W praktyce wygląda to tak, że wielu specjalistów z ogromnych doświadczeniem, wiedzą i wysokimi kwalifikacjami, zatrudnionych a administracji publicznej od dawna, mimo podwyżek płacy minimalnej zarabiało wciąż tyle samo co stażyści, którzy dopiero rozpoczynają pracę; jedni i drudzy otrzymują stawkę minimalną, z tym, że w przypadku doświadczonych pracowników np. 20 proc. stanowi dodatek za wysługę lat, a u nowicjusza całe wynagrodzenia składa się z płacy podstawowej.
Tę ewidentną niesprawiedliwość rząd miał zniwelować już rok temu – wysokiej rangi urzędnicy ministerstwa pracy składali deklaracje, iż nowe prawo będzie obowiązywało już od 2019 roku. Tymczasem w 2018 roku, a dokładnie w połowie grudnia powstał projekt ustawy i został skierowany do konsultacji społecznych – z założeniem, że przepisy wejdą w życie od 2020 r. i doświadczeni pracownicy budżetówki będą nareszcie beneficjentami podwyżki płacy minimalnej.
Przypomnijmy, że właśnie od 1 stycznia 2020 r. wzrosło ono o 350 zł, z obecnych 2 250 do 2 600 zł.
To oznacza, że od stycznia 2020 r. płaca minimalna stanowić będzie już 49,7 proc. prognozowanego na 2020 rok przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej.
Od 1 stycznia br. dodatek stażowy nie jest wliczany do minimalnego wynagrodzenia.
– Do tej pory pracownik z dłuższym stażem pracy zarabiający minimalną krajową mógł mieć niższe wynagrodzenie zasadnicze niż osoba nowozatrudniona z dużo niższym lub zerowym stażem pracy, wykonująca tę samą pracę. W takiej sytuacji dodatek stażowy był fikcją i nie pełnił swojej funkcji – motywacji i docenienia doświadczenia. Dzisiaj to się zmienia – podkreśla minister Marlena Maląg.
Zmiany dotyczą przede wszystkim pracowników sektora publicznego oraz pracodawców tego sektora, którzy zgodnie z przepisami mają obowiązek wypłacania takiego dodatku.
Od 1 stycznia 2020 r. dodatek za staż pracy nie będzie miał wpływu na wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę. Zmiana przepisów ma zapewnić bardziej sprawiedliwy i przejrzysty kształt minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz poprawić sytuację pracowników otrzymujących wynagrodzenie na najniższym poziomie.
- Na tę zmianę czekali od lat pracownicy z długim stażem pracy, którzy dostawali niższe stawki wynagrodzenia zasadniczego niż przykładowo zaczynający pracę absolwenci, bo do minimalnej pensji wliczano im dodatek za wysługę lat – mówi minister Marlena Maląg. – Z nowym rokiem przywracamy wartość dodatku za wysługę lat – dodaje minister.
Dodatek stażowy nie będzie więc pierwszym elementem, który zostanie wyłączony z minimalnego wynagrodzenia i który nie będzie miał wpływu na wysokość wynagrodzenia. W świetle obowiązującego prawa do ustalania wysokości minimalnego wynagrodzenia nie wlicza się już dodatku za pracę w nadgodzinach, nagrody jubileuszowej czy odprawy emerytalnej i rentowej. Od 2017 roku do minimalnej pensji nie wlicza się też dodatku za pracę w nocy.
W praktyce powoduje to niezadowolenie i poczucie niesprawiedliwości wśród pracowników posiadających dłuższy staż pracy, których wynagrodzenie zasadnicze bywa niższe niż osób dopiero rozpoczynających pracę zawodową. Dotyczy to sytuacji, w których wynagrodzenie zasadnicze osób nieuprawnionych do dodatku za staż pracy kształtuje się na poziomie minimalnego wynagrodzenia za pracę i jest corocznie podwyższane w związku ze wzrostem tego wynagrodzenia.
Jednocześnie pracownicy z wieloletnim doświadczeniem zawodowym otrzymują wynagrodzenie w takiej samej wysokości, wliczając w to zarówno wynagrodzenie zasadnicze, jak i dodatek za staż pracy. W takich przypadkach przedmiotowy dodatek przestaje pełnić rolę formy gratyfikacji i uznania pracownika za posiadane przez niego doświadczenie zawodowe, związane z długotrwałym zatrudnieniem.
Więcej o dodatku stażowym - czytaj na str. 2
Jak jest jak będzie
Do końca 2019 r. przy porównywaniu wysokości wynagrodzenia pracownika z obowiązującą wysokością minimalnego wynagrodzenia za pracę brane są pod uwagę wszystkie przysługujące pracownikowi składniki wynagrodzenia i inne świadczenia wynikające ze stosunku pracy, zaliczone według zasad statystyki zatrudnienia i wynagrodzeń określonych przez Główny Urząd Statystyczny do wynagrodzeń osobowych, z wyjątkiem składników wymienionych w ust. 5 tego artykułu, tj.: nagrody jubileuszowej, odprawy pieniężnej przysługującej pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy, wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych oraz dodatku do wynagrodzenia za pracę w porze nocnej. Odesłanie do kategorii wynagrodzeń osobowych oznacza, że przy porównywaniu wynagrodzenia pracownika z wysokością minimalnego wynagrodzenia za pracę nie uwzględnia się także wypłat z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej oraz dodatkowego wynagrodzenia rocznego dla pracowników jednostek sfery budżetowej.
Wprowadzana regulacja zakłada wyłączenie z kategorii minimalnego wynagrodzenia za pracę dodatku przysługującego pracownikowi z ww. tytułu, bez względu na przyjętą u danego pracodawcy nazwę tego dodatku.
Z uwagi na różnorodność stosowanego nazewnictwa oraz odmienne zasady przyznawania dodatku za staż pracy (obowiązujące u poszczególnych pracodawców), w celu usunięcia mogących się pojawić wątpliwości interpretacyjnych – projekt ustawy wprowadza definicję „dodatku za staż pracy” (zmienia art. 1 ustawy). Przedmiotowy dodatek definiowany jest jako dodatek do wynagrodzenia przysługujący pracownikowi z tytułu osiągnięcia ustalonego okresu zatrudnienia, na zasadach określonych w odrębnych przepisach, układzie zbiorowym pracy, innym opartym na ustawie porozumieniu zbiorowym, regulaminie wynagradzania, statucie określającym prawa i obowiązki stron stosunku pracy, umowie o pracę lub spółdzielczej umowie o pracę.
Kto dostaje dodatek stażowy
Dodatek za staż pracy nie ma charakteru powszechnego. Z mocy prawa przysługuje on niektórym grupom zawodowym, w tym pracownikom jednostek sfery budżetowej. Przykładowo: pracownikom samorządowym przysługuje dodatek za wieloletnią pracę (ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych – Dz. U. z 2018 r. poz. 1260, z późn. zm.), członkom korpusu służby cywilnej – dodatek za wieloletnią pracę w służbie cywilnej (ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej – Dz. U. z 2018 r. poz. 1559), nauczycielom – dodatek za wysługę lat (ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela
– Dz. U. z 2018 r. poz. 967, z późn. zm.), sędziom – dodatek za długoletnią pracę (ustawa z dnia
27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych – Dz. U. z 2019 r. poz. 52, z późn. zm.), pracownikom uczelni publicznych – dodatek za staż pracy (ustawa z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce – Dz. U. poz. 1668, z późn. zm.), żołnierzom zawodowym – dodatek za długoletnią służbę wojskową (ustawa z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych – Dz. U. z 2018 r. poz. 173, z późn. zm.).
Pracownicy spoza sfery budżetowej mogą otrzymywać dodatek za staż pracy. Pracodawcy prowadzący samodzielną gospodarkę finansową we własnym zakresie ustalają warunki wynagradzania pracowników (w tym wypłacania określonych składników wynagrodzenia), stosownie m.in. do rodzaju prowadzonej działalności i możliwości finansowych. Zasady wynagradzania pracowników zatrudnionych u tych pracodawców regulują przede wszystkim przepisy zakładowe, tj. ponad zakładowe i zakładowe układy zbiorowe pracy lub regulaminy wynagradzania, a w przypadku pracodawcy niezobowiązanego do wydania regulaminu wynagradzania – postanowienia umów o pracę (art. 771–772 i 29 k.p.). Jeżeli obowiązujące u danego pracodawcy regulacje płacowe przewidują taki składnik wynagrodzenia jak dodatek za staż pracy, określają jego wysokość i zasady przyznawania.
