Krótszy tydzień pracy, robotyzacja, sztuczna inteligencja czy technologia wodorowa. Na co stawia gospodarka przyszłości?

Przygotowany przez PARP przegląd najciekawszych rozwiązań w dziedzinie innowacyjności, stosowanych przez kraje o wysokorozwiniętych Narodowych Systemach Innowacji (NSI), potwierdza, że prym wiodą obecnie projekty zorientowane na szeroko rozumiane wzmacnianie przedsiębiorczości i badań, wspierające zrównoważoną gospodarkę i ochronę klimatu, a także skoncentrowane na nowych technologiach cyfrowych.

W raporcie znaleźć można liczne przykłady systemowych innowacji z aż 27 krajów świata, a każda z nich oprócz hasłowego omówienia zawiera także link do materiałów źródłowych. Dzięki temu opracowanie stanowi obszerne źródło wiedzy i inspiracji dla polskich przedsiębiorców oraz podmiotów krajowych.

Państwa takie jak Australia, Austria, Finlandia, Izrael czy Korea Południowa wspierają w ostatnim czasie zaawansowaną dziedzinę nauki, jaką są badania kwantowe. Liczne kraje stawiają także na rozwój innowacji poprzez zachęcanie dzieci i młodzieży do udziału w programach naukowo-badawczych oraz umożliwianie im pilotażowych testów ich rozwiązań biznesowych. Nacisk coraz częściej kładzie się także na wsparcie sektora MŚP, kreując politykę gospodarczą wspierającą rozwój technologii oraz stosowanie i wdrażanie innowacji.

PARP wskazuje, że niezwykle istotną i często występującą kwestią podejmowaną przez światowe gospodarki jest szeroko rozumiana ochrona środowiska. Na polu tym dominują programy wspierające rozwój technologii wodorowych, projekty związane z oszczędnym gospodarowaniem energią, zrównoważoną gospodarką odpadową – w tym z bioodpadami, problemem mikroplastiku czy nawet śmieciami kosmicznymi oraz wspierające dekarbonizację.

Co ciekawe, w czeskiej Pradze powstaje neutralna dla klimatu dzielnica miejska, całkowicie uniezależniona od gazu oraz węgla.

W aspekcie nowych technologii świat zmierza w kierunku szerokiego wykorzystywania sztucznej inteligencji (AI) i robotów. Coraz więcej państw decyduje się kłaść nacisk na poprawę dostępności usług cyfrowych i cyfryzację, nowoczesne systemy płatności czy wspiera rozwój usług w chmurze, dbając jednocześnie o poprawę cyberbezpieczeństwa.

Jak podkreśla PARP, jednym z wiodących trendów obserwowanym w innowacyjnych gospodarkach jest skrócony czas pracy. Koncepcja ta, choć nie jest już nowa, coraz chętniej stosowana jest nie tylko w firmach, ale także testowana na szeroką skalę. W 2021 roku rządowy, pilotażowy program wprowadziła Hiszpania, zaś w drugiej połowie 2022 roku – Wielka Brytania.

Rozwiązanie to wspiera dążenie do zrównoważonego rozwoju – w założeniu ma ono bilansować potrzeby ludzi, środowiska i samej gospodarki. Jak dowodzą liczne obserwacje, krótszy wymiar pracy sprzyja zmniejszeniu bezrobocia, zmniejszeniu śladu węglowego oraz zwiększeniu równowagi między życiem prywatnym a zawodowym, co prowadzi do budowania silniejszych więzi międzyludzkich, a także utrzymania lepszego zdrowia fizycznego i psychicznego. Jak podkreślają specjaliści, rozwiązanie to w dłuższej perspektywie wydaje się być nieuchronne, a obecnie największym wyzwaniem pozostaje dostosowanie gospodarek do tej przyszłej rzeczywistości.

– Badania prowadzone na Uniwersytecie Warszawskim wskazują, że już prawie ¾ firm dużych i średnich planuje inwestycje w robotyzację i automatyzacje, co moim zdaniem oznacza, że w perspektywie najbliższych 5 lat wyzwanie związane z dzieleniem się pracą, a co za tym idzie, tydzień pracy – staną się faktem – mówi w rozmowie ze Strefą Biznesu prof. Jacek Męcina z Uniwersytetu Warszawskiego, doradca Zarządu Konfederacji Lewiatan.

Dodaje, że już dziś w Europie i na świecie są firmy, które wprowadzają taki model, na razie w formie eksperymentu. - Liderami zmian będą przedsiębiorstwa z takich sektorów jak przemysł, w tym motoryzacja, ale i przetwórstwo, usługi finansowe, niektóre usługi profesjonalne. Z kolei trudno będzie zastąpić lekarzy, pielęgniarki, rehabilitantów, opiekunów i inne usługi osobiste – wskazuje ekspert.

Kolejnym kluczowym zjawiskiem w zakresie innowacyjności jest stosowanie przez firmy cyfrowego bliźniaka, czyli wirtualnej reprezentacji procesu, obiektu lub usługi, która pozwala na testowanie rozwiązań w oparciu o rzeczywiste modele.
Cyfrowy bliźniak to innymi słowy złożony model komputerowy, odpowiednik fizycznego obiektu. Pozwala na sprawdzenie – w oparciu o zaprogramowane dane – „co by było, gdyby”, a więc na podejmowanie decyzji strategicznych dla funkcjonowania firmy lub produkcji w oparciu o komputerowe symulacje, bez konieczności przeprowadzania rzeczywistych testów. Technologia cyfrowego bliźniaka coraz częściej stosowana jest przy projektowaniu budynków, procesów technologicznych czy zaawansowanych urządzeń. Wykorzystują ją także polskie firmy.

Paweł Chaber z Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości wskazuje, że przyszłość cyfrowych bliźniaków jest niemal nieograniczona ze względu na fakt, że na ich wykorzystanie stale przeznaczane są coraz większe ilości mocy obliczeniowej komputerów.

- Cyfrowe bliźniaki stale uczą się nowych umiejętności i możliwości – mogą więc nadal generować informacje potrzebne do ulepszania produktów i zwiększania wydajności procesów. International Data Corporation, jedna z największych firm zajmujących się badaniami rynku i doradztwem w zakresie informatyki, przewidywała, że do końca roku 2022 aż 40% dostawców platform internetu rzeczy zintegruje swoje platformy symulacyjne, systemy i możliwości w celu stworzenia cyfrowych bliźniaków. Rewolucja w tym zakresie właśnie nabiera tempa, a cyfrowe modele danych to szansa na znaczne korzyści dla wielu firm z praktycznie wszystkich branż. Dlatego tak ważne jest, by już dziś polskie podmioty dostrzegały na tym polu istotny kierunek gwarantujący dalszy rozwój innowacyjności – mówi Chaber.