ZSRR Moskwa 1989 Fabryka Leninow 24
Czy politykę na zdjęciach jest łatwiej pokazać poprzez postacie polityków czy poprzez zwykłych ludzi?
Zdjęcia, na których pokazani są politycy, mają krótki żywot. Po 30-40 latach ludzie już nie pamiętają polityków, a młode pokolenie nie rozpoznaje ich twarzy. Więc bardziej uniwersalny charakter mają raczej te zdjęcia, na których można odczytać nastrój i atmosferę czasu przez zachowanie i emocje zwykłych ludzi na ulicy czy gdziekolwiek tam, gdzie coś się dzieje. Jak taki dwudziestolatek zobaczy zdjęcie swoich rówieśników, którzy w euforii rozbijają mur w Berlinie - to od razu wie, o co chodzi. A zdjęcie kanclerza Kohla nic mu nie mówi. Politykę zawsze można „wczytać” w zdjęcia, na których nie widać bezpośrednio wydarzeń mających charakter polityczny, ale zostały one zrobione w jakiś konkretny dzień, w konkretnym miejscu. Ja oczywiście wolę swoje zdjęcia niepolityczne, a w każdym razie takie, które nie są w sposób oczywisty polityczne.
Polska 1989 Wybory
Czy do pamiętnych wyborów w 1989 roku jakoś specjalnie się pan przygotował? Historia właśnie miała się zadziać na pańskich oczach, przed obiektywem aparatu?
Po Okrągłym Stole i wszystkim, co się wtedy stało, było oczywiste, że te pierwsze wybory, takie pół wolne albo prawie wolne, będą czymś bardzo ważnym. Ja jednak nie miałem na ten dzień wielkich planów. W sumie sfotografowałem Jaruzelskiego, jak głosował ze swoją żoną w Królikarni na Mokotowie i zaraz potem prysnąłem ze stolicy. Pojechałem na wieś, tak właściwie na ślepo, zobaczyć, jak takie wybory wyglądają na prowincji. I to było ciekawsze.
Polska 1989 wybory przygotowania
Pamiętam zdjęcie mężczyzny na podwórku, którego strzyże młoda dziewczyna.
To była chyba jego córka. Kazał się ostrzyc, bo mówił, że to jego pierwsze wolne wybory w życiu, więc musi dobrze wyglądać. Cały smaczek tego zdjęcia tkwił w tym, że to jest dzień wyborów i on tak do nich podszedł.
Jest takie popularne powiedzenie, że jedno zdjęcie wyraża więcej niż tysiąc słów, ale w tym wypadku podpis z dodatkową informacją, że to było dokładnie 4 czerwca i on szedł na wybory, jest niesłychanie istotny.
Tak, to jest dwie trzecie znaczenia zdjęcia i jedna trzecia znaczenia tekstu, czyli w tym wypadku zdjęcie wyraża tylko 666 słów (śmiech).
Gdańsk. Wystawa zdjęć Chrisa Niedenthala
Dopuszcza pan możliwość współgrania słowa ze zdjęciem? Nie ma być tak, że zdjęcie powinno być zamkniętą całością?
W idealnych warunkach - tak, ale to była nietypowa, ciekawa sytuacja, która potrzebowała jakiegoś wytłumaczenia. Zazwyczaj na zdjęciach staram się pokazywać coś, co nie potrzebuje dodatkowych wyjaśnień, ale czasami to się do końca nie udaje.
