WIELKI TYDZIEŃ
Okres poprzedzający Wielkanoc od wieków wypełniony jest misteriami przedstawiającymi ostatnie dni życia Jezusa, Jego mękę i śmierć. Dawniej zaliczały się do nich dramaty liturgiczne, zwane też kościelnymi (pozostały do dziś m.in. w Kalwarii Zebrzydowskiej) oraz uroczyście odczytywane fragmenty Ewangelii opisującą momenty z historii zbawienia. Ostatecznego ustalenia obchodów Wielkiego Tygodnia dokonała Kongregacja Rytów instrukcją z dnia 16 listopada 1955 r.
Wielki Tydzień
Cofnijmy się zatem do Niedzieli Męki Pańskiej, która w polskiej tradycji zwana jest Niedzielą Palmową.
Co oznaczają dni Wielkiego Tygodnia
Niedziela Palmowa
Liturgia rozpoczyna się od odczytania Ewangelii opisującej wjazd Jezusa do Jerozolimy. Kolejnym punktem liturgii jest obrzęd poświęcenia symbolicznych palm przyniesionych przez wiernych. Zwieńczeniem liturgii słowa jest uroczyste odczytanie lub odśpiewanie słów z Ewangelii opisującej mękę i śmierć Chrystusa.
Odczytanie jej z podziałem na role ma na celu przybliżenie wiernym męki Jezusa, a także wprowadzić ich w przeżywanie ostatnich dni kończącego się Wielkiego Postu.
Wielki Poniedziałek
Według Ewangelii św. Marka Jezus w tym dniu wszedł do świątyni i zaczął wypędzać sprzedających w niej kupców, sprowadzając na siebie gniew kapłanów. Wyrzucając kupców ze świątyni jerozolimskiej Jezus dokonał oczyszczenia tego miejsca, napominając „Napisane jest - mój dom będzie domem modlitwy, a wy uczyniliście z niego jaskinię zbójców” (11, 15-18).
W świątyniach dominującym kolorem jest fioletowy. Symbolizuje oczekiwanie na spotkanie z Jezusem, ducha pokuty, ale także żałobę oraz godność (np. strój biskupa czy prałata).
Wielki Wtorek
W tym dniu wierni słyszą zapowiedź zdrady Judasza i zaparcia się św. Piotra, symbolizujących marność człowieka wobec Boga. Przypominane są słowa Chrystusa z Ewangelii św. Jana: „Życie swoje oddasz za mnie? Zaprawdę, zaprawdę powiadam Ci: Kogut nie zapieje, Aż Ty trzy razy się mnie wyprzesz” (13, 38).
Wielka Środa
To dzień, kiedy w Ewangelii św. Mateusza (26, 14-25) czyta się ustęp o zdradzie Judasza: „Wprawdzie Syn Człowieczy odchodzi, jak o Nim jest napisane, lecz biada temu człowiekowi, przez którego Syn Człowieczy będzie wydany. Byłoby lepiej dla tego człowieka, gdyby się nie narodził”.
Z postacią niewiernego apostoła wiąże się zwyczaj, kultywowany ongiś w Wielką Środę. Tego dnia obchodzono tzw. judaszki, czyli wieszanie Judasza. Wykonywano słomianą kukłę, która miała wyobrażać Judasza. Do jej paska przypinano woreczek z 30 kawałkami szkła, symbolizującymi srebrniki. Zrzucano ją z najwyższego domu danej miejscowości. Często była to wieża kościelna. Potem bito ją kijami, szarpano, włóczono po ulicach, przeraźliwie przy tym krzycząc. Taka tradycja wieszania Judasza nadal jest kultywowana np. w Jarosławiu na Podkarpaciu.
Kartki wielkanocne 2022 z życzeniami. Religijne kartki wielk...
Wielki Czwartek
Dzień upamiętniający ustanowienie przez Jezusa Eucharystii w czasie Ostatniej Wieczerzy. Za dla kapłanów i kleryków ten dzień symbolizuje ustanowienie sakramentu kapłaństwa. Tego dnia sprawuje się dwie Msze święte.
Pierwsza sprawowana jest przez biskupa i całe zgromadzenie kapłanów w kościele katedralnym przed południem. Jest ona nazywana też Mszą Krzyżma Świętego. Ta nazwa pochodzi od obrzędu błogosławieństwa olei świętych. W czasie tej Mszy całe prezbiterium zgromadzone wokół swojego biskupa, odnawia przyrzeczenia kapłańskie. Potem biskup dokonuje błogosławienia oleju chorych (oleum infirmorum), katechumenów (oleum catehumenorum) i krzyżma (sanctum), używanego przy chrzcie, bierzmowaniu, święceniach kapłańskich i biskupich oraz dedykacji kościołów i ołtarzy.
Drugą Mszę świętą odprawia się wieczorem na upamiętnienie Ostatniej Wieczerzy. Po homilii biskup dokonuje symbolicznego obmycia nóg dwunastu starcom, na pamiątkę obmycia nóg Apostołom przez Chrystusa. Po modlitwie po komunii przenosi się Najświętszy Sakrament do kaplicy adoracji, gdzie jest przechowywany do uroczystości wielkopiątkowych i na potrzeby chorych.
Wielki Piątek
Wielki Piątek jest dniem, w którym nie odprawia się Mszy świętej. Uroczystości rozpoczynają się o godz. 15, upamiętniając mękę Jezusa na krzyżu. Obrzędy rozpoczynają się oddaniem czci ołtarzowi przez kapłana, który pada krzyżem (prostratio), a cały lud modli się w ciszy. Potem kapłan uroczyście odczytuje Mękę Chrystusa w taki sam sposób, jak w Niedzielę Męki Pańskiej tym razem jest to Ewangelia wg Jana (18, 1-9. 42).
Po odczytaniu Męki następuje krótka homilia, po której celebrans odmawia uroczystą modlitwę powszechną zawierającą dziesięć symbolicznych wezwań: 1. Za Kościół Święty, 2. Za papieża, 3. Za wszystkie stany Kościoła, 4. Za katechumenów, 5. O jedność chrześcijan, 6. Za Żydów, 7. Za niewierzących w Chrystusa, 8. Za niewierzących w Boga, 9. Za rządzących państwami, 10. Za strapionych i cierpiących. Po jej zakończeniu następuje najważniejszy moment całych uroczystości wielkopiątkowych - adoracja krzyża. Celebrans staje przed ołtarzem, odsłania krzyż, śpiewając: „Oto drzewo Krzyża, na którym zawisło Zbawienie świata”.
Po komunii celebrans dokonuje wystawienia Najświętszego Sakramentu w monstrancji przykrytej białym przezroczystym welonem. Po okadzeniu, przenosi się Go do Grobu Pańskiego lub ustawia na tronie w pobliżu ołtarza, gdzie odmawiana jest modlitwa i przez dłuższy czas następuje adoracja Najświętszego Sakramentu. Jeśli nie ma procesji do Grobu, celebrans rozsyła lud po modlitwie. Po zakończeniu uroczystości, podobnie jak w Wielki Czwartek, adoruje się Najświętszy Sakrament.
Wielka Sobota
Przez cały dzień wierni zwyczajowo nawiedzają Grób Pański i adorują Najświętszy Sakrament. Tego dnia w polskiej tradycji kapłani na specjalnych nabożeństwach błogosławią także pokarmy na stół wielkanocny: chleb, jaja, wędlinę i sól. Zwyczaj ten sięga VIII w., natomiast w Polsce znany jest od XIV w. Do koszyka wkładano zawsze pokarmy, które w pierwszy dzień świąt podawane były „bez dymu”, bowiem przygotowywano je wcześniej i nie wymagały gotowania. W Wielkanoc nie rozpalano bowiem ognia pod kuchnią. Wnętrze koszyka wykładamy więc białą serwetką, a sam koszyk przystrajamy gałązkami bukszpanu, których zieleń wyraża nadzieję Zmartwychwstania.
Symbolem Chrystusa jest m.in. Paschał, świeca z wosku pszczelego, zapalany w Wigilię Paschalną. Obrzęd jego zapalania to lucernarium.
Symbolem Wielkiej Soboty jest Baranek z chorągiewką - znak Chrystusa Zmartwychwstałego. Na chorągiewce jest umieszczony krzyż oraz napis „Alleluja”, wyrażający radość ze zwycięstwa życia nad śmiercią oraz pokonania grzechu. Symbolika baranka ma głębokie korzenie biblijne: oto w Starym Testamencie w opisie ucieczki Żydów z Egiptu - gdy Izraelici naznaczyli odrzwia swych domów krwią spożytego baranka - czy w charakterystyce Sługi Jahwe, w Nowym Testamencie, gdy Chrystus zostaje nazwany Barankiem Bożym, a w Wielki Piątek dokonuje odkupienia ludzi za cenę własnej krwi. To także symbol łagodności, niewinności i ofiary.
WIELKI TYDZIEŃ
Obrzędy liturgiczne rozpoczynają się wieczorem po zachodzie słońca i dzielą się na cztery części: liturgię światła, liturgię słowa, liturgię chrzcielną i liturgię eucharystyczną. W czasie liturgii światła celebrans i asysta gromadzą się przy ognisku, od którego po błogosławieństwie ognia odpalany jest paschał, symbol Chrystusa Zmartwychwstałego. Na paschale celebrans rzeźbi znak krzyża, litery A i W oraz cyfry roku, wypowiadając słowa: „Chrystus wczoraj i dziś, początek i koniec, A i W, do Niego należy czas i wieczność, Jemu chwała i panowanie przez wszystkie wieki wieków. Amen”.
Następnie w wyrzeźbiony krzyż wbija pięć okrągłych ziaren kadzidła i wypowiada słowa: „Przez Swoje święte rany, jaśniejące chwałą, niech nas strzeże i zachowuje Chrystus Pan. Amen”. Następnie diakon wnosi światło, symbol Chrystusa zmartwychwstałego, do kościoła, trzy razy zatrzymując się i śpiewając słowa: „Światło Chrystusa”. Po oddaniu szacunku ołtarzowi diakon lub celebrans śpiewa Orędzie wielkanocne (exultet). Obrzędy kończą się wystawieniem Najświętszego Sakramentu w Grobie Pańskim.
POLECAMY:
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
