Kiedy wypada Święto Trzech Króli? Poznaj symbolikę, tradycje i historię święta Objawienia Pańskiego

Uroczystość Objawienia Pańskiego, która ma miejsce 6 stycznia, to dzień ustawowo wolny od pracy i szkoły. Oznacza to, że zarówno pracownicy, jak i uczniowie mają wtedy wolne. W tym roku uroczystość wypada w poniedziałek. W związku z tym uczniowie i nauczyciele mogą liczyć na przedłużony weekend.

Warto przypomnieć, że święto Trzech Króli nie zawsze było dniem wolnym. W zasadzie jest tak od niedawna, bo dopiero od 2011 roku. Po wojnie dzień ten również był ustawowo wolny, zmieniło się to jednak w 1960 roku. Dopiero po pięćdziesięciu latach, przy okazji zmian w Kodeksie Pracy, zadecydowano, że święto Objawienia Pańskiego ponownie będzie dniem wolnym.

Objawienie Pańskie to chrześcijańska uroczystość, która ma na celu przypomnienie wierzącym, że Bóg prawdziwie wszedł w historię człowieka. Tego dnia w kościołach czyta się fragment Ewangelii według św. Mateusza, który opowiada o mędrcach oddających pokłon Jezusowi.

Obecnie chrześcijanie oprócz obowiązkowej mszy świętej, przy pomocy poświęconej kredy podpisują swoje drzwi: C + M + B (lub: K + M + B), a także palą kadzidło w swoich domach. Coraz popularniejsze są także orszaki Trzech Króli, które przechodzą ulicami zarówno małych, jak i większych miast. Warto wiedzieć, że święto Objawienia Pańskiego nazywane jest także epifanią.

Święto Objawienia Pańskiego jest jednym z najstarszych świąt w tradycji chrześcijańskiej. Swoimi korzeniami sięga do III wieku. Wówczas łączyło się ono ze świętami Bożego Narodzenia. Podział tych dwóch uroczystości nastąpił pod koniec IV wieku, wtedy to głównym elementem tego święta stało się wydarzenie, jakim jest oddanie pokłonu małemu Jezusowi przez mędrców ze Wschodu i ofiarowanie Mu darów: złota, kadzidła i mirry.

We wspomnianym fragmencie Ewangelii nie padają imiona Trzech Króli, są oni określani jako „Mędrcy ze Wschodu”. Zgodnie z tradycją sięgającą czasów średniowiecza noszą oni imiona: Kacper, Melchior i Baltazar. Są różne teorie dotyczące tego, skąd pochodzili Trzej Królowie. Jeden z apokryfów mówił o tym, że byli oni braćmi pochodzącymi z Persji. Inne opowieści głoszą, że Trzej Królowie pochodzili z różnych zakątków świata, każdy z nich symbolizował inny okres w życiu i pochodzenie:

• Kacper – w sztuce bożonarodzeniowej (np. w szopkach) przedstawiany jest najczęściej jako młoda osoba czarnoskóra. Kacper miałby symbolizować Afrykę.
• Melchior – przedstawiany jako mędrzec z długą brodą. Kontynent, który symbolizuje to Europa.
• Baltazar – najczęściej przedstawiany jako mężczyzna w średnim wieku o krótko przystrzyżonej, czarnej brodzie. Symbolizuje Azję.

Różny wiek Trzech Króli miał z kolei symbolizować poszczególne etapy w życiu człowieka. W ten sposób podkreślało się, że Bóg objawia się wszystkim ludziom, niezależnie od ich wieku czy miejsca pochodzenia. Co ciekawe, Trzej Królowie, tak naprawdę królami nie byli. Określa się ich w ten sposób przez błędne tłumaczenia. Biblijni „Mędrcy ze Wschodu” to tak naprawdę astrologowie.

Przez lata narosło wiele legend, tradycji i historii związanych z postaciami Trzech Króli. Niektóre z nich mówią o tym, że w rzeczywistości było ich nie trzech, ale czterech, dziesięciu czy nawet dwunastu. Ciekawa jest jedna ze słowiańskich opowieści, która mówi o królu pochodzącym z naszych okolic.

On również chciał oddać hołd Dziecięciu, wybrał się więc w drogę, napotkał jednak chorych i potrzebujących. Pomógł im więc, a w międzyczasie sam zachorował. Gdy wreszcie powrócił do zdrowia i dotarł do celu, jakim było Betlejem, gwiazda świeciła nie nad żłóbkiem, ale nad krzyżem Chrystusa. Wówczas cierpiący Jezus miał powiedzieć mu, że najcenniejszym darem, jaki mężczyzna Mu ofiarował, jest dobrze przeżyte życie.

Warto zaznaczy, że nie bez znaczenia jest symboliczna liczba trzy w kontekście Mędrców ze Wschodu. W tradycji chrześcijańskiej oznacza ona pełnię. Ponadto są trzy Osoby Boskie: Bóg Ojciec, Syn Boży i Duch Święty.

Trzej Królowie Dzieciątku Jezus przynieśli dary: złoto, kadzidło i mirrę. Bardzo ważna jest ich symbolika:

• Złoto – symbolizowało godność królewską Chrystusa.
• Kadzidło – symbolizowało godność kapłańską Jezusa.
• Mirra – symbolizowała męczeńską śmierć.

Na przestrzeni wieków i lat powstało sporo różnych tradycji związanych ze świętem Objawienia Pańskiego. Niegdyś chodzono po domach i śpiewano pieśni, związane z Trzema Królami, częstowano dzieci rogalami zwanymi „szczodrakami”, a także święcono dom kadzidłem – ten ostatni zwyczaj funkcjonuje do dziś.

Z kolei w XVIII wieku upowszechniła się tradycja święcenia kredy i podpisywania nią domu. Zazwyczaj na drzwiach zamieszcza się pierwsze trzy litery imion Trzech Króli: K + M + B lub pierwsze litery od łacińskiego wyrażenia Christus Mansionem Benedicat (Niech Chrystus Błogosławi temu domowi): C + M + B.

Od kilku lat popularność zyskują orszaki Trzech Króli. Ich uczestnicy przebierają się za Mędrców ze Wschodu, na głowach mają korony i śpiewają pieśni bożonarodzeniowe oraz kolędy.