Boli nas serce, brzuch, nie możemy oddychać, a to objawy nerwicy

Myśli Pani Doktor, że wśród żyjących obecnie ludzi, są tacy, którzy nie mają nerwicy, depresji, całkowicie zdrowi pod względem psychicznym?

Zarówno zaburzenia lękowe zwane nerwicą jak i depresją są najbardziej powszechnymi problemami zdrowia psychicznego. Lęk występuje w istotnym nasileniu u około 5-10% populacji, natomiast wśród pacjentów zgłaszających się do podstawowej opieki zdrowotnej ponad 30 proc. narzeka na różnorodne problemy emocjonalne. Każdy może mieć mniejsze lub większe nawet okresowe problemy ze zdrowiem psychicznym , myślę, że miarą tego jak są poważne, jest to funkcjonujemy w społeczeństwie, czy radzimy sobie z codziennością.

W ostatnich latach często mówimy o depresji, a zapomnieliśmy o nerwicy, na którą cierpi obecnie mnóstwo osób?
Depresja różni się od nerwicy tym, że w pierwszym zaburzeniu dominujące jest przygnębienie, niemożność odczuwania radości, w drugim lęk. Nerwica obejmuje wiele różnorodnych zaburzeń psychicznych, których wspólnym i dominującym objawem jest właśnie lęk. To jedna z emocji, której doświadczamy w codziennym życiu, np. w wyniku pojawienia się jakieś trudnej sytuacji, ale występuje on wtedy zazwyczaj przejściowo i nie wpływa długotrwale na funkcjonowanie. Zaburzenia nerwicowe rozwijają się wówczas, gdy system alarmowy, pod postacią odczuwanego lęku, włącza się zbyt często w reakcji na różnorodne bodźce zewnętrzne lub wewnętrzne, nieadekwatnie do stopnia zagrożenia i utrzymuje się zbyt długo.

Nerwica może zaburzać relacje interpersonalne, przebieg edukacji, rozwój kariery zawodowej oraz codzienne funkcjonowanie?

Tak dzieje się bardzo często. Na rozwój zaburzeń nerwicowych mają wpływ zarówno czynniki genetyczne i środowiskowe. Nerwica częściej rozwija się u osób które cechuje nadmierny perfekcjonizm, potrzeba kontroli oraz niska samoocena. Przyczynia się do niej także przemęczenie, nadmierny stres, oraz zbyt duże wymagania ze strony otoczenia, a dziś tego nie brakuje.

Czy nerwicy mogą towarzyszyć objawy ze strony ciała?

Tak przy nerwicy zdarzają się objawy fizyczne niezwiązane z żadną realną chorobą pod postacią różnorodnych dolegliwości bólowych, związanych z sercem, z układem żołądkowo-jelitowym czy moczowym. Objawy somatyczne występują również w przypadku zaburzeń hipochondrycznych, gdy głównym objawem nerwicy jest lęk o zdrowie. Wówczas fizjologiczne objawy somatyczne lub drobne dolegliwości fizyczne interpretowane są jako ciężka choroba, najczęściej zagrażająca życiu. Prowadzi to do wykonywania przez taką osobę licznych badań diagnostycznych, które nie potwierdzają obecności choroby.

Objawem nerwicy są też ataki paniki?

Oczywiście mogą występować jako nawracające napady bardzo silnego lęku panicznego, mimo braku zewnętrznej przyczyny. Często do napadów paniki dochodzi w miejscach publicznych i w sytuacjach, w których wyjście lub ucieczka są utrudnione. Przejawem nerwicy jest również utrzymujące się zamartwianie się jako główny objaw w zaburzeniu lękowym uogólnionym. Towarzyszy mu uczucie napięcia, poddenerwowania, wzmożona męczliwość, trudności w koncentracji uwagi, wzmożone napięcie mięśniowe oraz zaburzenia snu. Zwykłe troski są częścią życia, jednak osoby z tym rodzajem nerwicy zamartwiają się nadmiernie w różnych codziennych sytuacjach, również błahych.

Fobie to też część nerwicy?
Istotą nerwicy, zwanej fobią izolowaną, jest unikanie budzących zagrożenie sytuacji np. podróżowania samolotem czy jazdy windą. Jest również fobia społeczna. Te osoby z kolei odczuwają lęk przed oceną innych ludzi, obawiają się, że zrobią lub powiedzą coś, co ich skompromituje, zawstydzi lub wprawi w zakłopotanie, w konsekwencji unikają sytuacji społecznych. Nie należy mylić takiej fobii z nieśmiałością, rozumianej jako powściągliwość w sytuacjach społecznych, której nie traktuje się jako stan patologiczny.

Wiele osób, które ciągle myją ręce nawet nie wiedzą, że mają nerwicę?
A to jeden z jej objawów, tzw. zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne, które charakteryzuje się występowaniem nawracających, uporczywych, nasuwających się wbrew woli myśli, natrętnych, obsesji lub czynności przymusowych, kompulsji. 80% ludzi miewa nawracające myśli lub wyobrażenia bądź też odczuwa wewnętrzny przymus kilkakrotnego powtórzenia jakiejś czynności. Zwykle po 2-3 krotnym sprawdzeniu niepokój mija natomiast w zaburzeniu obsesyjno-kompulsyjnym powtarzanie czynności odbywa się niekiedy w nieskończoność.

Czy zdaniem Pani Doktor nerwicę zawsze trzeba leczyć?
To zależy od rodzaju nerwicy i od jej wpływu na codzienne funkcjonowanie. Jeśli osoba nie odczuwa istotnych ograniczeń w związku z obecnością zaburzenia, leczenie z reguły nie jest konieczne. Jeśli jednak objawy nasilają się, nawracają, wtórnie powodują zaburzenia nastroju, istotnie wpływają na relacje z otoczeniem i pogarszają funkcjonowanie leczenie warto rozpocząć jak najwcześniej.

Są skuteczne sposoby leczenia?
Podstawową metodą leczenia jest psychoterapia, zwłaszcza psychoterapia poznawczo-behawioralna. Przy dużym nasileniu objawów lękowych, zaburzeniach snu, lub towarzyszących zaburzeniach nastroju często wskazana jest farmakoterapia. Przy stosowaniu leków poprawę uzyskuje się dość szybko w zależności od rodzaju stosowanych leków: natychmiastowe działanie przeciwlękowe doraźne lub długotrwałe działanie przeciwlękowe po około 2-4 tygodniach. Ważne aby kontynuować przyjmowanie leków w dawce podtrzymującej przez okres kilku, czasami kilkunastu miesięcy.