Spis treści
– O ile do jaszczurek większości z nas odczuwa sympatie, to spotkanie z wężami budzi zazwyczaj lęk. Warto pamiętać, że gady są zagrożoną grupą kręgowców, cierpiącą głównie za sprawą niszczenia i przekształcania siedlisk, ale także bezmyślnego tępienia, pomimo że wszystkie są gatunkami chronionymi – wyjaśnia dr inż. Mikołaj Kaczmarski.
Obecnie największym zagrożeniem dla gadów, oprócz działalności człowieka, są zmiany klimatu, anomalie pogodowe, w tym susze, choroby i gatunki inwazyjne. Dlatego, jeśli żyją w sąsiedztwie, to warto je poznać i docenić ich wyjątkowość.
Gady, które można spotkać w Polsce wiosną
Do najczęstszych spotkań dochodzi z zaskrońcem zwyczajnym, który jest najpospolitszym wężem żyjącym w naszym kraju. Łatwo go rozpoznać, ponieważ ma charakterystyczne plamy na głowie, od których pochodzi jego nazwa w języku polskim.
– Ten duży, bo dorastający nawet do ponad metra gatunek, widywany jest zazwyczaj w pobliżu zbiorników wodnych i mokradeł. Przebywa tam, ponieważ jego dieta składa się głównie z płazów, a czasami ryb. Potrafi migrować w poszukiwaniu ofiar i dogodnych siedlisk, dlatego czasami pojawia się w zupełnie przypadkowych miejscach – tłumaczy Kaczmarski.
W niektórych rejonach nadal dość często można trafić też na żmiję zygzakowatą, która jako jedyny gatunek gada żyjący w Polsce jest jadowity. Węże te nigdy same nie atakują, chyba że próbujemy je łapać lub nadepniemy na nie.
Są bardzo płochliwe, a w trakcie spotkania zazwyczaj zamierają w bezruchu lub bardzo szybko próbują zejść nam z drogi. Przez wieki były bezmyślnie tępione, dlatego teraz w wielu miejscach w kraju już praktycznie nie występują. Żmije są niewielkimi wężami, bo dorastają średnio do około 60 cm.
Rolnictwo
Kolejnym bardzo ciekawymi równie niepozornym gatunkiem co poprzedni, bardzo często mylony ze żmiją, jest gniewosz plamisty. Ten smukły i ciepłolubny wąż żywi się wyłącznie innymi gadami, w tym głównie jaszczurkami, dlatego spotykamy go praktycznie tylko w dobrze zachowanych i złożonych ekosystemach.
– Jest gatunkiem rzadkim, chociaż w ostatnich latach dzięki projektom z zakresu nauki obywatelskiej, udało się wykryć wiele jego nowych stanowisk w całym kraju. W Wielkopolsce najliczniej spotkać możemy go w Puszczy Noteckiej i jej okolicach, na pozostałym obszarze naszego województwa stwierdzono, tylko pojedyncze osobniki, żyjące w małych izolowanych populacjach – mówi dr inż. Mikołaj Kaczmarski.
Każde spotkanie z tym gatunkiem, warto spróbować udokumentować, a fotografie przysłać do herpetologów. Bez wiedzy o jego rozmieszczeniu naukowcy nie mają możliwości, aby skutecznie chronić ten gatunek.
Na południu Polski spotkać można jeszcze węża eskulapa żyjącego już praktycznie tylko w dolinie Sanu oraz herpetologiczne odkrycie ostatnich lat zaskrońca rybołowa na Śląsku Cieszyńskim. Niektórzy błędnie, jako węże oznaczają padalce, czyli beznogie jaszczurki.
Jak należy zachować się, gdy spotkamy podczas spaceru lub w naszym ogródku węża?
Najważniejsze jest to, by dać mu zwyczajnie uciec i by go nie niepokoić. – Strach przed wężami ma podłoże ewolucyjne, dlatego ciężko się go wyzbyć. Mimo to warto nabyć umiejętność rozpoznawania krajowych gatunków węży i mieć wiedzę, które z nich żyją w naszym najbliższym otoczeniu – podkreśla Kaczmarski.
Jest to szczególnie istotne wobec narastającego problemu porzucania gatunków egzotycznych, czy też zwierząt, które uciekły terrarystom. Zjawisko to obserwujemy szczególnie często w okresie wiosenno-letnim w dużych miastach. W takim przypadku zawsze należy wzywać odpowiednie służby i zachować wszelką ostrożność, ponieważ zdarza się, że odławiane są egzotyczni przedstawiciela gatunków jadowitych i niebezpiecznych.
W czwartek, 25 maja 2023 r., o godzinie 15:00, w Poznaniu w Collegium Maximum, ul. Wojska Polskiego 28, sala A, odbędzie się wykład otwarty: „Wśród zaskrońców, żmij, pytonów i boa – węże w naszym otoczeniu i dlaczego budzą w nas strach”. Będzie to okazja, aby poszerzyć swoją wiedzę na temat węży.
