Co oznaczają symbole związane z Wielkanocą? Ta symbolika jest bardzo bogata.
W przypadku wielkanocnych symboli można wskazać dwa różne źródła. Po pierwsze mamy symbole, które wyrastają bezpośrednio z tradycji chrześcijańskiej, Druga część to te, które mają często korzenie jeszcze pogańskie lub są związane z budzeniem się przyrody. Większość chrześcijańskich symboli jest związanych z liturgią Wielkiego Tygodnia. Najbardziej z Wielkanocą kojarzy się baranek. Jest to symbol Chrystusa, który ofiarował swoje życie, tak, jak dawniej Żydzi ofiarowali baranka z okazji święta Paschy. To symbol chrześcijański, który pojawiał się jeszcze w katakumbach i mozaikach. Zawsze towarzyszy mu aureola z wpisanym w nią krzyżem. Często znajdują się tam też cztery rzeki - symbol czterech rzek rajskich, o których czytamy w Księdze Rodzaju. W naszej tradycji baranek często ma czerwoną lub białą chorągiew z krzyżem. W ikonografii przyjęło się przedstawiać Chrystusa wychodzącego z grobu z chorągwią w dłoni.
Chorągiew jest więc symbolem zwycięstwa Chrystusa?
Tak, zwycięstwa nad śmiercią i jego chwały. Innym symbolem jest paschał - świeca, która jest poświęcana w Wigilię Paschalną. W Wielką Sobotę Kościół trwa w adoracji Bożego Grobu i dopiero, gdy zapada zmrok, zaczyna się obrzęd Wigilii Zmartwychwstania Pańskiego. Paschał ta świeca symbolizująca Chrystusa, który mówił o sobie, że jest Światłością Świata. Wokół paschału koncentruje się pierwsza część liturgii. Od niego zapala się świece przynoszone przez wiernych. Na pochwałę paschału kapłan śpiewa hymn „Exsultet”, w którym wspomina się historię Zbawienia. Na paschale znajduje się wyryty krzyż, który jest ozdobiony pięcioma ziarnami kadzidła. Symbolizują pięć ran chrystusowych: na dłoniach, stopach i boku. Na paschale są też wyryte cyfry bieżącego roku oraz dwie greckie litery alfa i omega - początek i koniec. Paschał w okresie wielkanocnym stoi przy ołtarzu lub ambonie, - a potem - przy chrzcielnicy. Zapala się go podczas sakramentu chrztu, ale także podczas pogrzebu. Chrystus jest światłem, które przeprowadza zmarłego do wieczności. W procesji rezurekcyjnej niesie się figurę Chrystusa Zmartwychwstałego, która w okresie wielkanocnym stoi przy ołtarzu. Dawniej w niektórych parafiach tę figurę wciągano na strych kościoła w dniu Wniebowstąpienia. Mamy jeszcze czerwoną stułę na krzyżu. To symbol męczeństwa, ale też triumfu i zmartwychwstania Chrystusa.
A pisanki, zajączki, kurczaki?
Pisanka była pierwotnie symbolem pogańskim. Pierwsze pisanki malowano w Mezopotamii, posługiwali się nimi także Słowianie. Potem pisanki zostały zaadaptowane przez Kościół. Symbolizują nowe życie. Natomiast kurczak i zajączek to już typowo wiosenne symbole budzącej się do życia przyrody. Zając pojawił się całkiem niedawno, bo na początku XX wieku i przyszedł do nas z kultury niemieckiej. W Niemczech i zachodnich regionach Polski zając przynosi dzieciom prezenty lub je ukrywa, a dzieci muszą te prezenty odnaleźć. Spotkałem się też z tłumaczeniem, że zając pojawił się w obchodach Wielkanocy dlatego, że symbolizuje żołnierzy, którzy spali przy grobie Chrystusa. W Piśmie Świętym czytamy, że żołnierze spali, a potem tłumaczyli, że uczniowie przyszli i wykradli ciało Jezusa. Skoro spali, to w jaki sposób widzieli? Musieli spać z otwartymi oczami. Tak, jak zając, który śpi, a jednak wszystko widzi.
