Rozprawka
MATURA 2018 ANGIELSKI PODSTAWA ODPOWIEDZI + SPRAWDZONE ARKUS...
Uczeń musiał wybrać jedną z trzech hipotez: „Tęsknota buduje” lub „Tęsknota niszczy”, lub „Nie da się jednoznacznie rozstrzygnąć dylematu czy tęsknota buduje, czy niszczy”. To najważniejszy element pracy! Następnie uczeń musiał podać argumenty potwierdzające jedną z tez – zarówno z fragmentu Lalki B. Prusa i całości powieści (takie było polecenie), jak i z innego tekstu kultury.
Matura Matematyka 2018: ROZWIĄZANE ARKUSZE CKE. ODPOWIEDZI P...
Konteksty
Teza: Tęsknota, która buduje
- Z Lalki: tęsknota motywuje Wokulskiego do działania i przekraczania własnych granic – podejmuje nowe wyzwania (np. kupno kamienicy), by być bliżej Izabeli, a w konsekwencji zaspokoić tę tęsknotę, ponadto aby zagłuszyć tęsknotę (mówi, że tęskni „za krajem, za wszystkim”), podejmuje przeróżne prace związane z zawodem; Rzecki tęskniąc za przeszłością, wierny jest starym zasadom – czuje się spełnionym mimo świadomości nieprzystawania do poromantycznej epoki; dodatkowo warto wspomnieć o tęsknocie, którą odczuwał po wyjeździe z ziem polskich – o czym wspomina we fragmencie w arkuszu;
- Odyseja Homera – tęsknota Odysa do żony Penelopy i ojczyzny Itaki jest motorem jego działania, siłą do dalszej wędrówki;
- Przypowieść o synu marnotrawnym z Nowego Testamentu (Ewangelia wg Św. Łukasza) – tęsknota ojca za synem jest jednym z powodów przebaczenia (ojciec cieszy się z powrotu syna);
- Treny J. Kochanowskiego – tęsknota za zmarłą przedwcześnie córką wyrażona w trenach jest zapisem zmagania się z żałobą, prowadzącą do uspokojenia;
- poezja J. Słowackiego – np. tęsknota za matką w wierszu Rozłączenie poprzez bardzo mocny wpływ na postrzeganie krajobrazu (psychizacja) pozwala niemal na odczuwanie namacalnej obecności matki mimo oddalenia i widma niespotkania się już nigdy;
- Stepy akermańskie (jak i całość Sonetów krymskich) A. Mickiewicza jako zapis tęsknoty za opuszczoną ojczyzną;
- Pan Tadeusz A. Mickiewicza jako wyraz tęsknoty za krajem lat dziecinnych: „Tak nas powrócisz cudem na Ojczyzny łono!... / Tymczasem, przenoś moją duszę utęsknioną / Do tych pagórków leśnych, do tych łąk zielonych […]”) – tęsknota jest tu motorem twórczości, a ta z kolei jest sposobem radzenia sobie z tęsknotą;
- Nic więcej W. Broniewskiego – to zapis przeżyć wewnętrznych żołnierza-tułacza, podmiot liryczny z nostalgią opisuje swój kraj i mówi, że nie pozostaje mi nic więcej, tylko „tęsknić i iść” – tęsknota motywuje go do podjęcia aktywności i walki z wrogiem.
Teza: Tęsknota, która niszczy
- Z Lalki: tęsknota za mężem paraliżuje codzienność Heleny Stawskiej („Biedactwo ciągle czeka, nasłuchuje, czy Ludwik nie wraca […] mieni się, blednie i drży”), która zawieszona nie wie, czy winna opłakiwać męża, czy też beznadziejnie wierzyć w jego niemal niemożliwy powrót; Rzecki jako epigon romantyzmu z powodu tęsknoty za starą epoką nie odnajduje się w nowych czasach i wycofuje się z życia; tęsknota do Izabeli nie pozwala Wokulskiemu odpocząć, spala go („[…] zjada mi każdą chwilę wolną od pracy, każdą minutę odpoczynku”); warto też wspomnieć o tym, że dla Wokulskiego w zamieszczonym w arkuszu fragmencie tęsknota była „jak uwierające ziarenko piasku w sercu” (męczyła go);
- Kordian J. Słowackiego – Kordian tęskni do ukochanej Laury (starsza kobieta nie odwzajemnia jego uczuć), a także do wielkich uniesień i wielkich idei; pogrążony jest w poczuciu niemożności, odczuwa weltschmerz (ból świata), który wpływa na jego poczucie braku sprawczości; tęsknota nie wpływa na Kordiana pozytywnie („Posępny, tęskny, pobladły, / Patrzę na kwiatów skonanie / I zdaje mi się, że mnie wiatr rozwiewa”) – pragnie on śmierci;
- Cierpienia młodego Wertera J.W. Goethe – wypływająca z niezaspokojonej miłości do Lotty tęsknota Wertera prowadzi do jego ostatecznej destrukcji, mimo tego iż początkowo zdaje się być motorem jego działań;
- Moja piosnka [II] C.K. Norwida („Tęskno mi, Panie…”) – tęsknota za ojczyzną przesłania radość dnia codziennego;
- Smutno mi, Boże J. Słowackiego – tęsknota za krajem rodzinnym nie pozwala cieszyć się z piękna otaczającego świata;
- Latarnik H. Sienkiewicza – nostalgiczna tęsknota za krajem powoduje wyniszczenie bohatera (zaczytany w Panu Tadeuszu zapomina o obowiązkach, za co traci pracę);
- dodatkowo można odnieść się także do poezji młodopolskiej – nastrój epoki (także fin de siecle) kreślącej pesymistyczną wizję schyłku oraz tendencje dekadenckie są przejawem nieopisanej tęsknoty za nieznanym, nieopisanym (stąd ucieczka w stan nirwany) oraz za poczuciem sprawczości – nieopisana bliżej tęsknota jest jednym z destrukcyjnych elementów epoki.
Przy postawieniu hipotezy (gdy uczeń nie rozstrzyga o jednoznacznej odpowiedzi na pytanie) można wybrać dowolne utwory podanej wyżej przy obu tezach (wskazując na przeciwstawne przykłady w literaturze), a także przywołać poezję współczesną (np. Kot w pustym mieszkaniu W. Szymborskiej). Na pewno zaś warto było odwołać się do niejednoznacznej oceny znaczenia i wpływu tęsknoty na postawy Rzeckiego i Wokulskiego w Lalce.
Jak oceniają egzaminatorzy?
Punkty (łącznie: 50) przyznaje się w 8 kategoriach, lecz jeśli praca składa się z mniej niż wymaganych 250 słów, egzaminator przyznaje punkty tylko w kategoriach A, B i C.
A. Sformułowanie stanowiska:
- 6 pkt. – Stanowisko jest adekwatne do problemu podanego w poleceniu (zdający podaje jednoznaczną tezę spośród trzech możliwych i jasno to określa u początku swojej pracy)
- 3 pkt. – Stanowisko jest częściowo adekwatne do problemu podanego w poleceniu
- 0 pkt. – Stanowisko jest nieadekwatne lub brak stanowiska
Jeśli praca uzyska 0 pkt. – punktów, egzaminator nie przyzna punktów w pozostałych kategoriach.
Jeśli w kategorii A praca uzyska 3 punkty, a w kategorii B 0 punktów, egzaminator nie przyzna punktów w pozostałych kategoriach.
B. Uzasadnienie stanowiska:
18 pkt. – Uzasadnienie trafne, szerokie i pogłębione (zdający podał rzeczowe argumenty z fragmentu i całego tekstu Lalki; odwołał się też do innego tekstu kultury, ocenił i uzasadnił swoje stanowisko)
- 12 pkt. – Uzasadnienie trafne i szerokie
- 8 pkt. – Uzasadnienie trafne, ale wąskie
- 4 pkt. – Uzasadnienie częściowe
- 0 pkt. – Brak uzasadnienia stanowiska
Jeśli w kategorii A praca uzyska 3 punkty, a w kategorii B – 0 punktów, egzaminator nie przyzna punktów w pozostałych kategoriach.
C. Poprawność rzeczowa:
- 4 pkt. – Brak błędów rzeczowych (zdający nie pomylił tekstów, postaci, motywów, epok etc.)
- 2 pkt. – Nie więcej niż jeden błąd rzeczowy
- 0 pkt. – Błędy rzeczowe
Pojawienie się rzeczowego błędu kardynalnego dyskwalifikuje pracę – zdający otrzymuje 0 punktów.
D. Zamysł kompozycyjny:
- 6 pkt. – Kompozycja funkcjonalna (rozprawka ma trzy, wyraźnie oddzielone od siebie części: tezę, argumentację, wnioski)
- 3 pkt. – Zaburzenia funkcjonalności kompozycji
- 0 pkt. – Brak zamysłu kompozycyjnego
E. Spójność lokalna:
- 2 pkt. – Pełna spójność wypowiedzi lub nieznaczne zaburzenia spójności
- 1 pkt – Znaczne zaburzenia spójności
- 0 pkt. – Wypowiedź niespójna
F. Styl tekstu:
- 4 pkt. – Styl stosowny
- 2 pkt. – Styl częściowo stosowny
- 0 pkt. – Styl niestosowny
G. Poprawność językowa:
- 6 pkt. – Brak błędów lub nieliczne błędy nierażące
- 3 pkt. – Liczne błędy nierażące lub nieliczne błędy rażące
- 0 pkt. – Liczne błędy rażące
H. Poprawność zapisu:
- 4 pkt. – Zapis w pełni poprawny lub nieliczne błędy nierażące
- 2 pkt. – Liczne błędy nierażące lub nieliczne błędy rażące
- 0 pkt. – Liczne błędy rażące
Zobacz także:
Matura 2018: Polski INTERPRETACJA i zasady oceniania
POLECAMY PAŃSTWA UWADZE:
Magazyn informacyjny Dziennika Zachodniego
