Ekspert: nie dziwi brak skokowego wzrostu cen paliw mimo wyższego VAT

Główny ekonomista PKN Orlen Adam Czyżewski powiedział PAP, że cena detaliczna była kształtowana tak, aby nie doprowadzić do wzrostu popytu, co w warunkach ograniczonej podaży musiałoby się skończyć kolejkami do stacji benzynowych i brakiem paliw.
Dr Piotr Balcerowski przypomina, że tak właśnie stało się na Węgrzech.

- Polski rząd i Orlen bronili się przed naciskami na powtórzenie węgierskiego eksperymentu. Dzięki temu znalazła się przestrzeń na obniżkę marż, na której Orlen nie ucierpi - komentuje ekspert.

Wiceprezes Instytutu Staszica przypomniał, że wiosną 2022 roku część polityków i komentatorów krytykowała Orlen za brak obniżki cen. Jego zdaniem, przy tej okazji ignorowano podstawowe zasady wolnego rynku.

- Na cenę paliwa gotowego ma wpływ nie tylko cena ropy, ale również koszty transportu, koszty produkcji paliw (rosną przecież ceny gazu i prądu), a także popyt na benzynę i diesla w relacji do podaży tych paliw. Niedobór paliw, przede wszystkim z powodu wojny i odchodzenia przez wiele państw od rosyjskich surowców, jest w Europie bardzo wysoki, najwyższy od lat. Polska zaś, po pierwsze, około jednej trzeciej potrzeb zaspokaja paliwem z importu, po drugie zaś – jest elementem wspólnego rynku. Nie zamkniemy granic dla kierowców z państw ościennych – wyjaśnia dr Balcerowski.

Do czego prowadzi urzędowe sterowanie ceną paliw, w ocenie ekonomisty pokazuje przykład Węgier. - Po wybuchu wojny na Ukrainie władze tego kraju zdecydowały się na urzędowe zamrożenie cen benzyny i diesla na niskim poziomie. W ciągu dosłownie kilku tygodni nastąpiła katastrofa. Paliwa zabrakło, trzeba je było reglamentować, a na nogi postawiono służby zwalczające wykup taniego paliwa przez kierowców z zagranicy. Niezależne stacje benzynowe masowo bankrutowały, a kiedy wreszcie uwolniono ceny paliw, wystrzeliły one wysoko. Rozregulowano rynek, nie osiągając nic w zamian – mówi Piotr Balcerowski.

Jak wskazuje, Polsce na szczęście zaoszczędzono takiego scenariusza. Udało się bowiem utrzymać najniższe w Europie ceny benzyny i oleju napędowego, nie przekraczając poziomu, poniżej którego groziłaby nam katastrofa.

- Oczywiście, nie wiadomo, co przyniesie 2023 rok, bo sytuacja na rynku surowców i paliw przypomina wciąż rollercoastera – przypomina dr Balcerowski. – Optymistycznym sygnałem jest jednak utrzymanie ceny ropy Brent na poziomie ok. 83 USD, czyli ok. 5 USD więcej, niż na koniec roku 2021. Nowy rok przywitaliśmy też z cenami gazu na poziomie z lutego 2022 r. Czy jednak ten trend się utrzyma, a spodziewane uruchomienie nowych rafinerii w Afryce i na Bliskim Wschodzie pozwoli na zwiększenie dostaw paliw gotowych także do Europy – nie wiadomo.

Ted