Województwo kujawsko-mazowieckie zamiast kujawsko-pomorskiego? Propozycja zmian obecnego układu

– Obecny układ województw nie jest wynikiem żadnej spójnej koncepcji, lecz przypadkową hybrydą. Powstała ona w wyniku rozszerzenia modelu województw „dużych” o kilka „średnich”. Wskutek zakulisowych targów politycznych niektóre ośrodki zachowały regionalną samodzielność, a inne ją utraciły – czytamy w uzasadnieniu potrzeby korekty województw.

Zdaniem autora raportu wzajemnie podobne ośrodki i regiony powinny mieć równy status w strukturze państwa. Obecny podział jest z kolei oparty na kilku największych miastach, bez wzięcia pod uwagę mniejszych układów regionalnych. – Dla równowagi rozwoju kraju konieczne jest uwolnienie ośrodków regionalnych od podporządkowania ośrodkom metropolitalnym. Województwa muszą być bardziej policentryczne – tłumaczy.

W opracowaniu zaproponowano cztery warianty przemiany obecnego układu województw, które można traktować również jako etap zmian ewolucyjnych. Pierwszy – „minimalny” oparty jest na obecnym podziale. Kolejne to „umiarkowany” i „równoważący”, a ostatni, najbardziej radykalny – „makroregionalny”. Ta koncepcja zakłada zmniejszenie liczby województw.

W pierwszym i drugim wariancie granice województwa kujawsko-pomorskiego pozostają bez zmian. Duże przekształcenia zachodzą w opcji „równoważącej”. Wariant zakłada podział kraju na 22 województwa. Jednym z nowych byłoby kujawsko-mazowieckie, współtworzone przez oddalone od siebie o zaledwie 50 km Płock i Włocławek. Liczba mieszkańców woj. kujawsko-pomorskiego spadłaby z 2 mln do 1,7 mln. Kujawsko-mazowieckie zamieszkiwałoby ok. 1,16 mln osób.

– Zmiana skutkuje ograniczeniem jednostek sąsiednich – Warszawy oraz zespołu Bydgoszczy i Torunia. Czynnikiem oddzielenia Włocławka od tego ostatniego jest również odmienność historyczno-kulturowa. Włocławek, podobnie jak Płock, w XIX wieku znajdował się w Królestwie Polskim. Proponowana granica nawiązuje także do zasięgu małego województwa włocławskiego oraz diecezji włocławskiej – pisze dr Łukasz Zaborowski.

Prawdziwą rewolucją byłby wariant „makroregionalny”. W założeniu województw byłoby 12, ale każde miałoby ośrodek metropolitalny (ponadregionalny) i ośrodki wojewódzkie. Z map Polski zniknęłoby województwo kujawsko-pomorskie. Propozycja zakłada utworzenie woj. kujawsko-mazowieckiego (nadwiślańskiego). Ośrodkami metropolitalnymi – bez organów wojewódzkich – zostałyby Bydgoszcz i Toruń, a wojewódzkimi – Płock i Włocławek. Koncepcja to połączenie propozycji z poprzedniego wariantu, z dokonaniem pewnych korekt na granicach.

– W szczególności do województwa wchodzi Działdowo, co nawiązuje do zasięgu II Rzeczpospolitej i współczesnej diecezji toruńskiej, ponadto małego województwa ciechanowskiego. Nazwa „kujawsko-mazowieckie” utworzona jest od dwu głównych części składowych województwa. Największym pominiętym jest człon „chełmiński”; wnikliwych regionalistów może uspokoić fakt, iż przed podarowaniem Zakonowi ziemie te stanowiły dziedzinę książąt mazowieckich. Jeśli nie, można uciec się do neutralnego zamiennika: nadwiślańskie – uzasadniono.

Obecnie największe województwo w Polsce (mazowieckie) ma ok. 5,5 mln mieszkańców, a najmniejsze (opolskie) niespełna milion. W wersji makroregionalnej stosunek największego do najmniejszego spadłby do 2,3 mln. Każde z województw miałoby ponad 2 mln mieszkańców. Z całym raportem można zapoznać się na stronie Instytutu Sobieskiego.