20-letnia Emilia „Emi” Nowak - studentka dziennikarstwa, ekspertka od popkultury, z pasją śledząca najnowsze trendy w świecie kina, muzyki i mody, 22-letni Jakub „Kuba” Zieliński - studiujący na AGH Inżynierię Akustyczną, specjalista od technologii i muzyki, pasjonat, poszukujący najnowszych wiadomości z zakresu produkcji dźwięku i nowych rozwiązań technologicznych oraz 23-letni Alex - zaangażowany społecznie, z pasją poruszający tematy związane z tożsamością, kulturą queer i wpływem mediów na społeczeństwo, studiujący do niedawna psychologię to osoby, które poprowadzą nowe audycje OFF Radia Kraków. Choć słowo "osoby" może nie jest adekwatne, ponieważ prowadzący są kreacją sztucznej inteligencji, nie spotkamy się z nimi na premierze teatralnej czy koncercie w filharmonii.
- Kreowany przez AI program ma być adresowany do osób z tzw. pokolenia Z, odpowiadać na ich potrzeby i zainteresowania, poruszać kluczowe dla nich tematy, analizować jak AI może wpływać na to, co myślą, jak konsumują informacje. Dzięki narzędziom AI będziemy również korzystać z pomocy krakowskich naukowców i pracowników firm IT - wyjaśnia Marcin Pulit, redaktor naczelny Radia Kraków.
Jak informuje Radio Kraków, "na początek, każdy z nich będzie prowadził od poniedziałku do piątku po dwie godziny programu dziennie, a raz w tygodniu - autorską audycję muzyczną i ekskluzywny wywiad z wybitnymi postaciami polskiej i światowej kultury, politykami i działaczami". Jednocześnie zapowiadany jest rozwój tego eksperymentu i "wzbogacanie go o kolejne elementy".
Inauguracji tworzonego przez sztuczną inteligencję OFF Radia Kraków będzie towarzyszyć „Temat tygodnia” realizowany na antenie Radia Kraków i Radia Kraków Kultura pod hasłem: „Sztuczna inteligencja: co nam daje, co zabiera?”
Czy sztuczna inteligencja zastąpiła dziennikarzy?
Inauguracji towarzyszą także spore kontrowersje, mowa bowiem o pożegnaniu się przez Radio Kraków z dotychczasowymi prowadzącymi.
- W sierpniu usłyszałem wraz z kilkunastoma osobami, że nie ma już dla nas miejsca w OFF-ie i ma on zostać poddany jakiejś restrukturyzacji. Do wczoraj nie miałem pojęcia, co się kryje pod tymi hasłami. Cały czas mówiło się o tym, że ma to być coś nowego, bomba spadła wczoraj, po tym, jak Radio Kraków ujawniło, o co chodzi - mówi Mateusz Demski dziennikarz i krytyk filmowy, który przez trzy lata prowadziła w OFF Radiu Kraków audycję.
Jak dodaje niemal wszyscy dotychczasowi twórcy Off Radia Kraków - kilkanaście osób - zniknęli z ramówki, a audycje zamknięto.
- Można powiedzieć, że staliśmy się ofiarą tego projektu - dodaje Mateusz Demski. - Sytuacją absurdalną jest fakt, że ten eksperyment, jak określa sytuację pan likwidator, ma miejsce w mediach publicznych, w miejscu, które powinno stać na straży rzetelności, wiarygodności i autentyczności, natomiast ktoś urządził sobie tu plac zabaw, pole doświadczalne. Przeraża mnie samo określenie eksperyment na pokoleniu Z, jak to jest komunikowane. Robimy z młodych ludzi króliki doświadczalne i zobaczymy, co się stanie, kiedy podamy im taką papkę AI. Nie umiem odpowiedzieć na pytanie, co się stanie, ale uważam, ze powinien zainterweniować etyk. Czy taki eksperyment w ogóle jest legalny? Brzmi jak eksperymenty społeczne sprzed pół wieku, które dzis są zakazane. jak pranie mózgu
Apel środowiska kultury i mediów
Równocześnie z inauguracją projektu Radia Kraków w internecie pojawił się "Apel środowiska kultury i mediów w sprawie sytuacji w OFF Radiu Kraków i zastąpienia pracowników sztuczną inteligencją". Czytamy w nim m.in.
"Zdajemy sobie sprawę, że współczesne systemy i technologie AI stają się nieodłączną częścią codzienności, a także różnych profesji (w tym świata kultury i mediów). Stoimy jednak na stanowisku, że media – pomimo nowinek technicznych – tworzą ludzie. Że zaangażowane społecznie treści nie powinny powstawać bez zaangażowania ludzi".
"Twierdzimy, że „eksperyment” ten godzi nie tylko w dziennikarki i dziennikarzy OFF-a, ale w całe nasze środowisko. Sprawa OFF Radia Kraków to ważne memento dla całej branży. To groźny precedens uderzający w nas wszystkich. To uchylenie furtki – a może wręcz – otwarcie bramy, do świata, w którym doświadczonych pracowników od lat związanych z sektorem medialnych oraz osób zatrudnionych w branżach kreatywnych zastąpią maszyny.
To zarazem brama do świata pozorów i manipulacji" - pisze autor apelu, Mateusz Demski.
"Apelujemy zatem o uczciwość wobec pracowników mediów (nie tylko tych publicznych). Apelujemy o zmianę, a przede wszystkim powstrzymanie formuły, która narodziła się w głowie (nomen omen) likwidatora Marcina Pulita. Powstrzymanie eksperymentu, który przeprowadza na ludziach (i kosztem ludzi). Apelujemy o powrót do OFF Radia Kraków w kształcie, w którym przez lata znali go słuchacze i słuchaczki. Do audycji tworzonych z pasją i zaangażowaniem, opartych na pogłębionych i zaangażowanych rozmowach, a przede wszystkim na spotkaniu. Człowieka z człowiekiem" - czytamy.
Do południa 22 października pod apelem podpisało się ponad 3,6 tys. osób. List spotkał się również z ogromnym odzewem ludzi kultury i mediów.
Oświadczenie Marcina Pulita, redaktora naczelnego Radia Kraków:
"Odnosząc się do komentarzy publikowanych po uruchomieniu OFF Radia Kraków w nowej formule (kanał tematyczny nadawany w Internecie oraz w technologii DAB+) informuję, że żaden pracownik OFF Radia Kraków nie został zwolniony. Od rozpoczęcia emisji w 2015 roku OFF Radio Kraków było głównie stacją muzyczną programowaną w sposób zautomatyzowany, uzupełnianą o dwugodzinne pasmo prowadzone na żywo i autorskie programy muzyczne. Programy te, po jednym w tygodniu, prowadzili głównie zewnętrzni współpracownicy i to z nimi (z końcem sierpnia 2024) rozwiązane zostały umowy o współpracę.
Przyczyną nie było wprowadzenie narzędzi sztucznej inteligencji. Po 9 latach istnienia, na początku tego roku, została dokonana analiza słuchalności i zawartości merytorycznej programu. Większość programu anteny OFF Radia Kraków pokrywała się z drugim kanałem tematycznym Radiem Kraków Kultura oraz główna anteną Radia Kraków, a zasięgi słuchalności OFF Radia Kraków były bliskie zeru. To było podstawą do decyzji o dokonaniu zmiany.
Nowe OFF Radio Kraków ma być kierowane do młodszego słuchacza w wieku 18 – 26 lat, pod tym kątem konstruowana jest już playlista. Pomysł, by w okresie przejściowym przeprowadzić eksperyment radiowy z użyciem narzędzi sztucznej inteligencji zrodził się przy okazji. To element naszego udziału w debacie na temat szans i zagrożeń, jakie niesie ze sobą rozwój AI. Założyliśmy, że po 3 miesiącach zostanie przeprowadzona ewaluacja eksperymentu. Eksperyment nie będzie przeprowadzany na głownej antenie ani na antenie Radia Krakow Kultura."
