Co powinniśmy wiedzieć o Czesławie Niemenie

Lucjan Strzyga
fot. Archiwum odbitek PP
Czesław Niemen przeżywa renesans popularności. O legendarnym muzyku powstają filmy, a jego piosenki zdobywają kolejnych fanów. My także dorzucamy garść ciekawostek o barwnym życiorysie legendy polskiej muzyki.

Co robi prawdziwy fan między nuceniem przebojów swojego idola? Pilnie studiuje jego CV w poszukiwaniu ciekawostek i faktów. Zatem przeczytajcie poniższy tekst i uzupełnijcie swoją wiedzę o Niemenie.

Akordeon
Nim zasłynął jako multiinstrumentalista, Niemen najczęściej grywał na akordeonie. W szkole muzycznej w Grodnie, do której uczęszczał na początku lat 50., upodobał też sobie rosyjską odmianę akordeonu - bajan. W grodzieńskim kościele przygrywał do mszy na organach. Już po przyjeździe do Polski zaczął grać na gitarze, fagocie i organach. Czasami podczas koncertów akompaniował innym muzykom na flecie.

Akwarele
Pierwszy samodzielny zespół Niemena, złożony z byłych muzyków Chochołów. Powstał w 1966 r. i nagrał z liderem trzy albumy: "Dziwny jest ten świat", "Sukces" i "Czy mnie jeszcze pamiętasz?". Przez kilka lat Akwarele towarzyszyły Czesławowi Niemenowi we wszystkich nagraniach, trasach koncertowych oraz festiwalach w kraju i za granicą, m.in. w Montreux i w Cannes.

"Dziwny jest ten świat"
Hit, który Niemen wykonał 20 sierpnia 1967 r. podczas Festiwalu Piosenki w Sopocie. Co ciekawe, muzyk nigdy nie ukrywał, że piosenka inspirowana była przebojami "When a Man Loves a Woman" Percy'ego Sledge'a i "It's a Man's Man's Man's World" Jamesa Browna, popularnymi w 1966 r.. Znane jest również wykonanie utworu przez Niemena w języku angielskim i mocno zmienionej aranżacji z płyty "Strange Is This World" wydanej w RFN w 1972 r.

Farida
A właściwie Concetta Gangi, włoska piosenkarka, z którą Niemen romansował w 1970 r. na festiwalu Cantagiro. Potem odbyli wspólną trasę koncertową po Polsce, a potem podarował piosenkę "Musica Magica". W lutym 2009 r. Farida wystąpiła z recitalem w Poznaniu z okazji 70. urodzin Czesława Niemena, gdzie zaśpiewała m.in. piosenkę "Pensami stasera". Na wykonanie "Musica Magica" nie zgodziła się żona artysty i utwór zabrzmiał z płyty.

Ford mustang
Legendarny samochód Niemena, którym jeździł w latach 70. Powtarzana przez wielbiciela Mistrza plotka głosi, że Niemen kupił go od Jerzego Skolimowskiego, ale reżyser nigdy tego nie potwierdził. Spory tyczą nawet koloru auta - według jednych wersji miało być białe, według innych czerwone. Niektórzy biografowie muzyka twierdzą wręcz, że nie miał on forda, lecz jaguara.

Koncert w Grudziądzu
3 czerwca 1962 r. Czesław Niemen występował w grudziądzkim zakładzie karnym dla kobiet. Jego ówczesny promotor Franciszek Walicki tak wspomina to wydarzenie: "Zaskoczyła mnie cisza na widowni. Nie wierzyłem własnym oczom. Dziewczyny więźniarki... płakały. Nie krępowały się, nie wstydziły. Bez słowa objąłem go i przytuliłem. Wiedziałem już, że odkryłem skarb".

"Mutter, hast du mir vergeben?"
Podczas swojego pobytu w Polsce w 1964 r. Marlena Dietrich zażądała, żeby w Sali Kongresowej wystąpili z nią Niebiesko-Czarni i Czesław Niemen. Piosenkarce tak spodobało się jego wykonanie "Czy mnie jeszcze pamiętasz", że rok później nagrała piosenkę na płytę "Die neue Marlene" z własnym tekstem - "Mutter, hast du mir vergeben?".

Publicysta
W latach 90. Niemen zaczął pisać felietony do miesięcznika "Tylko Rock", protestując konsekwentnie przeciw muzycznemu piractwu. Dawał też publicznie do zrozumienia, że nie zamierza nagrywać nowych płyt do czasu prawnego uregulowania sytuacji na rynku muzycznym. Legenda głosi, że miał tak głęboki szacunek do wykonawców, że przerywał rozmowę do chwili, aż słuchany utwór dobiegnie końca.

Radomsko
We wczesnych latach 70. stosunki muzyka z władzą nie układały się najlepiej. Krytykowali go towarzysze odpowiedzialni za kulturę, a w prasie pojawiały się ataki na jego osobę. W jednym z napastliwych artykułów opisano m.in. tzw. aferę w Radomsku. Podczas koncertu w tym mieście Niemen, rozeźlony zbyt słabą owacją zebranych, miał ściągnąć spodnie i wypiąć się na publikę. Opisana historia nigdy nie została potwierdzona, sam muzyk uważał, że wymyślono ją, by zdyskredytować jego popularność.
Religia
Niemen nie ukrywał, że pod koniec życia stał się gorliwym katolikiem. Nie był nawet na ślubie starszej córki Natalii, która wybrała obrządek w zborze Kościoła Chrześcijan Baptystów w Poznaniu. Z kolei młodsza córka związała się z muzułmaninem i postanowiła zamieszkać w jego rodzinnym kraju - Turcji.

"Sen o Warszawie"
Piosenka duetu Czesław Niemen - Marek Gaszyński, jeden z 20 utworów na płycie o tym samym tytule. Wielki przebój 1966 r., a dziś nieformalny hymn kibiców Legii Warszawa. Od 2004 r. jest on regularnie odśpiewywany przez kibiców na trybunach Stadionu Wojska Polskiego. Konsekwentnie sprzeciwia się temu wdowa po muzyku, twierdzą, że łamane są w ten sposób prawa autorskie.

18 minut
Dokładnie tyle trwa "Bema pamięci żałobny rapsod", utwór Niemena do wiersza Norwida, z płyty o tym samym tytule. Niemen grywał wówczas z zespołem Enigmatic, w którym występowali m.in. Zbigniew Namysłowski i Michał Urbaniak, a utwór utrzymywał się 18 tygodni na pierwszym miejscu listy przebojów Młodzieżowego Studia "Rytm".

Stan wojenny
Jesienią 1981 r. Niemen nagrywał dla telewizji koncert kolęd, których premiera zaplanowana była na Boże Narodzenie. Gdy 13 grudnia władze komunistyczne wprowadziły stan wojenny, zrezygnował z umowy, ale bez jego wiedzy materiał przemontowano i wyemitowano. Dało to pretekst do plotek, że artysta popiera działania władz i było przyczyną ostracyzmu wobec niego i bojkotu jego koncertów.

Stare Wasiliszki
Podgrodzieńska wieś nad Niemnem, w której 16 lutego 1939 r. urodził się Czesław Juliusz Wydrzycki. Jego rodzicami byli Anna z domu Markiewicz i Antoni. Miał starszą siostrę Jadwigę. Rodzina Wydrzyckich została przesiedlona do Polski w 1958 r. w ramach ostatniej fali wysiedleń Polaków z Kresów Wschodnich. Zamieszkała najpierw w Świebodzinie, Białogardzie i Kołobrzegu, potem w Gdańsku.

"Sukces"
Dokumentalny film biograficzny o Czesławie Niemenie, nakręcony w 1968 r. przez Marka Piwowskiego, gdy muzyk pracował nad płytą o tym tytule. W trwającym 13 minut dziele reżyser sportretował Niemena skrajnie nieobiektywnie, pokazując go jako zarozumialca i tumana zachłyśniętego sławą.

26 złotych
Na tyle wycenił sąd odszkodowanie dla Małgorzaty Niemen, która zaprotestował przeciw wykonaniu z playbacku utworu "Musica Magica", podarowanemu ongiś przez Niemena włoskiej wokalistce Faridzie. Wdowa po artyście zażądała od organizatorów - poznańskiego stowarzyszenia Brzmienia - 50 tys.

Wegetarianin
Przez wiele lat nie brał do ust mięsa. W przedmowie do wegetariańskiej książki kucharskiej "Kuchnia Kryszny" napisał: "Ludzie, którzy jedzą mięso, są pełni stresów, agresji, niepokoju... Osobiście nigdy nie byłem agresywnym człowiekiem, ale odkąd przeszedłem na dietę wegetariańską, jestem jeszcze bardziej spokojny. Co więcej, mam to uczucie lekkości… Pracuję nieustannie głową i stwierdzam, że pamięć mam lepszą niż 20 lat temu".

Wydrzycki
Mało kto wie, ale na pseudonim artystyczny "Niemen" Czesław Wydrzycki zdecydował się dopiero w połowie lat 60., gdy trafił do paryskiej Olympii. Na jednym z plakatów pojawiło się jego nazwisko z błędem i Franciszek Walicki przekonał go, że czas na zmianę. Przyjął pseudonim artystyczny Niemen - od rzeki Niemen, która płynęła w pobliżu jego miejsca urodzenia, a później już oficjalnie zmienił nazwisko na Niemen--Wydrzycki.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na i.pl Portal i.pl