Dziś rocznica śmierci Zbigniewa Cybulskiego. Jego grób jest w Katowicach. Dlaczego właśnie tu? Na pogrzebie była wódka i skandal

8 stycznia 1967 roku Zbigniew Cybulski zginął pod kołami pociągu na wrocławskim dworcu. Został pochowany w Katowicach na cmentarzu przy ul. Sienkiewicza. Dlaczego tutaj? Leży obok ojca, Aleksandra Cybulskiego. Rodzina Cybulskich była powiem związana z tym miastem.

Rodzice Zbyszka Cybulskiego wrócili do Polski z Zachodu w 1946 roku i osiedli w Katowicach. Mieszkali tu do śmierci. Brat Zbyszka, Antoni Cybulski był prawnikiem, pracował jako radca prawny w jednej z kopalni w Katowicach, a później jako adwokat.

Tragiczny wypadek na wrocławskim dworcu idola lat 60. Zbyszka Cybulskiego sprowadził do Katowic pół Polski. W pogrzebie wzięły udział tysiące ludzi. Z Warszawy przyjechał cały pociąg gwiazd, na czele z najbliższymi przyjaciółmi Zbyszka, Danielem Olbrychskim i Bogumiłem Kobielą.

- Pamiętam każdy szczegół. Centrum Katowic, mroźny, styczniowy dzień 1967 roku. Zbiegałam ulicą Wita Stwosza do studenckiej stołówki, ale nie mogłam się do niej dostać, bo ulicę Powstańców zalewał tłum ludzi - wspomina dzień pogrzebu Krystyna Mitręga, wtedy studentka filologii polskiej, potem wieloletnia szefowa MDK Południe.

Co roku, spotka się z setką młodzieży przy grobie aktora na katowickim cmentarzu przy ul. Sienkiewicza. Przez lata walczyła, aby zapadająca się płyta grobu Cybulskich nie raziła na tle bogatych, mieszczańskich nagrobków.

Grób Zbyszka Cybulskiego doskonale zapamiętał fotoreporter Władysław Morawski, który trafił do niego... zanim pochowano tam słynnego aktora.

- Robiłem zdjęcia na pogrzebie. Pamiętam napierający tłum, który wrzucił mnie do otwartego jeszcze grobu. Wylądowałem tam wraz z fotoreporterem "Filmu" Romanem Sumikiem i Romanem Trzeszewskim z Polskiej Kroniki Filmowej - wspominał na łamach DZ wiele lat temu Morawski.

Inna z opowieści jest taka, że do grobu z powodu napierającego tłumu wpadł jeden z księży i trzeba było go wyciągać.

Zbigniew Cybulski miał dwa pogrzeby: kościelny i państwowy. Rodzina aktora stoczyła istną batalię o katolicki pochówek. Udało się osiągnąć kompromis. Trumnę z kaplicy cmentarnej przy ul. Francuskiej wyprowadzono 12 stycznia o godz.10. Kondukt żałobny udał się do wypełnionej po brzegi katedry, gdzie ksiądz proboszcz Rudolf Adamczyk odprawił mszę świętą. Z kościoła trumnę Zbyszka Cybulskiego przeniesiono do pobliskiego Radiowego Domu Muzyki. Rozpoczęła się państwowa część uroczystości. Aktor otrzymał pośmiertnie Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski i Złotą Odznakę Janka Krasickiego, przyznaną przez działaczy Związku Młodzieży Socjalistycznej. W imieniu aktorów Zbyszka pożegnał Gustaw Holoubek.

Kondukt żałobny ruszył na cmentarz. Tam czekali księża i ministranci. Jednym z nich był Michał Smolorz, zmarły już znany publicysta. Niósł krzyż od bramy cmentarnej do grobu. Na zachowanych zdjęciach z pogrzebu wśród żałobników rozpoznajemy wielu znanych aktorów. Na jednej z fotografii widać ludzi, którzy wspięli się na przycmentarne drzewa.

Nad grobem, przy którym zgromadziła się czołówka polskich aktorów, przemawiał Gustaw Holoubek. W pogrzebie uczestniczyła również matka Zbyszka - Ewa z Jaruzelskich Cybulska, brat Antoni oraz żona Elżbieta Chwalibóg-Cybulska.

"Takich tłumów Katowice nie oglądały od pogrzebu Wojciecha Korfantego w sierpniu 1939 roku" zauważa w publikacji "Zbyszek Cybulski w Katowicach" krytyk filmowy Jan F. Lewandowski. Opisuje też, że już po oficjalnych uroczystościach, późnym wieczorem, na opustoszały cmentarz przyszli aktorzy, przyjaciele Zbyszka. Nad grobem wypili po kieliszku wódki, a butelkę dostał milicjant, który pilnował grobu. Wódkę nad grobem Cybulskiego pili m.in. Alina Janowska, Kalina Jędrusik, Gustaw Holoubek.

Rodzina państwa Cybulskich zamieszkała w Katowicach krótko po II wojnie. Po strasznych przeżyciach wojennych, cudownych ocaleniach i długich rozłąkach Katowice okazały się bezpieczną przystanią - pisała kilkanaście lat temu na łamach DZ Henryka Wach-Malicka.

Zbyszek natomiast już tylko tu bywał, jednak koleżanki z lat młodości doskonale pamiętają jego wizyty u rodziców i brata. Czasem w zgoła niekonwencjonalnym wymiarze.

- Przychodził do katedry na pasterkę, a był już wtedy najpopularniejszym polskim aktorem. Pomiędzy kolędami... popatrywałyśmy na niego i na jego długi, bielusieńki kożuch, który był wtedy absolutną ekstrawagancją, ale nam niezmiernie się podobał - wspomina pani Maria, sąsiadka państwa Cybulskich od kilkudziesięciu lat.