Dzień Przyjaźni Polsko-Węgierskiej. Język węgierski najtrudniejszy na świecie? Zmierz się z łamańcami!

Dzień Przyjaźni Polsko-Węgierskiej oficjalnie obchodzony jest od 2007 roku. Wówczas 12 marca takową deklarację przyjęto w parlamencie Węgier, a cztery dni później również w polskim Sejmie.

Historia naszych kontaktów jest jednak dużo dłuższa i, tak naprawdę, sięga jeszcze X wieku, gdy oba kraje przyjęły chrzest. Nasze państwa przez lata współpracowały ze sobą na arenie międzynarodowej od czasów średniowiecza, gdy niejednokrotnie granice zbliżały nas do siebie.

W pewnym momencie król Węgier został również królem Polski. Stało się tak w wyniku zjazdu wyszehradzkiego w 1339 roku (lub 1338). W wyniku umowy, po śmierci Kazimierza Wielkiego tron powędrował w ręce Ludwika Andegaweńskiego, a później jego córka Jadwiga.

Największy rozkwit przyjaźni nastąpił jednak w latach polskich zaborów. Chociaż jednym z państw zabierających nam niepodległość były Austro-Węgry, sami Węgrzy byli tylko częścią struktury. Polskie działania powstaniowe, które głośno były opisywane przez tamtejszych romantyków, były elementem zapłonowym dla rewolucji węgierskiej z 1848 roku. Oba narody wymieniały się również na ówczesnych polach walk, walcząc po stronach swoich przyjaciół.

Później wieź tylko się zacieśniała, a wzajemnie wsparcie podczas I i II wojny światowej, a także podczas wspólnego znalezienia się pod wpływem ZSRR doprowadziły oba narody do miejsca, w którym są teraz.

Język węgierski należy do grupy języków ugrofińskich, chociaż, patrząc na położenie większości z nich, Węgry dla wielu mogą wydawać się niepasujące. Do tych języków należy też m.in fiński czy estoński.

Zanim jednak zmierzymy się z bardziej wymagającymi łamańcami, przyjrzyjmy się podstawowym zwrotom w języku węgierskim, by spróbować się ich nauczyć.

• dzień dobry - jó reggelt [jou reggelt]
• cześć (na powitanie) - szervusz [serwus]
• cześć (na pożegnanie) - tisztelet [tistelet]
• proszę - kérem [kirem]
• dziękuję - köszönöm [kesenem]
• przepraszam - bocsánat [boczianot]
• smacznego - jó étvágyat [jou itwadziot]
• tak - igen [igen]
• nie - nem [nem]
• nie wiem - nem tudom [nem tudom]
• na zdrowie - egészségére [egesszegedre]

Rzekło się mówić, że przysłowia ludowe są mądrością narodu. W językach polskim i węgierskim jesteśmy w stanie znaleźć kilka przykładów, które znajdują swoje odpowiedniki w obu z nich. Z pewnością znacie je po polsku, a jak brzmią po węgiersku?

Polak, Węgier, dwa bratanki, i do szabli, i do szklanki - Lengyel, magyar – két jó barát, Együtt harcol s issza borát

Cicha woda brzegi rwie - Lassú víz, partot mos

Jedna jaskółka wiosny nie czyni - Egy fecske nem csinál nyarat

Kto rano wstaje, temu Pan Bóg daje - Ki korán kel, aranyat lel

Nie wszystko złoto, co się świeci - Nem minden arany, ami fénylik

Lepszy wróbel w garści niż gołąb na dachu - Jobb ma egy veréb, mint holnap egy túzok

Nie wszystkie z wymienionych można tłumaczyć dosłownie tak samo. Chociażby w powiedzeniu "kto rano wstaje", w polskiej wersji mamy wspomnianego Boga, a w węgierskiej, w dokładnym tłumaczeniu mówi się, że "kto rano wstaje, znajduje złoto". W powiedzeniu o wróblach natomiast "polskiego gołębia" zastępuje "węgierska kuropatwa".

Węgrzy posiadają również swoje powiedzenia, jakich nie mamy w naszym języku. Kilka przykładów:

• Aki éjjel legény, legyen nappal is – ktokolwiek nocą jest chłopakiem, niech i dniem nim będzie
• Okos enged, szamár szenved – mądry odpuszcza, a osioł cierpi
• A könyvek néma mesterek – książki są milczącymi nauczycielami
• Gyerekek és bolond mindig igazat mon – dzieci i głupcy zawsze mówią prawdę
• Ebül szerzett jószág ebül vész el – cokolwiek ukradniesz, będzie ukradzione tobie
• Lassan járj, tovább érsz – idź wolniej, dalej zajdziesz

Przyszła pora na najtrudniejsze zadanie. Łamańce językowe, po węgiersku nazywane "nyelvtörő", to wyzwanie dla odważnych. Jesteście w stanie wypowiedzieć chociaż jeden z nich?

• Az ipafai papnak fapipája van, ezért az ipafai papi pipa papi fapipa - Ksiądz Ipafa ma drewnianą fajkę, więc fajka księdza Ipafa jest fajką kapłańską.
• Mit sütsz, kis szűcs? Tán sós húst sütsz, kis szűcs? - Co pieczesz, mały
• Sárga bögre, görbe körbe - Żółty kubek, zaokrąglony
• Te tetted e tettetett tettet? Te tettetett tettek tettetett tettese, te! - Czy zrobiłeś ten udawany czyn? Udawałeś sprawcę udawanych czynów!
• Két pék két szép kék képet kér - Dwóch piekarzy prosi o dwa piękne niebieskie obrazki
• Csinos, csíkos cinkcsészében kilenc cukros csirkecomb - Dziewięć kandyzowanych udek z kurczaka w ładnym cynkowym kubku w paski
• Rózsaszín sündisznócska - Różowy jeż

źródło: annabutrym.pl / przystanekhistoria.pl / wposzukiwaniu.pl

dś