Akcja "Kutschera". 78 lat temu, 1 lutego 1944 r., AK dokonała udanego zamachu na kata Warszawy

Hubert Rabiega
Hubert Rabiega
Aleje Ujazdowskie w Warszawie - miejsce wykonania operacji "Kutschera".
Aleje Ujazdowskie w Warszawie - miejsce wykonania operacji "Kutschera". Fot. domena publiczna
Zamach na Franza Kutscherę, szefa SS i Policji na dystrykt warszawski, którego dokonali żołnierze oddziału specjalnego Kedywu Komendy Głównej AK "Pegaz", był jedną z najważniejszych udanych akcji bojowych Armii Krajowej wymierzonych w wysokich dowódców niemieckiego okupanta w czasie II wojny światowej.

Akcja „Kutschera” rozegrała się 1 lutego 1944 roku w Alejach Ujazdowskich w Warszawie. Celem wyznaczonym żołnierzom oddziału specjalnego Kedywu Komendy Głównej AK "Pegaz” był Austriak Franz Kutschera - wysoki rangą dowódca hitlerowski, SS-Brigadeführer i Generalmajor policji, który od września 1943 objął stanowisko dowódcy SS i Policji na dystrykt warszawski (zastępując Jürgena Stroopa, osławionego kata warszawskiego getta). Od początku pełnienia swoich obowiązków w stolicy Polski Kutschera wprowadzał na ulicach krwawy terror, który miał zastraszyć ludność cywilną i dławić polski ruch oporu. Codziennością były łapanki, rozstrzeliwania, więzienne tortury i wywózki do obozów zagłady.

Dowództwo Armii Krajowej wydało w listopadzie 1943 roku wyrok śmierci na niemieckiego generała. Wykonanie wyroku zlecono dowódcy Kedywu - płk. Augustowi Fieldorfowi, pseudonim "Nil". Zanim doszło do wykonania samej akcji likwidacyjnej żołnierze AK wykonali szczegółowe rozpoznanie codziennej trasy i pory przejazdu Kutschery z jego miejsca zamieszkania do miejsca pracy. Rozkaz realizacji wyroku otrzymał Bronisław Pietraszewicz, pseudonim "Lot” - dowódca I pluton "Agatu" (od stycznia 1944 roku nazwa zmieniona na "Pegaz").

Pierwszy termin wykonania zamachu został wyznaczony na piątek 28 stycznia 1944 r. Okazało się jednak, że tego dnia Kutschera - co było rzadkością - wyjechał z Warszawy. Do właściwej akcji doszło we wtorek, 1 lutego. Zespół wykonujący rozkaz likwidacji Kutschery liczył 12 osób z odpowiednio przypisanymi rolami (wykonawcy, ubezpieczenie, kierowcy oraz sygnalizacja). Zgodnie z wcześniejszym rozpoznaniem niemiecki generał wyszedł z zamieszkiwanej kamienicy o godzinie 9:06. Osoby wyznaczone do obserwacji i sygnalizowania przekazały informację umówionymi zachowaniami. Gdy limuzyna Kutschery znajdowała się już w Alejach Ujazdowskich wyznaczone pojazdy zablokowały jej tor jazdy, a wykonawcy zajęli się ostrzałem siedzącego z tyłu na kanapie niemieckiego dowódcy.

Ciężko rannego Kutscherę polscy żołnierze wyciągnęli z auta i zabrali mu pistolet oraz teczkę. W międzyczasie wzmagał się ostrzał ze strony zaalarmowanych Niemców. Polskim zamachowcom udało się zbiec, choć niektórzy zostali postrzeleni. Po stronie niemieckiej łącznie zabito 5 osób, a 9 raniono. Po stronie polskiej straty wynosiły 4 zabitych (już po samej akcji) oraz 2 rannych.

W ramach represji, nazajutrz po akcji "Kutschera" (2 lutego 1944) w pobliżu miejsca egzekucji hitlerowskiego generała Niemcy rozstrzelali 100 mężczyzn przywiezionych z więzienia Pawiak. Ponadto tego samego dnia rozstrzelano kolejnych 200 Polaków w ruinach getta.

Rocznicę zamachu na Kutscherę w Polsce obchodzono w wielu miejscach.

Operacja specjalna „Kutschera" to wykonanie wyroku Polskiego Państwa Podziemnego na Franzu Kutscherze, szefie SS i policji, „kacie Warszawy” zabijającego Polaków - napisały na FB Wojska Obrony Terytorialnej. Akcja Kutschera jest przykładem działań specjalnych w mieście. Precyzja oraz dynamika przeprowadzonej akcji sprawiły, że Niemcy sądzili, że „kat Warszawy” zlikwidowany został przez pododdział komandosów przeszkolonych w Anglii i zrzuconych na teren okupowanej Polski. Przeprowadzili ją żołnierze szkoleni jedynie podziemnymi metodami (zespół bojowy kompanii PEGAZ). Uczestnicy to ochotnicy wywodzący się z młodzieży inteligenckiej i robotniczej, ochotnicy tacy jak żołnierze OT. Za Bohaterów tamtych czasów - Cześć Ich Pamięci!

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wideo

Komentarze

Komentowanie artykułów jest możliwe wyłącznie dla zalogowanych Użytkowników. Cenimy wolność słowa i nieskrępowane dyskusje, ale serdecznie prosimy o przestrzeganie kultury osobistej, dobrych obyczajów i reguł prawa. Wszelkie wpisy, które nie są zgodne ze standardami, proszę zgłaszać do moderacji. Zaloguj się lub załóż konto

Nie hejtuj, pisz kulturalne i zgodne z prawem komentarze! Jeśli widzisz niestosowny wpis - kliknij „zgłoś nadużycie”.

Podaj powód zgłoszenia

Nikt jeszcze nie skomentował tego artykułu.
Wróć na i.pl Portal i.pl