Gołuchów: Rodzina Czartoryskich chce pieniędzy za zamek

Naczelny Sąd Administracyjny uznał roszczenia spadkobierców majątku Czartoryskich w Gołuchowie. Przyznał im prawo do ubiegania się o odszkodowanie lub zwrot majątku.

O rekompensatę za zgromadzony przez przodków majątek ubiegają się wnuki ostatniego gołuchowskiego ordynata Adama Ludwika Czartoryskiego: Adam Zamoyski, Maria Helena Zamoyska, Zdzisław Klemens Syriusz Zamoyski oraz Adam Karol de Burbonne.

Księga wieczysta kończy się na ostatnim właścicielu majątku wpisanego jako „Gołuchów - Dobra Rycerskie” Władysławie Marii Piotrze Czartoryskim, który ordynatem, ze względu na wiek, nie zdążył być. Był ostatnim z Czartoryskich, który w 1939 roku opuszczał rodzinny Gołuchów.

Jego matka, Maria Ludwika z Krasińskich Czartoryska, wyjechała z Gołuchowa w czerwcu 1939 roku z Teresą i Ludwikiem, który zginął w powstaniu warszawskim.

Wywiozła wówczas z Gołuchowa 18 skrzyń eksponatów z gołuchowskiej kolekcji. - Skrzynie zostały zamurowane pod bramą wjazdową kamienicy Czartoryskich w Warszawie. Niemcy dotarli do nich w 1941 roku i przenieśli do Muzeum Narodowego w Warszawie, skąd w 1944 zostały przewiezione do Austrii. Po II wojnie światowej je rozkradziono. Pojedyncze eksponaty odnajdują się i niektóre wracają do Gołuchowa - mówi Paulina Vogt-Wawrzyniak, kustosz Muzeum Narodowego - Zamek w Gołuchowie.

Po wojnie Czartoryscy do Gołuchowa nie wrócili. Majątek przejęło państwo.
W 2008 roku potomkowie Czartoryskich postanowili zawalczyć o zwrot dóbr zgromadzonych przez rodzinę. W 2012 roku wojewoda wielkopolski uznał, że mają prawo do 144 hektarów parku, do zamku, oficyny, budynku Kasy i Mauzoleum Izabelli z Czartoryskich Działyńskiej. Decyzję wojewody podtrzymał w mocy Naczelny Sąd Administracyjny.

- NSA uznał, że 144 hektary parku, zamek, oficyna, mauzoleum i Kasa nie podlegało w 1944 roku pod dekret o reformie rolnej i zostało zabrane Czartoryskim nieprawnie - mówi Benedykt Roźmiarek, dyrektor Ośrodka Kultury Leśnej w Gołuchowie.

W gestii OKL (podlega Lasom Państwowym) jest park i wszystkie zabudowania, oprócz zamku, który jest oddziałem Muzeum Narodowego w Poznaniu. - Obora, powozownia, Dybul, szkółka, Dom Pracy Twórczej, zagroda żubrów nie podlegają roszczeniom Czartoryskich. Czyli to, co było „podworskie”, jest wyłączone.

Benedykt Roźmiarek mówi, że spadkobiercy już powołali rzeczoznawcę, który będzie wyceniać majątek. Prokuratoria Generalna przeprowadzi swoją wycenę z uwzględnieniem nakładów, jakie państwo poniosło na utrzymanie dóbr po 1945 roku. - Potem nastąpią negocjacje i ustalenie kwot odszkodowania - mówi dyrektor Roźmiarek. Dodaje, że w oficynie, w 1980 roku, kiedy powstawał OKL, nie było nic.

Paulina Vogt-Wawrzyniak, kustosz Zamku, ma nadzieję, że nic się nie zmieni. - Jako opiekunowie zbiorów mamy poprawne stosunki z Fundacją im. Książąt Czartoryskich w Krakowie. Mamy w Gołuchowie w depozycie dzieła sztuki z kolekcji Czartoryskich - mówi pani kustosz.

Adam Zamoyski bywał w Gołuchowie m.in. w roku 2005 na nadaniu im. Izabelli Czartoryskiej Szkole Podstawowej w Gołuchowie. Myśl o odszkodowaniu za majątek dziadków zakiełkowała w nim dopiero po tym, jak Zamoyscy otrzymali 17 milionów złotych odszkodowania za pałac i park w Kozłówce na Lubelszczyźnie. Wyceniono go na 100 milionów złotych.

ZOBACZ TAKŻE: Najpiękniejsze miejsca w Wielkopolsce. Pałace, dworki, zamki. Odkryj je! [ZDJĘCIA, MAPY]