W raporcie „Nadużywanie tymczasowego aresztowania” wskazano, że do 2015 roku liczba osób osadzonych w aresztach śledczych malała. Jednak w latach 2015-2018 liczba zatrzymanych w polskich aresztach śledczych wzrosła o 3198.
To oznacza, że w 2018 roku liczba osób aresztowanych tymczasowo była wyższa o 76,8 proc. w porównaniu z rokiem 2015. Jednocześnie liczba osób skazanych na karę pozbawienia wolności spadła o 16 194. Co za tym
idzie, wzrasta liczba osób bezpodstawnie pozbawionych wolności.
Sądy chętnie stosują tymczasowe aresztowanie
Autorzy raportu uzasadnienia tej tendencji upatrują w w fakcie, że sądy w „przytłaczającej większości przychylają się do prokuratorskich wniosków o tymczasowe aresztowanie” - od lat odsetek ten utrzymuje się na poziomie ponad 90 proc.
-Tymczasowe aresztowanie powinno zostać ograniczone tylko i wyłącznie do przypadków przestępstw wysokiego ryzyka z użyciem przemocy. Takie rozwiązanie przyniesie ogromne korzyści dla społeczeństwa, a w miarę zaostrzania się walki politycznej powinno leżeć również w interesie wszystkich polityków – przekonuje prezes ZPP Cezary Kaźmierczak.
Długie „tymczasowe” aresztowanie
ZPP wskazuje, że niepokojąca jest także długość tymczasowego aresztowania w naszym kraju.
Bardzo często osoby tymczasowo aresztowane są pozbawione wolności nie
tylko na okres postępowania przygotowawczego, ale również sądowego.
W 92 proc. przypadkach spraw, decydowanych przez sąd okręgowy w latach 2016-2018, tymczasowe aresztowanie stosowano aż do uzyskania prawomocnego wyroku. W przypadku spraw, w których rzeczowo właściwy był sąd rejonowy, odsetek aresztowanych tymczasowo aż do wydania prawomocnego wyroku w analogicznym okresie wyniósł 72 proc.
Polska w niechlubnej czołówce
Nadużywanie tymczasowego aresztowania jest poważnym problemem w wielu krajach, włączając Polskę. W każdym momencie na świecie w areszcie śledczym przebywa ponad 3 miliony osób. Pod względem liczby tymczasowo aresztowanych Polska jest w niechlubnej czołówce.
W przeliczeniu na 100 tys. mieszkańców, w Polsce mamy 195 tymczasowo aresztowanych, podczas gdy unijna średnia to ok. 100. Jednocześnie Polska zamyka w tymczasowych aresztach trzy razy częściej niż Szwecja, Finlandia czy Holandia.
– Na wzór Finlandii, proponujemy wprowadzenie również uciążliwego systemu kar finansowych naliczanych od dochodu danej osoby oraz tzw. summary penal fee, który pozwala na zamianę wyroku do 6 miesięcy pozbawienia wolności za czyny zabronione mniejszej wagi na karę finansową – mówi e Kamila Sotomska, Z-ca Dyrektora Departamentu Prawa i Legislacji ZPP.
Autorzy raportu wskazują, że nadużywanie tymczasowego aresztowania godzi w prawa podstawowe i przynosi ogromne szkody dla niesłusznie zatrzymanego jak i całego społeczeństwa, a proponowane przez ZPP rozwiązania mogą pomóc ukrócić ten problem.
