Święto 22 lipca. Pamiętacie: domy we flagach, pomniki w kwiatach? Z okazji wielkiego święto PRL propaganda sięgała szczytu

Ani opublikowanie 22 lipca 1944 roku w Chełmie Manifestu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, jako tymczasowego rządu, nie było aktem wolnych Polaków, ani rocznica tego wydarzenia nie była powodem do dumy, jak głosiła komunistyczna propaganda.
Odezwa do narodu polskiego została podpisana przez Stalina w Moskwie i narzucona Polsce. Ustanowione na pamiątkę tej publikacji Narodowe Święto Odrodzenia Polski, choć było najważniejszym polskim świętem państwowym PRL-u, obchodzonym 22 lipca, wcale nie stało się „tak bliskie i drogie sercu każdego Polaka”, jak nam próbowano wmawiać.

Niemniej zawsze przed 22 lipca miasta i wsie przystrajały się w odświętną szatę. Zawsze odbywały się uroczyste sesje Sejmu, rad narodowych, organizowano akademie, wręczano nagrody państwowe, a w regionie – wojewódzkie. Powoływano komitety obchodów Święta Odrodzenia Polski, z towarzyszami sekretarzami PZPR na czele, a treści, jakie kryły się za tymi rocznicami, stanowiły „fundament jedności moralno-politycznej narodu”. Język tamtej propagandy był specyficzny.

Właśnie na 22 lipca starano się wyznaczać ważne wydarzenia, by ludzie uwierzyli w tamtą władzę. Na przykład w Warszawie, przy okazji Narodowego Święta Odrodzenia Polski oddano do użytku Pałac Kultury i Stadion Dziesięciolecia (1955), Trasę W-Z (1949). Polsko-radziecką umowę licencyjną na produkcję w Fabryce Samochodów Osobowych samochodu Pobieda wyznaczono też przy okazji 22 lipca 1950 roku. A w Hucie Lenina w Krakowie świętowano w 1954 roku pierwszy spust surówki.

Na Stadionie Śląskim, z okazji lipcowego święta 1956 roku, polska reprezentacja rozegrała mecz z okazji otwarcia obiektu Przegrała 0:2 z NRD. Najpierw jednak sportowcy przesłali premierowi Józefowi Cyrankiewiczowi depeszę z pozdrowieniami i podziękowaniami za pomoc przy tej inwestycji. Akurat 21 lipca 1956 roku popłynęła także woda z Goczałkowic i była to jedna z największych inwestycji wodociągowych w regionie.

W Katowicach wyznaczono na ten dzień oddanie dworca PKP (1972). Budowa ruszyła sześć lat wcześniej. W 1973 w zakładach w Bielsku-Białej świętowano oficjalne uruchomienie linii produkcyjnej Fiata 126p. Pierwszy prąd z elektrowni Jaworzno III popłynął też przy okazji tego święta w 1978 roku.

Dostaliśmy dodatkowe dni wolne od pracy, teoretycznie wolne. 21 lipca 1973 roku władza wprowadziła pierwszą wolną sobotę. Ale trzeba było ją odpracować! W 1974 roku były dwie wolne soboty, w 1974 roku – sześć, 1975 – raz w miesiącu.

Tuż przed tym świętem oddawano do użytku wiele nowych dróg, mostów, mieszkań, sklepów. Pałac Ślubów w Katowicach otworzył uroczyście w 1968 roku Jerzy Ziętek ówczesny wojewoda. To też był prezent z okazji 22 lipca.

W bielskiej Apenie w 1972 roku przekazano do użytku nowe hale produkcyjne, a emeryci bielskiej Befamy otrzymali Klub Seniora z kolorowym telewizorem. Górnicy kopalni Makoszowy dostali na lipcowe święto (1972) ośrodek rekreacyjny w Dzierż-nie, a górnicy Bielszowic podobny obiekt w Krynicy Morskiej (1968).

Władza hojność okazała także w stanie wojenny; w 1982 roku, z okazji 22 lipca, zwolniła sporą grupę internowanych działaczy opozycji i zniosła godzinę policyjną. Rok później zniosła stan wojenny, a w 1984 roku ogłosiła amnestię dla więźniów.

Zanim cały PRL zaczął świętować, a z nim bratnie kraje, były zobowiązania: więcej, lepiej, wyżej! Załogi zwiększały tempo pracy, „by uczcić rocznicę ogłoszenia Manifestu PKWN dodatkową produkcją”. Górnicy i hutnicy zaciągali tak zwane warty produkcyjne. Na przykład w 1956 roku górnicy kopalni Szombierki zobowiązali się wydobywać codziennie dodatkowych 95 ton węgla, a hutnicy z Bobrka wyprodukować 200 ton ponadplanowych koksu. Zostawali w pracy po godzinach.

Wszystkie te zobowiązania miały propagandowy charakter i niejednokrotnie zostawały tylko na papierze. Niemniej czyny społeczne uważane były za akt politycznej natury. W 1969 roku GUS wydał publikację o czynach społecznych, z której wynikało, że w latach 1956-1968 wybudowano społecznym sumptem 20 tys. km dróg.

Związki zawodowe organizowały w chorzowskim parku Śląski Karnawał Lipcowy. Zabawa trwała do trzeciej rano, na kilkunastu estradach, których opiekunami były poszczególne zakłady pracy. Kulminacyjnym punktem każdego święta było losowanie aut w czasie tej zabawy.

Auta były wtedy na talony. Żeby z sił nie opaść, otwierano ponad 200 stoisk z krupniokami.
Festyny były w każdym mieście. Stragany na świątecznych imprezach stały się wielką atrakcją, bo można było na nich kupić artykuły spożywcze niedostępne na co dzień.

Co roku, w przededniu lipcowego święta, w Katowicach wpisywani byli do Księgi Zasłużonych ludzie, „których zalety umysłu, serca i woli pozostawiają nieprzemijający ślad na wyznaczonej przez Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą historycznej drodze socjalistycznego budownictwa”. Często ci ludzie po prostu robili swoje, ale też byli zasłużeni działacze ruchu robotniczego, cenione aktywistki. Innym sposobem ich honorowania było była Galeria Ludzi Dobrej Roboty, z ich podobiznami.

Gazety były czerwone od propagandy i farby drukarskiej, bo „socjalizm dał Polsce siłę, perspektywę i pozycję w świecie”, jak przekonywano. Kilka razy czołówki pierwszych stron w okolicach 22 lipca zostały przyćmione przez inne wydarzenia. 20 lipca 1969 roku Apollo 11 lądował na Księżycu. PKWN przegrał z amerykańskimi kosmonautami na Srebrnym Globie.

Za to w 1978 roku honorowaliśmy, Mirosława Hermaszewskiego, pierwszego polskiego kosmonautę, który na przełomie czerwca i lipca spędził w kosmosie osiem dni. W 1976 roku święto lipcowe rywalizowało z olimpiadą w Montrealu. Pierwszy złoty medal dla Polski zdobył 22 lipca Zbigniew Kaczmarek, ciężarowiec z Siemianowic.

Ścigaliśmy się z zachodnim światem, by ten wyścig wygrać. To miał być patriotyzm tamtych czasów, a nawet święty obowiązek. Oczywiście, w braterskim sojuszu i jedności ze Związkiem Radzieckim, we współpracy z pozostałymi bratnimi państwami.
Narodowe Święto Odrodzenia Polski zastąpiło zniesione przez komunistów Święto Niepodległości obchodzone 11 listopada. Z kolei z lipcowym świętem pożegnaliśmy się 6 kwietnia 1990 roku.