Narodowa lustracja majątkowa. 150 zawodów ma się wytłumaczyć z majątku, nawet biznes, ale nie zarządzający spółkami Skarbu Państwa

Wśród grup zawodowych objętych projektem ustawy znalaźli się m. in żołnierze, strażacy, urzędnicy, czy sędziowie, Do rejestru korzyśc będą musieli oni wpisywać nie tylko nieurchomości i ich wartość. W oświadczeniach majątkowych mają znaleźć się także m. in oszczędności, rzeczy których wartość przekracza 10 tysięcy złotych, pojazdy mechaniczne, czy infromacje dotyczące posiadanych papierów wartościowych. Trzeba będzie również poinformować o każdym ''przysporzeniu majątkowym'' ( w tym prezentach) o wartości przekraczającej 1000 złotych. Jeżeli dana osoba należy do grupy zawodowej objętej całkowitą lustracją, to wtedy jej szczegółowe oświadczenie majątkowe znajdzie się na stronie Biura Informacji Publicznej instytucji, w której pracuje. Rzecznik Praw Obywatelskich Adam Bodnar ostrzega: konsekwencją forsowanych zmian, może być to że w obawie przed utratą prywatności, czy bezpieczeństwa wielu specjalistów zrezygnuje z pracy dla instytucji państwoych. Cena niedostosowania się do nowych regulacji będzie wysoka – za spóźnieni wpis do rejestru korzyści, zatajenie, czy wpisanie nieprawdy może grozić nawet pięć lat więzienia.

Szczególnie kontrowersyjny dla firm jest zapis dotyczący kontroli przedsiębiorstw w zakresie stosowania procedur antykorupcyjnych. Jeśli osobie działającej w imieniu lub na rzecz przedsiębiorcy zostaną postawione zarzuty popełnienia któregoś z tych przestępstw zapisanych w ustawie, szef Centralnego Biura Antykorupcyjnego będzie mógł rozpocząć kontrolę stosowania odpowiednich procedur. Kontrola ta może skutkować nałożeniem sankcji pieniężnej w wysokości od 10 tysięcy do 10 milionów złotych. Co więcej, kara zostanie nałożona nie tylko w przypadku, gdy procedury nie były stosowane, ale również gdy zdaniem CBA były one pozorne. – Przy tak określonej przesłance wydaje się niemożliwym, aby procedury uznane zostały za skuteczne przy postawieniu osobie działającej w imieniu i na rzecz przedsiębiorcy, zarzutu. Tym samym projektowany przepis sprowadza się do tego, że kara może być nałożona i zapewne będzie, zawsze, gdy zarzut został postawiony. Tym samym mimo zachowania należytej staranności ze strony firmy mogą zdarzyć się sytuacje, w których działanie jednej osoby będzie skutkowało nałożeniem kary mogącej grozić zamknięciem przedsiębiorstwa – mówi Magdalena Garbacz-Kajda, radca prawny, ekspertka Konfederacji Lewiatan.

Wątpliwości budzi również fakt, że czynem podlegającym sankcji nie jest sama korupcja, ale brak stosownych procedur antykorupcyjnych lub ich pozorność czy nieskuteczność.

Dodatkowo, wymóg podpisania kodeksu antykorupcyjnego przez każdego pracownika, współpracownika i inny podmiot gospodarczy działający na rzecz przedsiębiorcy będzie bardzo dużym, trudnym w realizacji, obciążeniem biurokratycznym. Przy dużej skali działalności i różnych zmieniających się kontrahentach (czasem zatrudnianych jednorazowo i na zlecenia o małej wartości) realizacja tego obowiązku będzie angażować znaczące zasoby firm.
- Proponujemy usunięcie tego przepisu i zastąpienie innym, zgodnie z którym, przedsiębiorca powinien informować, że podpisując daną umowę pracownik, współpracownik lub kontrahent akceptują postanowienia kodeksu antykorupcyjnego przedsiębiorcy – dodaje Magdalena Garbacz-Kajda.

Konieczne jest również umożliwienie dokonania akceptacji postanowień kodeksu w drodze elektronicznej.