Po co nam powiaty? Trzeba je zlikwidować?

Coraz więcej powiatów przerzuca obowiązki na gminy. Powiat średzki oddał drogi na terenie miasta pod zarządzanie gminie, a szpital powiatowy sprzedał. Podobnie postąpili w Lubaniu. Tamtejsze starostwo dopiero teraz wychodzi na prostą. Przez wiele lat nie miało pieniędzy na remonty dróg czy inwestowanie w szkoły, bo od 2003 roku spłacało 38 mln zł długów po szpitalu, który sprzedano. Brakowało pieniędzy nawet na wypłaty. Coraz częściej same gminy przejmują obowiązki powiatów. Wałbrzych od stycznia tego roku odzyskał status miasta na prawach powiatu. Obecnie przejmuje powiatowe budynki. Z kolei w Lubinie starostwo przekazało miastu szkoły średnie i drogi. Zlikwidowano też Powiatowe Centrum Edukacji i Powiatowy Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej. - Powiaty w obecnej formie mają za mało pieniędzy z podatków, nie mają majątku i szansy rozwoju ani realnej władzy i jest ich zdecydowanie za dużo - ocenia dr Ryszard Balicki z wydziału prawa UWr. Czy przetrwają?

24 marca mieszkańcy powiatu wałbrzyskiego wybiorą nowych radnych. Zamiast 29 będzie ich 17. Wszystko po tym, jak z powiatu ziemskiego "odłączył się" Wałbrzych, który od stycznia 2013 r. odzyskał status miasta na prawach powiatu. To jeden z wielu przykładów na to, że coraz częściej gminy wyręczają powiaty w ich obowiązkach.

15 lat od reformy samorządowej i przywrócenia powiatów sami samorządowcy funkcjonowanie powiatów oceniają źle. - Powiaty w obecnym kształcie nie mają sensu. Lepiej je zlikwidować, a subwencje, które tam trafiają, przekazać gminom. Te poradziłyby sobie z zarządzaniem i finansowaniem inwestycji lepiej niż obecne powiaty - uważa Janusz Żukowski, wójt gminy Żórawina.

Podobne opinie wyrażają wszyscy samorządowcy, z którymi rozmawialiśmy, także starostowie. Według nich obecny powiat ma za mało władzy, a przede wszystkim pieniędzy, by działać skutecznie. - To, co dostajemy od państwa w formie dotacji i subwencji, nie wystarcza, by realizować zadania, które nam postawiono. Dlatego m.in. sprzedaliśmy szpital, bo do jego działalności musieliśmy dokładać. Oddaliśmy też gminie Środa Śląska drogi powiatowe w mieście. Nie stać nas było na ich utrzymanie - przyznaje Sebastian Burdzy, starosta średzki.

Powiaty utrzymują m.in. szkoły ponadgimnazjalne, szpitale powiatowe i drogi. W praktyce jednak co mogą oddają gminom. Powiat średzki oddał drogi powiatowe na terenie miasta w zarządzanie gminie. Drogi powiatowe w mieście przejął też m.in. Lubin. Sam powiat lubiński oddał miastu też zarządzanie szkołami ponadgimnazjalnymi.
- Zadania postawiono bardzo ambitne, a pieniędzy jest mało. Zgodnie z Kartą nauczyciela mamy płacić za urlopy nauczycielskie na podratowanie zdrowia. A dlaczego nie ZUS? Mamy trzy szkoły na utrzymaniu, a subwencja nie wystarcza. W tym roku musimy do tego dołożyć pół miliona - mówi starosta powiatu średzkiego. Z budżetu powiatu w wysokości 40 mln, 3 mln zł idą na utrzymanie 80 pracowników starostwa. - Powiaty w odróżnieniu od gmin nie mają swoich majątków. To wiąże nam ręce. Nie możemy tak jak gminy realizować inwestycji, pozyskiwać środków itp. - dodaje starosta Burdzy.

W tym roku powiat średzki wyremontuje 7 kilometrów drogi Cesarzowice - Ujazd Górny. Zrobi to jednak przy współfinansowaniu gmin Udanin i Środa Śląska. - Mamy 370 km dróg na utrzymaniu. Z tego tylko około 70 jest w stanie dobrym, ale nie ma szans, by sytuacja szybko się poprawiła - przyznaje starosta.

Podobnych przykładów jest wiele. - Stan dróg powiatowych woła o pomstę do nieba. W miejscowości Mnichowice przy drodze powiatowej wybudowaliśmy ze środków gminy chodniki za milion złotych. Bo było bardzo niebezpiecznie - przyznaje wójt Żukowski. Uważa, że na etapie tworzenia reformy samorządowej popełniono błąd. - Byłem wtedy posłem i znałem stanowisko współtwórcy reformy, prof. Michała Kuleszy. Chciał, by powiaty były większymi jednostkami, o obszarach dawnych województw. Na Dolnym Śląsku byłyby więc cztery duże powiaty. To byłoby lepsze i oszczędniejsze niż utrzymywanie starostw często działających na obszarze kilku gmin - dodaje.

Zgodnie z przepisami powiaty powinny mieć przynajmniej 50 tys. mieszkańców i obejmować przynajmniej 5 gmin. Na Dolnym Śląsku jest 30 powiatów (26 ziemskich i 4 miasta na prawach powiatu). Według GUS, z 26 powiatów ziemskich wymogów reformy nie spełnia 7 (liczba ludności nie przekracza 50 tys.). Np. pow. górowski ma ponad 36 tys. osób. Wymogów nie spełniają też powiaty: kamiennogórski, lwówecki, złotoryjski, milicki, strzeliński i wołowski.

- Powiatów powinno być zdecydowanie mniej. Powinny za to mieć więcej pieniędzy oraz władzy. Ciągle wielu ludzi sądzi, że starosta ma wyższą pozycję od wójta gminy, a to nieprawda. My nie możemy gminom nic nakazać. Obecny powiat jest pozbawiony zdolności działania - podsumowuje starosta wrocławski Andrzej Szawan.

Marek Tramś, starosta polkowicki, prezesuje Związkowi Powiatów Polskich. Spytaliśmy go niedawno, co zrobić z małymi, słabymi finansowo powiatami? - Trwa dyskusja, czy te mniejsze powiaty są racjonalne, czy nie, ale takie same dyskusje są nad biednymi gminami. Można na ten temat rozmawiać, ale tylko z lokalnymi społecznościami, których ta sprawa dotyczy - mówi Tramś.

Współpraca: SYIA, ALKA, AAG, ULKA

============25 (pp) Cytat 14 Bd(33297411)============
7 z 26 powiatów ziemskich w regionie ma zbyt mało mieszkańców