Rozpoczęły się wybory parlamentarne w Danii. Kluczowa rola partii byłego premiera Rasmussena?

Ponad 4 mln uprawnionych do głosowania Duńczyków od godz. 8 wybiera 179 przedstawicieli jednoizbowego parlamentu, Folketingu.

Badanie opinii ośrodka Megafon dla telewizji TV 2 wskazuje, że blok ugrupowań lewicowych ze sprawującą władzę od 2019 roku premier Mette Frederiksen z Partii Socjaldemokratycznej może liczyć na 84 mandaty (większość to 90). Opozycyjnemu blokowi partii prawicowych mogą przypaść 74 mandaty. Natomiast utworzona w 2021 roku centrowa partia Umiarkowani Larsa Lokke Rasmussena, premiera w latach 2009-11 oraz 2015-19, może zdobyć 17 mandatów i mieć decydujący wpływ na stworzenie nowego rządu.

Rasmussen, choć w przeszłości tworzył gabinet z ramienia konserwatywnej Partii Liberalnej przy wsparciu innych prawicowych partii, w tej kampanii wyborczej przekonuje, że jego nowa formacja jest partią centrum. Obecna socjaldemokratyczna premier Frederiksen, rozpisując na początku października przedterminowe wybory, podkreśliła, że jej celem jest stworzenie "rządu szerokiego środka", co wskazuje, że jest w stanie zaakceptować wsparcie Umiarkowanych. Według komentatorów otwarte jest pytanie: za jaką cenę. I czy Rasmussen ma szansę po raz kolejny zostać szefem rządu?

W opinii prof. Kaspera Mollera Hansena, politologa z Uniwersytetu w Kopenhadze, Rasmussen może okazać się czarnym koniem tych wyborów i przebudować dotychczasową scenę polityczną. "Jednak wyborcy na pytanie, który z polityków ich zdaniem najlepiej będzie wykonywać swoją pracę jako premier, na pierwszym miejscu wskazują dotychczasową szefową rządu Mette Frederiksen (56 proc.), na drugim lidera Partii Liberalnej Jakoba Ellemanna-Jensena (24,7 proc.), a na trzecim przywódcę Konserwatywnej Partii Ludowej Sorena Pape Poulsena (18,6 proc.)" - podkreśla ekspert.

Przywódca konserwatystów Soren Pape Poulsen jeszcze latem uważany był za lidera prawicowej opozycji, ale jego popularność zmalała, gdy media ujawniły szczegóły z jego prywatnego życia z mężem-imigrantem. Okazało się m.in., że wbrew oficjalnej wersji pochodzący z Dominikany Josue Medina Vasquez nie jest kuzynem prezydenta tego kraju, o czym opowiadał Pape Poulsen, ani też nie obchodzi żydowskich świąt.

Według politologa tegoroczne wybory są "wyjątkowe pod wieloma względami". "Startuje aż 14 partii, w tym trzy nowe. Rekordowo dużo kandydatów na parlamentarzystów zmieniło polityczne barwy, a sondaże pokazują, że wyborcy nie są już wierni swoim poprzednim decyzjom i szybko zmieniają poglądy" - zaznacza.

Sytuacja międzynarodowa i kryzys energetyczny sprawiły, że tematami kampanii były kwestie związane z budżetami gospodarstw domowych, a także problem wysokich cen energii i niskich pensji w sektorze służby zdrowia i opieki. Partie centroprawicowe zapowiadały obniżenie podatków. "Istnieje szeroka zgodność w sprawach działań na rzecz klimatu oraz obronności, dlatego kwestie te nie były szeroko dyskutowane" - zauważa prof. Moller Hansen.

Podobnie uważa szef duńskiej dyplomacji socjaldemokrata Jeppe Kofod, który na spotkaniu z przedstawicielami zagranicznej prasy podkreślił, że bez względu na wynik wyborów nie spodziewa się "dużych zmian w duńskim podejściu do spraw międzynarodowych". "Wsparcie Ukrainy ma szerokie poparcie w parlamencie" - przypomniał.

W przeciwieństwie do poprzednich kampanii wyborcy w pierwszej dziesiątce ważnych spraw nie umieścili imigracji oraz integracji. "Z jednej strony jest to wynik zaostrzenia polityki migracyjnej przez socjaldemokratów, więc nie ma już dużych różnic wśród dużych partii między lewicą a prawicą, a z drugiej - napływu uchodźców z Ukrainy, którzy nie stanowią kontrowersji, jak w przypadku migrantów z Bliskiego Wschodu" - podkreśla politolog.

Brak sporu na temat ludności napływowej przyczynił się do słabych notowań przeciwnej imigrantom Duńskiej Partii Ludowej, która według niektórych sondaży może nawet nie przekroczyć wynoszącego 2 proc. progu wyborczego.

Do parlamentu ma za to szansę wejść była minister migracji w rządzie Rasmussena w latach 2015-19 Inger Stojberg, skazana na 60 dni pozbawienia wolności za bezprawne, jak się później okazało, rozłączenie par starających się o azyl imigrantów, w których jedna z osób była nieletnia. Stojberg odbyła karę z bransoletą elektroniczną na nodze, a zakończenie elektronicznego dozoru świętowała imprezą. Następnie polityk powołała nową partię o nazwie Duńscy Demokraci.

Premier Danii Mette Frederiksen zdecydowała się na rozpisanie wyborów po tym, jak mniejsza lewicowa Partia Radykałów Liberalnych, dotąd wspierająca jej rząd w najważniejszych głosowaniach, zagroziła wotum nieufności wobec jej gabinetu.

Tłem dla cofnięcia poparcia dla rządu jest raport komisji w sprawie tzw. afery norkowej. W głównym wniosku stwierdzono, że Frederiksen popełniła błąd, nie mając podstawy prawnej do wydania decyzji o konieczności uśmiercenia podczas pandemii na fermach wszystkich 15 mln norek w związku z pandemią koronawirusa. Ostatecznie premier za to przeprosiła, ale nie poniosła politycznej odpowiedzialności. W kampanii wyborczej temat ten został zapomniany.

Wśród 179 parlamentarzystów po dwóch przedstawicieli będą mieć mieszkańcy cieszących się autonomią duńskich terytoriów zależnych - Grenlandii oraz Wysp Owczych (głosowanie odbyło się tam w poniedziałek). Lokale wyborcze zostaną zamknięte o godzinie 20. Wstępne wyniki spodziewane są w nocy z wtorku na środę.

lena