Boże Ciało 2023. Kiedy wypada? Zobacz, jaka jest historia i tradycja tego święta

Obchodzone w kościele katolickim Boże Ciało to tak naprawdę potoczna nazwa. Pełna nazwa święta brzmi: Uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa. Jeszcze inną krótszą formą jest Święto Ciała i Krwi Pańskiej. Po raz pierwszy uroczystość obchodzona była w Liege w Belgii. Był to rok 1246, a już w 1317 roku ustanowiona jako święto dla całego Kościoła Zachodniego. Do Polski Boże Ciało przyszło za sprawą krakowskiego biskupa Nankera. Nastąpiło to w 1320 roku na synodzie w Krakowie. Data uroczystości uzależniona jest od tego, kiedy wypada Wielkanoc – ta odbywa się w pierwszą niedzielę, po pierwszej wiosennej pełni. Święto Bożego Ciała przypada 60 dni po Wielkiej Nocy.

Boże Ciało obchodzi się zawsze po oktawie Zesłania Ducha Świętego, czyli uroczystości Trójcy Świętej. Jest to święto ruchome i wypada zawsze 60 dni po Wielkanocy. W 2023 roku Boże Ciało wypada w czwartek 8 czerwca. Nie jest to przypadek. W Wielki Czwartek odbyła się Ostatnia Wieczerza, którą Jezus sprawował ze swoimi uczniami – przemienienie chleba i wina w Ciało i Krew. Wtedy też został ustanowiony Sakrament Eucharystii. Oktawa Bożego Ciała w liturgii rzymskiej istniała do 1955 roku. Została zniesiona przez papieża Piusa XII. Jednak w związku z pobożnością ludową na prośbę Episkopatu Polski w naszym kraju został zachowany zwyczaj obchodzenia oktawy i kultywowania tradycji codziennej procesji przez kolejne 7 dni po Bożym Ciele.

Do ustanowienia uroczystości Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa mógł się także przyczynić Cud Eucharystyczny, który miał miejsce w 1263 podczas mszy św. w Bolsenie w regionie Lacjum. Włoski liturgista Mario Righetti wyjaśniał w „Manuale di storia liturgica”, że ów cud miał dotyczyć księdza, który wyrażał wątpienie w rzeczywistą obecność Chrystusa w Eucharystii. Podczas jednej z celebracji w kościele św. Krystyny w Bolsenie miał dostrzec, że konsekrowana hostia zamieniła się w ciało, z którego wypływa krew Chrystusa.

Procesje na Boże Ciało nie były elementem święta od samego jego początku. Najstarszą wzmianką na temat ich istnienia była informacja o przeprowadzanych w latach 1265–1275 uroczystych procesjach przed sumami w Kolonii, podczas których niesiony był krzyż i Najświętszy Sakrament. Taka celebracja stanowiła nawiązanie do dawniejszych zwyczajów polegających na zabieraniu w podróż Eucharystii, by była ochroną przed niebezpieczeństwami. W XV wieku budowano już cztery ołtarze procesyjne. W pochodzie uczestniczyli duchowni, cechy rzemieślnicze, bractwa kościelne oraz rzesze wiernych. Zdarzało się, że łączono procesje z intencją błagalną o dobre plony, odwrócenie nieszczęść czy nieurodzaju.

Pierwotna forma procesji w święto Bożego Ciała wyrażała się prostym, nieprzerywanym przejściem z Najświętszym Sakramentem i błogosławieństwem na końcu. Na terenie Niemiec wiązała się z procesyjnym przechodzeniem przez pola danej wsi lub otoczenia miasta.

Wierni zatrzymywali się w tym dniu przy czterech ołtarzach, przy których udzielano błogosławieństwa wiernym, a polom błogosławieństwa „pogodowego”. Przy poszczególnych ołtarzach odczytywano początkowe części czterech Ewangelii, które zyskiwały funkcję formuł błogosławieństwa. Ryt był uzupełniany błogosławieństwem sakramentalnym, które było udzielane przy poszczególnych ołtarzach, a dodatkowo – na końcu procesji.

Istotną cezurę w ugruntowaniu się tradycji procesji stanowił Sobór Trydencki (1547–1561), który wobec krytyki ruchów reformacyjnych wewnątrz Kościoła rzymskokatolickiego przyjął dekret podtrzymujący doktrynę transsubstancjacji, a także potwierdził potrzebę kontynuowania celebracji w formie procesji.

Rzymskie rytuały zostały oficjalnie podane dopiero w „Caeremoniale episcoporum” z 1600 i „Rituale romanum” z 1614, jednak przewidywały wyłącznie uroczyste przejście z Najświętszym Sakramentem bez zatrzymywania się oraz udzielenie błogosławieństwa eucharystycznego na końcu liturgii. Kościół niemiecki wprowadził zwyczaj śpiewania perykop Ewangelii i udzielania błogosławieństwa przy czterech ołtarzach.

Do Polski zwyczaj ten dotarł w XV wieku i w 1631 został wprowadzony do Rytuału Piotrkowskiego. Dlaczego procesja zatrzymuje się przy czterech ołtarzach? Liczba cztery symbolizuje dwie rzeczy. Liczbę Ewangelii oraz cztery strony świata. Ołtarze są umieszczone pod gołym niebem, dekoruje się je gałązkami i kwiatami. Podczas każdego przystanku, czyta się fragment Ewangelii. Oto te czytania:

• Ewangelia wg św. Mateusza o ostatniej wieczerzy, a więc nawiązujący do ustanowienia przez Jezusa Eucharystii.
• Ewangelia wg św. Marka dotyczącym rozmnożenia chleba.
• Ewangelia wg św. Łukasza, który opowiada o zaproszonych na ucztę.
• Ewangelia wg św. Jana i sakramentem zjednoczenia.

W kościele katolickim w uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Pańskiej nie ma obowiązku uczestnictwa w procesji. Zwyczajowo jednak w większości polskich diecezji wierni licznie się na nią stawiają.

Warto jednak pamiętać, że Boże Ciało to święto nakazane, stąd też katolicy według prawa kanonicznego mają obowiązek uczestnictwa we Mszy Świętej.

Święto to jest dniem wolnym od pracy. Boże Ciało zresztą od zawsze miało status dnia wolnego. Pracują wtedy tylko ci, których praca jest niezbędna. Za pracę w Boże Ciało przysługuje dzień wolny, który pracodawca musi wyznaczyć pracownikowi w innym, dogodnym terminie.

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Portal i.pl codziennie. Obserwuji.pl!