPadach czy telefonach iPhones.

Steve’a Jobsa dotąd przedstawiano jako istne zło wcielone. Twórcy nowej książki skupiają się na jego ludzkiej stronie

Jedną z plam na życiorysie Jobsa był skandal związany z publicznym wyparciem się ojcostwa Lisy Brennan (potem Lisy Brennan-Jobs), córki jego miłości ze szkolnej ławy Chrissann Brennan. Jobs nie przyznawał się do dziewczynki, nawet gdy jego ojcostwo zostało udowodnione przez badania DNA. To m.in. z tego powodu w 1983 r. dziennikarz Michal Moritz w artykule poświęconym Jobsowi jako człowiekowi roku nazwał twórcę Apple maszyną roku. Po latach Amerykanin pojednał się z córką, miał też troje dzieci ze swoją żoną Laurene, z którą był od 1989 r. aż do śmierci.

Niesmak po aferze Brennan-Jobs, mimo wielokrotnych przeprosin Jobsa, jednak pozostał. Wielokrotnie pojawiały się także głosy, że Steve Jobs nie był najlepszym materiałem na męża i ojca. Tym bardziej więc szokują słowa o jego rodzinności w „Drodze Steve’a Jobsa”. Jednak Schlender i Tetzell nie szczędzą też Amerykaninowi gorzkich słów w kwestii Lisy, pisząc, że mężczyzna „sprawiał wrażenie, jakby nie obchodziły go skutki własnych działań” i że „brakuje mu empatii”. Zdaniem dziennikarzy Jobs musiał po prostu dojrzeć do ojcostwa, podobnie jak do zdrowych relacji z ludźmi - konflikt z byłym prezesem Apple Johnem Sculleyem doprowadził bowiem do tymczasowego odejścia Jobsa z jego macierzystej firmy w 1985 r.
Te odejścia i powroty, błędy i odkupienia są właśnie kanwą „Drogi Steve’a Jobsa”, której oryginalny tytuł „Becoming Steve Jobs” („Stając się Steve’em Jobsem”) wskazuje na ścieżkę, którą obrali Schlender i Tetzell. Dziennikarze skupili się właśnie na dojrzewaniu Jobsa, jego stawaniu się człowiekiem i wędrówce „od brawurowego parweniusza do wizjonera i przywódcy”, odrzucając czarno-białą interpretację, że ojciec maców oraz iPadów był albo geniuszem, albo potworem. Był zarówno jednym, jak i drugim - twierdzą amerykańscy dziennikarze, którzy, dość nowatorsko w przypadku tej postaci, skupiają się na człowieczeństwie Jobsa i wypowiadają walkę stereotypom. „Stereotypowy obraz Steve’a Jobsa jako geniusza, a przy tym niewyobrażalnego dupka, jest w dużej mierze pokłosiem jego postępowania na przestrzeni pierwszych dziewięciu lat przepracowanych w Apple. Był to okres, w którym wzbudzał największy zachwyt, ale też dopuszczał się najbardziej odrażających zachowań, (...) stracił panowanie nad sprzecznościami kłębiącymi się w jego psychice i doprowadził do ruiny zarówno swoje życie, jak i firmę” - piszą autorzy „Drogi Steve’a Jobsa”, twierdząc, że te pierwsze ,,złe lata” przyczyniły się do jego stygmatyzacji jako diabła wcielonego.

Kim był więc Steve Jobs? Współzałożyciel Apple urodził się w 1955 r. i był owocem związku syryjskiego imigranta, muzułmanina Abdulfattaha „Johna” Jandalego i Joanne Carole Schieble, amerykańskiej katoliczki wychowanej na farmie w Wisconsin. Steve od razu po urodzeniu trafił do swoich adopcyjnych rodziców Paula i Clary Jobsów, którzy nie ukrywali, że był on trudnym i skomplikowanym dzieckiem. Charakterny Jobs, który eksperymentował z buddyzmem, weganizmem i narkotykami, był tzw. self-made manem i komputerowym geniuszem, który nie skończył studiów. Założył firmę komputerową Atari, konstruował technologiczne urządzenia w garażu, a w 1976 r. razem ze Steve’em Wozniakiem założył Apple. „Nigdy wcześniej żadna firma nie rozwinęła się tak szybko” - piszą autorzy „Drogi Steve’a Jobsa” i przypominają, że Jobs został ochrzczony przez prasę człowiekiem, dzięki któremu biznes już nigdy nie będzie taki sam.

Droga firmy Apple zasługuje jednak na oddzielną biografię, tak jak sam Jobs - po upadkach, wzlotach, kilku klapach i spektakularnych „iSukcesach” stała się jednym z bóstw współczesnego, opętanego na punkcie technologii świata. Schlender i Tetzell skupiają się na odejściu Jobsa z Apple, jego wielkim powrocie w 1996 r. i zostaniu CEO firmy, kupieniu firmy Pixar, odpowiedzialnej za sukces m.in. animowanego hitu „Toy Story”, a także na chorobie Jobsa. Ten technologiczny wizjoner zmarł 5 października 2011 r. na raka trzustki.

Jobs nadal żyje w popkulturze. Oprócz „Drogi Steve’a Jobsa” wydanej w Polsce przez wydawnictwo Insignis Media w listopadzie do kina wchodzi druga fabularna biografia Jobsa. „Steve Jobs” wyreżyserowany przez nagrodzonego Oscarem Brytyjczyka Danny’ego Boyle’a ma skupić się na ciemniejszej naturze Jobsa, m.in. na jego relacji z córką Lisą czy współpracownikami. Według krytyków Jobs w wydaniu Michaela Fassbendera jest dużo bardziej udany niż kreacja Ashtona Kutchera z nieudanego filmu „Jobs” z 2013 r. Przed pójściem do kina warto jednak z pewnością sięgnąć po książkę Brenta Schlendera i Ricka Tetzella, którzy nie lukrują postaci Jobsa, ale też jej nie demonizują.