Patostreamerzy i autorzy filmów pornograficznych zyskają na nowej ustawie o prawie autorskim? Będą liczne poprawki i wysłuchanie publiczne

Projektem ustawy, którą 15 maja przyjął rząd, 11 czerwca zajmie się sejmowa Komisja Kultury i Środków Przekazu.

„Eksperci alarmują, że jeśli nowa regulacja przejdzie bez poprawek, mogą na niej zyskać patostreamerzy i autorzy filmów pornograficznych. Wszystko przez nieprecyzyjnie sformułowane przepisy o wynagrodzeniu dla twórców” – czytamy w „DGP”.

Gazeta informuje, że nowe przepisy obejmą tantiemami nie tylko Netflix, HBO czy TVP VOD, lecz także treści generowane przez użytkowników mediów społecznościowych. Zwraca uwagę, że nowe przepisy obejmą „także patotreści, jak te, w których youtuberzy wyzywają się czy znęcają nad innymi na wizji.”

„Zapewne w kolejce do wynagrodzeń zgłoszą się aktorzy z najpopularniejszych portali, za pośrednictwem których udostępniane są treści pornograficzne” – mówi cytowany przez „DGP” Rafał Sikorski, partner SMM Legal i profesor UAM.

Jeden z członków prezydium sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu w rozmowie z i.pl zapowiedział, że będą liczne poprawki do projektu ustawy nowelizującej prawo autorskie. – Zgłoszonych poprawek spodziewamy się sporo. Będziemy je konsultować ze środowiskami. Spodziewamy się wysłuchania publicznego – dodał.

Nasz rozmówca z sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu podkreślił, że komisja „będzie się zastanawiać, jak zawęzić w ustawie i dookreślić grupę beneficjentów, ale ten katalog jest dość szeroki”. – Stąd pomysł wysłuchania publicznego – zaznaczył.

Polska jako jedyna spośród sześciu państw pozwanych do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej przez Komisję Europejską nie wdrożyła nowych unijnych przepisów o prawach autorskich. Chodzi m.in. o tantiemy dla autorów od platform internetowych.

Sprawa dotyczy dwóch unijnych dyrektyw dotyczących praw autorskich, czyli nowej dyrektywy w sprawie prawa autorskiego i praw pokrewnych na jednolitym rynku cyfrowym i dyrektywy ws. prawa autorskiego przy niektórych transmisjach online.

Pierwsza regulowała m.in. stosunki między posiadaczami praw autorskich a platformami internetowym. Mowa tu choćby o kwestiach wynagrodzenia artystów, twórców, wydawców prasowych i dziennikarzy, których utwory wykorzystywane są w internecie. Druga, czyli przepisy ws. internetowych transmisji i retransmisji programów telewizyjnych i radiowych, ułatwiała nadawcom udostępnianie online niektórych programów za granicą. Obie miały zmodernizować przestarzałe już przepisy unijne w tym zakresie z korzyścią dla twórców i odbiorców.

Państwa członkowskie miały czas do czerwca 2021 roku, żeby wprowadzić zapisy dyrektyw do swojego prawa krajowego. Kiedy niektóre z nich tego nie zrobiły, zainterweniowała Komisja Europejska, która na początku wezwała kraje do usunięcia uchybień, a w lutym 2023 roku skierowała do TSUE 11 pozwów przeciwko łącznie sześciu państwom członkowskim: wobec Bułgarii, Danii, Finlandii, Łotwie, Polsce i Portugalii w związku z brakiem informacji o wdrożeniu pierwszej dyrektywy i wobec Bułgarii, Finlandii, Łotwie, Polsce i Portugalii za niezgłoszenie pełniej transpozycji drugiej dyrektywy.

15 maja polski rząd przyjął projekt noweli ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, która implementuje obie dwie dyrektywy.

Zgodnie z przepisami zawartymi w projekcie ustawy, której autorem jest Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, twórcy i wykonawcy utworów audiowizualnych oraz wykonawcy utworów muzycznych i słowno-muzycznych będą uzyskiwać tantiemy za udostępnianie ich dzieł w internecie. Oznacza to, że po stronie twórców i wykonawców powstanie nowe, niezbywalne prawo do stosownego wynagrodzenia z tytułu publicznego udostępniania utworu audiowizualnego lub artystycznego wykonania w taki sposób, aby każdy mógł mieć do niego dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym (tzw. VOD, muzyka na żądanie).

Tantiemy z tytułu eksploatacji utworu audiowizualnego będą wypłacane za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania, natomiast z tytułu eksploatacji wykonań muzycznych wg swobodnego wyboru wykonawcy – będą mogły być wypłacane za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania, niezależne podmioty zarządzające lub bezpośrednio na rzecz artysty wykonawcy.

W myśl proponowanych zapisów wydawcy będą mieli prawo do wyłącznej eksploatacji online ich publikacji prasowych przez platformy internetowe, będące "dostawcami usług społeczeństwa informacyjnego". „Nowe rozwiązanie wzmocni profesjonalne wydawnictwa i redakcje, które najczęściej dostarczają odbiorcom wiarygodne i rzetelne informacje” – czytamy na stronie MKiDN. Ponadto autorzy publikacji prasowych będą mieli prawo do 50 proc. wynagrodzenia należnego wydawcom prasy z tytułu nowego prawa pokrewnego.

MKiDN zapewnia, że nowe przepisy „nie wpłyną na indywidualnych odbiorców, jeśli chodzi o dostęp do treści w internecie”. „Będą oni mogli korzystać z tych treści tak, jak do tej pory” – dodano.

22 maja wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego Andrzej Wyrobiec zapowiedział, że w czerwcu MKiDN ogłosi Forum Prawa Autorskiego. – Zaprosimy do dyskusji twórców, wszystkich zainteresowanych kolejnymi zmianami w obszarze prawa autorskiego – powiedział.

– Zdajemy sobie sprawę z tego, że ta ustawa nie wyczerpuje wszystkich oczekiwań środowisk artystycznych, twórców, artystów. Mamy świadomość, że jest ileś grup, które nie są zachwycone, nie są usatysfakcjonowane w pełni proponowanymi przez nas zapisami – mówił.

– Staraliśmy się tą ustawę z wielu powodów - terminowych, czasowych tak przygotowywać, aby była jak najbliżej zapisów dyrektywy SATCAB II i DSM. Mamy świadomość, że nie dotknęliśmy iluś obszarów, dlatego w czerwcu ogłaszamy to, co czyniliśmy w latach 2014-15, sam prowadziłem takie spotkania w kinie Kultura, Forum Prawa Autorskiego, gdzie zaprosimy artystów, twórców, aktorów, wszystkich zainteresowanych kolejnymi zmianami w obszarze prawa autorskiego, do dyskusji o tym, jakie jeszcze zmiany są niezbędne albo oczekiwane przez środowiska twórców, artystów, wykonawców – tłumaczył.

Podkreślił, że „projekt przyjęty przez rząd jest projektem jak najpełniej implementującym obowiązującą dyrektywę, która powinna być przyjęta przez państwa członkowskie w 2021 roku”.

i.pl, PAP, DGP