1 września 1939 r. Wieluń doświadczył największej tragedii w swojej historii. Bombardowania niemieckiego lotnictwa przyniosły ogrom zniszczeń i setki cywilnych ofiar. W porannych uroczystościach upamiętniających 78. rocznicę wybuchu II wojny światowej wziął udział prezydent RP Andrzej Duda. W swoim wystąpieniu podkreślił, że początek największego konfliktu zbrojnego w dziejach ma dwa polskie symbole: Westerplatte i Wieluń. Podczas gdy na Wybrzeżu polscy żołnierze bohatersko odpierali zmasowane ataki niemieckiego agresora, w Wieluniu dokonywała się masakra ludności cywilnej.
- Wieluń nie jest symbolem bohaterstwa. Jest symbolem bestialstwa, niemieckiego bestialstwa. Złamania konwencji międzynarodowych, zaatakowania w zdradziecki sposób, bez żadnego ostrzeżenia, zwykłych śpiących ludzi, bombardowania szpitala, zniszczenia obiektów kultu religijnego – mówi prezydent Andrzej Duda.
Dodał, że dziś atak na Wieluń nazwalibyśmy atakiem terrorystycznym: - Zbombardowanie śpiącego miasta to nie jest wojna. To jest barbarzyństwo i bandytyzm. Atak na Wieluń stał się straszliwym symbolem tamtej wojny i metod, jakie stosowali Niemcy. Ponad 30 milionów zwykłych ludzi, cywilów, zginęło w czasie II wojny światowej – mówił prezydent.
Zobacz też: Prezydent Andrzej Duda wybierze Wieluń zamiast Westerplatte?
Wieluńskie uroczystości tradycyjnie odbyły się w miejscu, gdzie znajdował się szpital pw. Wszystkich Świętych. Był to jeden z pierwszych obiektów, na które spadły bomby.
1 września 1939 r. lotnicy Luftwaffe przypuścili kilka zmasowanych ataków na bezbronne miasto. Przyjmuje się, że zginęło 1.200 osób. Trzy czwarte miejskiej zabudowy legło w gruzach. W mieście nie stacjonowało wojsko, nie było też obiektów o strategicznym znaczeniu.
- Trudno nam sobie w ogóle wyobrazić ten moment, kiedy na śpiące miasto, które w zasadzie jest pozbawione jest obrony, zaczynają spadać bomby. Nikt się nie spodziewał, że oni mogą to zrobić. To właśnie jest wielkim, dramatycznym symbolem wojny rozpętanej przez Niemców – mówił prezydent Duda.
Honorowy gość poruszył też temat odpowiedzialności za wieluńską hekatombę: - Za Wieluń nikt nie został ukarany. Owszem, duża część spośród niemieckich pilotów, którzy bombardowali Wieluń, zginęła w czasie II wojny światowej. Ale byli tacy, którzy przeżyli wojnę, i później spokojnie, aż do naturalnej śmierci mieszkali sobie za naszą zachodnią granicą – mówił Andrzej Duda.
Prezydent podkreślił, że bardzo ważne jest kultywowanie pamięci o tych tragicznych zdarzeniach, aby elementarna prawda o tym, „kto był ofiarą, kto mordercą” nie była zamazywana. Wskazał na szczególną rolę angażowania w ten proces młodego pokolenia. Zaznaczył, że pamięć jest najważniejsza, ale potrzebne jest również przebaczenie.
- Ono kładzie grunt pod dobre stosunki sąsiedzkie, pod to wszystko, co daje możliwości budowy, a nie burzenia. I potrzebne jest w związku z tym także i zadośćuczynienie – mówił Andrzej Duda.
Czytaj też: Rocznica wybuchu II wojny światowej. Obchody w Wieluniu pod patronatem prezydenta
Obchody rozpoczęły się od przejmującego widowiska artystycznego, przygotowanego przez Wieluński Dom Kultury. O godz. 4.40, jak co roku, w mieście zawyły syreny alarmowe. Okolicznościowe przemówienie wygłosił również burmistrz Wielunia Paweł Okrasa. Symboliczny wymiar miało przekazanie „ognia pokoju i pojednania” przez młodzież biorącą udział w Biegu Pamięci z Polskiej Nowej Wsi pod Opolem do Wielunia. To właśnie m.in. z lotniska w Polskiej Nowej Wsi 1 września 1939 r. samoloty Luftwaffe podrywały się do ataku na Wieluń. Ogień przekazano sztafecie biegowej z Ostrzeszowa, Burzenina i Sieradza. List od premier Beaty Szydło odczytała szefowa jej kancelarii Beata Kempa. Po odczytaniu Apelu Pamięci i salwie honorowej, delegacje złożyły kwiaty pod obeliskiem upamiętniającym ofiary bombardowania Wielunia.
Andrzej Duda oraz delegacje władz państwowych, parlamentarzyści, kombatanci oraz przedstawiciele samorządów i instytucji złożyli też kwiaty i zapalili znicze w innych miejscach pamięci: przed pomnikiem upamiętniającym zburzoną synagogę oraz przed pomnikiem ku czci ofiar niemieckiego bombardowania w sąsiedztwie odrestaurowanych fundamentów kościoła farnego.
