Spis treści
Jak ważne są szkolne relacje? Badanie wśród nastolatków
Naukowo-badawczy projekt przeprowadziła fundacja Dbam o Mój Zasięg, wraz z naukowcami z Uniwersytetu Gdańskiego. Projekt pod nazwą „Ocena jakości relacji szkolnych” jest kontynuacją badań, prowadzonych w latach 2015-2016 (projekt „Nałogowe korzystanie z telefonu komórkowego”), 2017-2019 (projekt „Młodzi cyfrowi”) oraz badań prowadzonych w latach 2019-2020 (projekt „Granie na ekranie”).
Do projektu realizowanego w 2022 roku mogła przystąpić każda chętna szkoła w Polsce i z tej możliwości skorzystało ponad 600 placówek. Szczegółowe ankiety na platformie badawczej wypełniło 51.830 uczniów. Odpowiedzi na pytania udzieliło prawie tyle samo dziewcząt i chłopców. Uczennice stanowiły 50,9% badanych (26.369 osób), a uczniowie - 49,1% (25.461 osób).
Jak wynika ze szczegółowego raportu, dwóch na trzech respondentów uczęszczało do szkoły podstawowej (68,3%). 15,9% stanowili uczniowie technikum, 13,8% liceum ogólnokształcącego, a zaledwie 2% osoby uczące się w szkole branżowej. Największą grupę przebadanych stanowili uczniowie klas siódmych (24,1%) oraz ósmych (23,4%) szkoły podstawowej. Ankiety wypełniło 12,5% piątoklasistów. Po około 10% ankietowanych to uczniowie klasy pierwszej i trzeciej szkół średnich. Średni wiek respondentów wyniósł prawie 15 lat.
Dlaczego uczniowie boją się szkoły? Stres, niepokój i depresja
Wnioski płynące z raportu, jaki został opracowany na podstawie przeprowadzonych badań, są niepokojące. Szkoła kojarzy się młodym ludziom przede wszystkim ze stresem. Co czwarty uczeń niezbyt lubi swoją szkołę lub nie lubi jej wcale. Jednym z objawów stresu jest niechęć do realizacji obowiązku szkolnego. Aż 35,7% uczniów przyznała, że w tym roku szkolnym więcej niż 5 razy nie chciała iść do szkoły, bo czegoś się w niej obawiała.
Uczęszczanie do szkoły to doświadczanie smutku i samotności oraz odczuwanie wielu obaw. Aż 45% uczniów przyznaje, że chodząc do szkoły, często lub cały czas, doświadcza ogromnego stresu i niepokoju. W analizie dotyczącej złych doświadczeń w szkole zapytano młodzież szkolną o konkretne, negatywne odczucia związane z chodzeniem do szkoły.
- Z powodu sytuacji, która spotkała badanych w szkole, najczęściej czuli oni ogromny stres i niepokój. 18,3% - odczuwa go cały czas. Relatywnie często młodzież czuła przygnębienie oraz smutek. To aż 22,1% badanych. Warto zwrócić uwagę na fakt, że w przypadku każdej wyodrębnionej, negatywnej emocji, odpowiedź „nigdy lub rzadko” zaznaczyła mniej niż połowa uczniów. Oznacza to, że większość badanej młodzieży odczuwa częściej takie przykre emocje – wnioskują autorzy raportu, Maciej Dębski i Joanna Flis.
Co martwi uczniów? Skąd biorą się brak motywacji i samotność?
Badania „Ocena jakości relacji szkolnych” wskazują, że młodzież doświadcza na co dzień wielu problemów. Do najczęściej występujących zaliczyć należy obniżoną motywację do działania, symptomy stresu elektronicznego (brak koncentracji uwagi, poczucie uzależnienia od nowych technologii, kłopoty ze snem czy przeładowanie informacją), jak również obniżony nastrój i poczucie samotności życiowej. Do najrzadziej doświadczanych problemów zaliczyć można doświadczanie przemocy w rodzinie, cyberprzemocy czy realnej przemocy rówieśniczej.
Kto jest najbardziej narażony na depresję?
Przeprowadzone w Polsce badania wśród ponad 50 tysięcy uczniów wykazały, że 40,6% wszystkich przebadanych uczniów to osoby, które mają podejrzenie depresji. W szczególności problem ten dotyczy dziewcząt (48,8% uczennic z podejrzeniem depresji), rzadziej dotyka chłopców (32,1%). Podejrzenie depresji częściej dotyka uczniów szkół ponadpodstawowych (47,3%) niż uczniów szkół podstawowych (37,5%).
- Gdyby podejrzenie depresji miało twarz, to byłaby to twarz uczennicy z liceum. To aż 56% podejrzenia depresji – jednoznacznie stwierdzają autorzy opracowania.
Osoby podejrzewane o depresję częściej od swoich pozostałych kolegów i koleżanek czują się aktualnie gorzej psychicznie niż przed pandemią, a 61,2% z nich nigdy nie korzystało z porad psychologa w szkole i poza nią. Uczniowie z podejrzeniem depresji częściej (54,3%) od pozostałych uczniów (23,1%) przyznawali, że więcej niż 5 razy w ciągu ostatniego roku nie chciało im się iść do szkoły, bo czegoś się w niej obawiali.
Uczniowie z podejrzeniem depresji chodząc do szkoły, o wiele częściej od pozostałych uczniów obawiali się konfliktu ze strony kolegów i koleżanek, a także czegoś niepokojącego ze strony nauczycieli. Dwukrotnie częściej bali się sprawdzianów i stawianych ocen, jak również częściej od pozostałych uczniów obawiali się wyśmiania przez innych i niesprawiedliwej oceny.
Źródło: Dębski M., Flis J. (2022). Zdrowa szkoła. Ocena jakości relacji szkolnych w świetle ogólnopolskich wyników badań uczniów i nauczycieli, Fundacja Dbam o Mój Zasięg
