21 kwietnia 1943
W ślad za depeszą nr 575 melduję; Dnia 10.IV nastąpił o godz. 9.00 odlot do Smoleńska ekspedycji zorganizowanej przez Niemców. Pod naciskiem ich wzięli w niej udział: Seyfried dyr. gł. RGO, Ferdynand Goetel, J.E. Skiwski, dr. Orzechowski, dyr szpitalnictwa miejskiego, dr. Grodzki z RGO, dziennikarz gadzinowy W. Ł. Kawecki, fotoreporter Kaz. Didur i robotnik Fr. Prochownik. Po przybyciu do Smoleńska o godz. 13.00 oficer niem. Sloventschik udzielił wyjaśnień, że na wiosnę 1942 r. przebywający z okolicy oddział robotników polskich dowiedział się, że w lesie pod Gniazdowem znajduje się mogiła polskich żołnierzy. Na miejscu odkrycia postawiono wówczas dwa brzozowe krzyże. W pierwszych miesiącach 1943 roku doszło to do wiadomości wywiadu niemieckiego, który zawiadomił OKW. Przeprowadzono badanie ludności miejscowej, z którego wynikło, że w pobliżu domu wypoczynkowego NKWD pod Gniazdowem w marcu i kwietniu 1940 roku odbywały się w lesie liczne egzekucje zwożonych samochodami jeńców polskich. Jeden z badanych zeznał, że pracując na kolei widział faktury przewozowe z Kozielska. Pociągi składały się z wagonów osobowych, jeńców odwożono do lasów samochodami. Na miejscu ustalono, że w miejscowości Gniazdowo albo Katyń 15 km na szosie Smoleńsk-Witebsk, w lasku zwanym Kozie Góry pod paruletnimi sosenkami znajdują się w piaszczystej glebie 3 wielkie mogiły, w jednej ma spoczywać ok. 3000 zwłok, w drugiej ok. 5000; trzecia jeszcze nieruszona.
Ciąg dalszy depeszy z 21 kwietnia 1943 roku:
"(…)
Pierwsza fosa długości kilkunastu metrów i szerokości kilku, w głębokości metra od powierzchni ziemi zawierała napoczęty przez prace ekshumacyjne podkład zwłok,, wklejonych w ziemię, jedne koło drugich, twarzą do dołu. Większość zwłok w polskich butach oficerskich, mundury nieźle zachowane. Wszystkie obdukowane zwłoki wykazują postrzał w tył głowy, niektóre mają kaptury z worków lub kurtek na głowie, pakuły w ustach. Inne wykopy są mniejsze. Delegacja polska oddała hołd poległym.
W pobliskim budynku pokazano ekspedycji dokumenty, odznaki i listy znalezione przy już wydobytych zwłokach. Są pamiętniki, które urywają się na marcu lub kwietniu 1940 r.; jeden z listów wysłanych z Warszawy 17.I.40, Ustalony spis nazwisk poległych odpowiada prawie zupełnie ilości wydobytych zwłok. Nieznajomość języka i stosunków polskich przez niemieckich rzeczoznawców dopuszcza przypuszczenie, że sporo wskazówek identyfikacyjnych przeoczono. Kozielsk jako miejsce obozu oficerskiego był im nieznany".
Ciąg dalszy depeszy z 21 kwietnia 1943 roku:
"(…)
Znalezisko jest obecnie intensywnie rozkopywane, przy czym miejscowe władze wojskowe wyraziły przekonanie, że zajmą się nimi instytucje polskie. Obecni Polacy wyrazili pogląd, że powołany do tego jest Polski Czerwony Krzyż. Na miejsce kaźni przybywają obecnie liczne ekspedycje korespondentów niemieckich i neutralnych. Delegacja polska wróciła do Warszawy 11.IV wieczorem. Pierwszy komunikat prasowy ukazał się 14.IV. Obecnie w drodze znajduje się druga delegacja polska. Wśród niej ukryty nasz człowiek. Kalina".
