Czy Szwecja zwróci nam Statut Łaskiego? Szef polskiego MSZ: „sprawa jest skomplikowana, ale nie beznadziejna”

W czwartek, pierwszego dnia wizyty w Szwecji, szef polskiej dyplomacji odwiedził m.in. Bibliotekę Uniwersytecką w Uppsali, a także zwiedził zbrojownię Zamku Królewskiego w Sztokholmie. W obu tych miejscach znajdują się dobra kultury związane z Polską. Statut Łaskiego z 1506 r. znajduje się w zbiorach biblioteki w Uppsali.

Minister Rau, odpowiadając na pytania dziennikarzy, przyznał, że kwestia zwrotu tego dokumentu, będącego spisem praw obowiązujących w Królestwie Polskim w 1505 r., jest „skomplikowana, ale nie beznadziejna”.

Wiele zależy od tego, w jaki sposób Statut trafił w ręce Szwecji – tłumaczył minister. Do tej pory toczy się debata, czy został on sprezentowany szwedzkiej koronie jeszcze przed tzw. potopem w 1655 r., czy też dostał się do naszego północnego sąsiada w inny sposób.

Ta druga opcja nie oznacza oczywiście automatycznego zwrotu dokumentu. Jak podkreślił minister, wiele „zależy od relacji wzajemnych między oboma krajami”. Należy również wziąć pod uwagę, że rządy niechętnie zwracają łupy wojenne zagrabione przed wiekami, kiedy taka grabież była zgodna z prawem międzynarodowym.

Na niekorzyść Polski może przemawiać ekspertyza bibliotekarzy z Uppsali, zgodnie z którą „na tytułowej stronie księgi znajduje się podpis króla Gustawa II Adolfa oraz data 1616”. Jak podkreślono, jest to „za wcześnie na łupy wojenne. Pierwsza usankcjonowana przez państwo szwedzkie grabież miała miejsce podczas okupacji Rygi w 1621 roku” – podkreśla ekspertyza działu specjalnego Biblioteki Uniwersyteckiej w Uppsali.

Tym nie mniej w szwedzkim parlamencie toczy się debata nad zwrotem Polsce dokumentu. Za takim rozwiązaniem opowiadają się posłowie prawicowej partii Szwedzcy Demokraci, która jest powiązana z konserwatywnym gabinetem Ulfa Kristerssona.

Statut Łaskiego z 1506 roku (uchwalony w 1505 roku) to pierwszy wydany drukiem zbiór praw Królestwa Polskiego sięgających czasów króla Kazimierza Wielkiego. Wydano go na polecenie króla Aleksandra Jagiellończyka, a inicjatorem przedsięwzięcia był kanclerz koronny Jan Łaski, późniejszy arcybiskup gnieźnieński i prymas Polski, od którego zbiór wziął swoją nazwę. Jeden dokument jest przechowywany w zbiorach Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie, a drugi w Bibliotece Uniwersyteckiej w Uppsali. W 2016 roku dokumenty trafiły na Polską Listę Krajowego Programu UNESCO Pamięć Świata.