Jak zatrudnić nianię na preferencyjnych warunkach? Jaką umowę trzeba podpisać z opiekunką dziecka

Gdy rodzice muszą wrócić do pracy po urlopie wychowawczym, chcą zapewnić dziecku jak najlepszą opiekę. Tylko wtedy przecież, gdy ich dziecko będzie pod właściwą opieką, oni będą mogli kontynuować pracę. Nawet gdyby jedno z nich chciało nadal samodzielnie opiekować się maluchem, zwykle nie jest to możliwe. Powrót do pracy może być wyborem, ale najczęściej jednak jest przymusem z powodów ekonomicznych lub z obawy przed jej utratą.

Jeżeli z jakichś powodów nie chcemy, by nasze dziecko znalazło opiekę w żłobku lub przedszkolu, lub też gdy nie zostało tam przyjęte z powodu braku miejsc, możemy zatrudnić dla niego nianię. Jeżeli zrobimy to legalnie, podpisując z nianią tak zwaną umowę uaktywniającą, chętnych brakować nie powinno, bo opłacone składki na ZUS są propozycją nęcącą dla każdego dorosłego.

Od 1 stycznia 2018 roku budżet państwa sfinansuje naszej niani składki od tej części pensji, która nie jest wyższa niż 50 proc. minimalnego wynagrodzenia. W 2022 roku wynosi ono 3010 zł brutto. Jeśli więc zatrudnimy nianię jeszcze w tym roku i damy jej na przykład pensję wynoszącą 3200 zł, ZUS opłaci składki od połowy kwoty minimalnego wynagrodzenia, czyli od 1505 zł, a my tylko składki od pozostałej kwoty.

Żeby niania była osobą, której możemy zaufać i powierzyć jej nasze dziecko, mamy prawo zatrudnić w tej roli na przykład babcię, ciotkę lub dziadka dziecka, albo jego pełnoletnią kuzynkę czy siostrę. Gdy zatrudnimy w tej roli dziadków, korzyść będzie podwójna - my będziemy mogli spokojnie pracować, a dziadkowie dorobić sobie do emerytury i zapracować na jej podwyższenie.

Jeśli nianią nie może być zaufana osoba z rodziny, może ktoś ze znajomych poleci nam taką, sprawdzoną już, opiekunkę. Dobrym rozwiązaniem może być także powierzenie opieki nad dzieckiem naszej koleżance lub znajomej sąsiadce, która sama ma małe dziecko i nie musi lub nie chce jeszcze wracać do pracy. Gdy na to również nie ma szans, warto się zwrócić do renomowanej agencji oferującej takie usługi, którą najlepiej wcześniej sprawdzić i poczytać o niej opinie w internecie. Na pewno nie wolno zostawiać swego dziecka z osobą niezaufaną, z ogłoszenia. Zwłaszcza wtedy, gdy dziecko jest na tyle małe, że nie powie nam, co się dzieje podczas naszej nieobecności.

Nianią może być także obywatel innego państwa, o ile spełnia wszystkie warunki, na przykład obywatel Ukrainy.

Ostatecznie wybrana przez nas niania powinna zacząć swoje obowiązki, zanim wrócimy do pracy, byśmy mogli przyjrzeć się, jak je wypełnia i ewentualnie skorygować to, co nam się nie podoba. Na początku opiekunka może przychodzić na dwie, trzy godziny, podczas których pozna nasze dziecko, a my przekażemy jej swoje prośby i polecenia. Najlepiej też, gdy przychodzi do naszego domu, bo dziecko znajduje się w swoim otoczeniu, a wówczas łatwiej zniesie rozłąkę z nami.

Żeby skorzystać z takiej możliwości, nasze dziecko musi mieć ukończone 20 tygodni i nie może mieć skończonych 3 lat lub wyjątkowo 4 - tylko wtedy, gdy nie może pójść do przedszkola (na przykład z powodu braku miejsc).

Z wybraną nianią musimy podpisać umowę uaktywniającą. Jest ona umową o świadczenie usług, na podstawie której niania opiekuje się dzieckiem. Dokument powinien zawierać: dane stron umowy, cel i przedmiot, czas i miejsce sprawowania opieki, liczbę dzieci powierzonych opiece, obowiązki niani, wysokość wynagrodzenia oraz sposób i termin jego wypłaty, czas, na jaki umowa została zawarta, warunki i sposób zmiany lub rozwiązania umowy.

Żeby niania w czasie choroby dostawała zasiłek chorobowy, może sama płacić składkę na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. Choć składkę tę finansuje w całości sama, pieniądze wpłaca do ZUS rodzic ją zatrudniający. ZUS płaci składki, jeśli spełnione są łącznie następujące warunki: niania została zgłoszona przez rodzica do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego; rodzice albo rodzic wychowujący dziecko są zatrudnieni lub świadczą usługi na podstawie umowy cywilnoprawnej albo prowadzą działalność gospodarczą; dziecko nie chodzi do żłobka, klubu dziecięcego i nie zostało objęte opieką sprawowaną przez dziennego opiekuna. Niania powinna zostać zgłoszona do ubezpieczeń w ciągu 7 dni. Jeden z rodziców zgłasza w ZUS siebie jako płatnika składek, a nianię jako ubezpieczoną. W takim samym czasie rodzic musi wyrejestrować nianię z ubezpieczeń, jeżeli umowa z nią już wygasła lub ją rozwiązano.

Aby rozliczyć składki za nianię, rodzic składa dokumenty rozliczeniowe do 15. dnia miesiąca za miesiąc miniony. Jeżeli pensja niani nie przekracza połowy minimalnego wynagrodzenia, dokumenty składa tylko raz. Chyba że zatrudnił nianię w trakcie miesiąca, wtedy składa dokumenty jeszcze za kolejny, pełny miesiąc. W kolejnych miesiącach ZUS sam wygeneruje dokumentację. Ponowne złożenie dokumentów wymagane jest wtedy, gdy niania za dany miesiąc pobierała zasiłek chorobowy. Gdy pensja opiekunki jest wyższa niż połowa minimalnego wynagrodzenia, dokumenty rozliczeniowe trzeba składać w ZUS co miesiąc. Można to oczywiście zrobić także drogą elektroniczną, korzystając z Platformy Usług Elektronicznych za pośrednictwem programu e-płatnik.