Od maja znikną papierosy mentolowe. Już teraz ich brakuje

Papierosy powinny być papierosami. Powinny mieć smak tytoniu. Mają nie zachęcać i nie uatrakcyjniać samego procesu palenia. A dodawanie do nich smaków uatrakcyjnia palenie jako takie - tak uważają eksperci z Unii Europejskiej i pokazują to przepisy, jakie niesie unijna dyrektywa z 2014 roku.

Regulacje te same w sobie zawierają przecież szlachetne cele: chodzi o działania na rzecz ochrony zdrowia. Jednak dla wielu palaczy, ale też i koncernów tytoniowych mogą być one ciężkim orzechem do zgryzienia.

Palacze, choć z trudem, to przełknęli umieszczane od 2017 roku na paczkach papierosów drastyczne zdjęcia, pokazujące negatywne skutki palenia. Przełknęli też niejedną podwyżkę cen. Teraz czeka ich zakaz sprzedaży między innymi papierosów mentolowych. Ma on zacząć obowiązywać od 20 maja 2020 roku.

Restrykcyjne przepisy wynikają też z tego, że zdaniem Unii Europejskiej mentol uatrakcyjnia palenie papierosów przyczynia się do wzrostu liczby nałogowych palaczy, a rzucenie palenia staje się dla wielu z nich niełatwą decyzją.

Ogromna część palaczy uznaje jednak, że propozycje zmian przepisów w unijnej dyrektywie są mocno kontrowersyjne. „Dlaczego Unia ma mi mówić, jak mam żyć i jakich wyborów dokonywać? - piszą na forach internetowych. Są i tacy, którzy od kilku miesięcy robią sobie zapasy papierosów mentolowych. Stąd w niektórych miejscach w Polsce już w grudniu ciężko było je kupić.

Unijne restrykcje tytoniowe, które w innych krajach Unii prawdopodobnie mogą zostać łatwiej zaakceptowane, w Polsce mają wielu przeciwników i wynika to z naszej specyfiki, ale nie tylko. Kraje zachodnie bowiem, już wcześniej wprowadzając restrykcyjne przepisy dotyczące palenia, jednocześnie wyciągały do palaczy pomocną dłoń, jeśli chodzi o rzucanie palenia.

Kiedy na przykład w 2007 roku w Wielkiej Brytanii wprowadzano przepis zakazu palenia w zamkniętych obiektach publicznych, restauracjach, barach i zakładach pracy, to jednocześnie każdy, kto postanowił rzucić palenie, otrzymywał darmowe leki i był prowadzony przez lekarza w trakcie całego procesu walki z nałogiem. W Londynie na każdej stacji metra na palaczy czekali wolontariusze, do których można było się zwrócić i zasięgnąć porady, jak rzucić palenie. Dzięki temu, jak pokazały badania, przepisy te przyniosły w Wielkiej Brytanii rzeczywiste pozytywne skutki zdrowotne. O 42 proc. zmniejszyła się liczba zawałów serca wśród mężczyzn w czasie pięciu lat od wprowadzenia zakazu w 2007 roku. W tym samym okresie o 43 proc. spadła liczba zawałów serca wśród kobiet.

W Polsce, przypomnijmy, ów zakaz palenia w publicznych miejscach został wprowadzony w 2010 roku, ale palaczy pozostawiono z tym problemem samych sobie. Mieli się wynieść z paleniem z budynków i tyle. Nie prowadzono żadnych akcji rzucania palenia, nie było żadnej społecznej kampanii, nie mówiąc już o darmowych lekach.

Dzisiaj nasza specyfika na tle innych krajów Unii polega też na tym, że papierosy mentolowe w naszym kraju są o wiele bardziej popularne niż w jakimkolwiek innym kraju Unii Europejskiej. Według badań już ponad 30 procent wszystkich palaczy wybiera w Polsce popularne mentole bądź papierosy z kapsułkami.

Nie ma się co oszukiwać - zapach tytoniu z ust nie jest miły. Przejmują się tym zwłaszcza kobiety - i to one częściej wybierają papierosy mentolowe - uważając, że lepiej jest, kiedy po zapaleniu papierosa pachną mentolem, a nie tytoniem. Za tym oczywiście poszły koncerny, które starały się uatrakcyjnić palenie poprzez wprowadzanie do produkcji papierosów zapachów i smaków.

Niebagatelne znaczenie ma też to, że jesteśmy jednym z największych producentów tytoniu w Europie - również na eksport. Stąd też już kilka lat temu Polska zaskarżyła część przepisów dyrektywy tytoniowej do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Trybunał jednak tę skargę oddalił, motywując to właśnie tym, że mentol i inne aromatyzujące substancje powodują, że palenie staje się dla ludzi jeszcze bardziej atrakcyjne, a tym samym zwiększa się prawdopodobieństwo uzależnienia.

Czy wycofanie z rynku papierosów mentolowych sprawi, że większa liczba palaczy zdecyduje się zerwać z nałogiem? Wśród samych palaczy opinie są jednoznaczne: kto ma palić, ten palić będzie. Niektórzy z palaczy deklarują, że jeśli nie będzie mentoli, będą zmuszeni poszukać sobie innej alternatywy.

A kiedy jest popyt, to podaż też będzie. Takie są prawa rynku. Stąd też dziś dużo mówi się o tym, że tak zwana szara strefa zostanie wzmocniona - wiadomo, że do Polski trafiają papierosy przemycane ze Wschodu, a dziś już co 10 przemycany papieros ma aromat mentolowy. Można nawet powiedzieć, że przed czarnym rynkiem tytoniowym w Polsce otwiera się wielka przyszłość. Podobnie uważa Estera Józefowicz z British American Tobacco, której zdaniem zakaz sprzedaży papierosów mentolowych, stanowiących w Polsce blisko 30 procent rynku, tworzy wysokie ryzyko zwiększenia szarej strefy.

Ekspert: Nie możemy mówić o e papierosach, że są zdrowe albo bezpieczne ale nie możemy też mówić, że są problemem

- Przecież papierosy mentolowe nie zostaną zakazane choćby u wschodnich sąsiadów Polski, czyli krajów będących głównym źródłem przemytu papierosów do Polski. Ryzyko to jest szczególnie duże, bo zakazowi mentolu towarzyszy duża podwyżka akcyzy - mówi w rozmowie z „Polską” Estera Józefowicz. I dodaje: - Zakaz może spowodować także znaczne przesunięcia między poszczególnymi kategoriami produktów tytoniowych i nikotynowych, bo konsumenci mogą decydować się na alternatywne wyroby, takie jak papierosy elektroniczne czy podgrzewany tytoń, np. glo. W produktach tych nie dochodzi do procesu spalania, który w tradycyjnych papierosach odpowiada za uwalnianie wielu szkodliwych związków, dlatego mówimy, że są to produkty o potencjalnie mniejszej szkodliwości - mówi Estera Józefowicz.

Warto tu podkreślić, że w Polsce papierosy elektroniczne podlegają wielu szczegółowym regulacjom, a wprowadzenie na rynek każdego nikotynowego płynu jest poprzedzone zgłoszeniem do państwowego urzędu, szczegółowych informacji na temat jego składu.

Z drugiej strony jednak ciekawa przyszłość może rysować się dla koncernów, które zainwestowały w rozwój alternatywnych produktów nikotynowych nad Wisłą.

Kategorię papierosów elektronicznych tworzą w Polsce zarówno międzynarodowe firmy jak i rodzimi przedsiębiorcy, z fabrykami zlokalizowanymi w Polsce. - British American Tobacco z globalną marką papierosów elektronicznych Vype, własną siecią sprzedaż eSmoking World, centrum R&D w Poznaniu i nowoczesną fabryką płynów nikotynowych, jest pierwszą międzynarodową firmą tytoniową, która zainwestowała w rozwój alternatywnych produktów nikotynowych nad Wisłą - mówi Estera Józefowicz.

Inne koncerny również rozwijają gałęź tzw. nowatorskich wyrobów tytoniowych, lub jak mówią inni - papierosów alternatywnych. Np. Koncern Philip Morris inwestuje w swoją markę IQOS. Nowatorskie wyroby tytoniowe wciąż będą mogły utrzymać mentolowy smak.