"Masturbacja jest niedojrzałą, przejściową formą aktywności seksualnej. U większości minie w momencie osiągnięcia wyższego stopnia dojrzałości psychicznej, moralnej i duchowej". "Problem" ten dotyczy tylko chłopców, bo dziewczynki w tym czasie marzą o romantycznej miłości i planują... ślub. To tylko niewielka część tego, czego może dowiedzieć się młodzież korzystająca z serii podręczników "Wędrując ku dorosłości" i "Wychowanie do życia w rodzinie".
Analizy książek do WdŻ podjęła się Grupa Edukatorów Seksualnych Ponton oraz Federacja na rzecz Kobiet i Planowania Rodziny. Wnioski? Autorki książek albo ignorują ostatnie 20 lat badań nad seksualnością i zdrowiem albo zaprzeczają faktom, szerząc mity i stereotypy.
- Podręcznik do wychowania do życia w rodzinie nie może być drugą książką do religii. A tak niestety jest - stwierdza dr Maria Pawłowska, edukatorka seksualna i wykładowczyni Polskiej Akademii Nauk. - Książki są silnie ugruntowane w wierze katolickiej. Zamiast naukowego obiektywizmu mamy cytaty z autorytetów religijnych.
Jak zauważa ekspertka, kobieta jest przedstawiana głównie w roli matki, a płód jest w książce - zawsze - dzieckiem. Jeżeli mówi się o stosunku seksualnym to jedynie w kontekście heteroseksualnych małżeństw (o homoseksualizmie przeczytamy w rozdziale poświęconym przestępstwom i problemom seksualnym).
Podręcznik nie porusza problemów, z jakimi boryka się młodzież, np. seksting (rozbieranie się w internecie). Po macoszemu potraktowana jest antykoncepcja i profilaktyka zdrowotna. A zamiast dezodorantów młodzież ma używać... zioła.
W jednym z podręczników dziewczynki mogą przeczytać, że "ginekolog to nie dentysta - regularne kontrole w Waszym wieku nie są konieczne".
- Takie informacje otrzymują dziewczynki w kraju, gdzie zachorowalność na raka szyjki macicy jest jedną z największych w Europie - oburza się dr Maria Pawłowska.
O tym, że nie powstał jeszcze idealny podręcznik do WdŻ, mówią też nauczyciele tego przedmiotu. - Staram się korzystać z różnych źródeł - przyznaje Iveta Rucka, nauczycielka z Gimnazjum nr 50 w Poznaniu. - Zdarza mi się sięgnąć do podręcznika "Wędrując ku dorosłości", ale tylko w przypadku niektórych tematów. Książka ma wady. Zgadzam się z edukatorkami Pontonu, że ujęto tam stereotypy. Często wykorzystuję artykuły ukazujące się w prasie, dane statystyczne i teksty literackie.
Mały wybór podręczników
Badaczki, które przeanalizowały podręczniki do WdŻ, zwracają uwagę, że MEN dopuściło do użytku tylko cztery tytuły, z których aż trzy zostały opracowane przez jedną osobę. O tym, jakie książki trafią na listę MEN, decydują rzeczoznawcy.
Jak tłumaczy Justyna Sadlak z Ministerstwa Edukacji Narodowej, do analizy konkretnego podręcznika powołuje się osobę dyspozycyjną i bezstronną.
- Opiniując podręcznik, rzeczoznawcy oceniają jego poprawność pod względem merytorycznym, dydaktycznym, wychowawczym i językowym oraz uwzględniając cel kształcenia i treści nauczania danego przedmiotu, określone w podstawie programowej - wyjaśnia Justyna Sadlak.
Na liście rzeczoznawców podręczników do WdZ jest 19 osób, w tym - co oburza badaczki Pontonu - prof. Bogdan Chazan (lekarz, który odmówił pacjentce legalnej aborcji).
Rozmowa z Nataszą Chmielewską - poznańskim psychologiem i seksuologiem na temat podręczników do WdŻ.
Co Pani sądzi o merytorycznej wartości serii podręczników "Wędrując ku dorosłości"?
Natasza Chmielewska: Treści zawarte w tych książkach nie są oparte na żadnych badaniach. Autorzy odwołują się do mitów i subiektywnych sądów, w dodatku szkodliwych i destrukcyjnych. Na przykład chłopiec, który wychowuje się bez ojca, wejdzie w przyszłości w konflikt z prawem. Nie pojawia się odnośnik, że może, lecz nie musi tak być. Czytając coś takiego, chciałabym poznać wyniki badań na ten temat. Za tonem wypowiedzi autorów przemawia absolutna pewność i nieomylność. Karygodne jest też stwierdzenie, że w przypadku gwałtu winę ponosi kobieta, która nosiła krótką spódniczkę i sprowokowała mężczyznę. Jako psycholog uważam, że to krzywdzące. Winny jest zawsze oprawca, nie ofiara. W końcu z jakiegoś powodu zapadają wyroki w takich sprawach. Język w podręczniku jest metaforyczny, nie naukowy. Treści mogą być dla młodzieży niezrozumiałe. To nie powinno mieć miejsca w przypadku książki naukowej, gdzie język musi być prosty, zrozumiały i oparty na wiedzy naukowej. Niedopuszczalne w takich publikacjach są też elementy oceny. Przykład? Zgrabna i ładna dziewczyna bardziej podoba się chłopcom.
Jaki wpływ mogą mieć takie treści na młodzież?
Natasza Chmielewska: Niebezpieczny. Młodzież wynosi z książek wiedzę niepotrzebną. Chłonne umysły otrzymują treści nieprawdziwe. Na przykład, że zdrowa dziewczyna nie musi chodzić do ginekologa. Stereotypy przekazywane przez autorytety są przenoszone dalej i mogą mieć wpływ na późniejsze życie dziecka.
Jakie treści powinny znaleźć się w podręczniku do wychowania do życia w rodzinie?
Natasza Chmielewska: Młodzież powinna mieć możliwość, by dowiedzieć się czegoś na temat związków. W jaki sposób się tworzą, jakie emocje im towarzyszą oraz kontaktach seksualnych, które się z nimi wiążą. Poruszony powinien zostać temat antykoncepcji oraz profilaktyki i chorób wenerycznych. W podręczniku powinna znaleźć się informacja na temat orientacji seksualnych. Z naukowego punktu widzenia nie jest to tylko heteroseksualizm, ale też homo- i biseksualizm. Ważne jest też, by mówić o przemocy seksualnej, która przybiera formę cyberprzemocy.
