Aliteracja. Co to za środek stylistyczny? Sprawdź przykłady z literatury polskiej i zagranicznej oraz poznaj definicję aliteracji

Aliteracja polega na powtórzeniu tych samych liter i sylab na początku wyrazów w wersie w kolejnych wersach lub w zdaniu – jak informuje definicja zawarta w Słowniku Języka Polskiego PWN.

Jest to środek stylistyczny, który zna większość z nas, także z życia. Jego historia sięga czasów starożytnych, aliteracja była bowiem chętnie stosowana w greckiej i rzymskiej poezji, ale także w literaturze staroangielskiej, staroniemieckiej czy skandynawskiej oraz poezji ludowej. W literaturze nowożytnej była chętnie używana przez Edgara Allana Poe.

Jednym z najsłynniejszych zdań, w których możemy zauważyć aliterację, jest: O Tite, tute tati, tibi tanta tyranne tulisti (Enniusz), a także Veni, vidi, vici (Cezar). Warto przytoczyć także inne przykłady aliteracji:

• Love’s labour's lost (William Szekspir);
• Grau, grämlich, griesgram, greulich, Gräber, grimmig,
  Etymologisch gleicherweise stimmig, –
  Verstimmen uns (Johann Wolfgang Goethe);
• Altho' I be the basest of mankind,
  From scalp to sole one slough and crust of sin (Alfred Tennyson).

W literaturze polskiej aliteracja była stosowana na przykład przez futurystów. Ten środek stylistyczny wykorzystywali jednak pisarze z różnych epok. Oto przykłady aliteracji w literaturze polskiej:

• Tysiącem srebrnych nożyc szybko strzygą ciszę (Leopold Staff);
• Zwierzęca zajadłość. Z zapisków zniechęconego zoologa (Stanisław Barańczak);
• zwija się zaułek zawiły zagubiony we własnych załomach (Józef Czechowicz)
• dużo przykładów aliteracji można znaleźć w wierszu Stanisława Młodożeńca pt. „Wiek XX”.

Z aliteracją można spotkać się także w życiu codziennym. Stosują ją mówcy, politycy i inne osoby publiczne, ale także i my – użytkownicy języka. Przykłady tego środka stylistycznego to m.in.:

• World Wide Web (WWW);
• It takes two to tango (ang. do tanga trzeba dwojga);
• Pięknie pana przepraszam.

Twórcy z różnych powodów decydują się na zamieszczenie w swoich utworach aliteracji. Niektórzy chcą uzyskać efekt instrumentacji głoskowej (widzimy to np. w wierszach Leopolda Staffa), inni zwrócić uwagę na grę słów (np. Stanisław Barańczak). Funkcją zastosowania aliteracji może być chęć uzyskania konkretnej budowy wiersza.