Procesja Bożego Ciała - dlaczego zabiera się brzozowe gałązki z ołtarza? Wyjaśniamy, o co chodzi

To jedno z barwniej obchodzonych świąt kościelnych. Boże Ciało jest skrótową nazwą święta w Kościele katolickim – Uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Pańskiej. W Polsce jest obchodzona przez wiernych w czwartek po Uroczystości Trójcy Świętej. Jak nietrudno zauważyć, jest to święto ruchome i wypada 60 dni po Wielkanocy. W 2024 roku Boże Ciało przypada 30 maja.

Boże Ciało jest wspomnieniem ostatniej wieczerzy i przeistoczenia chleba i wina w ciało i krew Jezusa Chrystusa. Uroczystość ma radosny i dziękczynny charakter, co widać na ulicach, które na trasie procesji przystraja się kwiatami, wstęgami, świecami i obrazkami.

Przeczytaj też: Dlaczego podkowa przynosi szczęście? Tak możesz zyskać, znając cenne zastosowania i nieco historii

Zajrzyjmy jeszcze do historii tego święta. Uroczystość najświętszego Ciała i Krwi Pańskiej ustanowił w 1317 roku papież Jan XXII. Pierwszy raz w Polsce obchodzono ją w 1320 r. w diecezji krakowskiej.

W Polsce obchody święta wiążą się z procesją z Najświętszym Sakramentem, która zatrzymuje się przy czterech ołtarzach. Przy każdym z nich czytane są wersy czterech Ewangelii. Procesji towarzyszą często orkiestra, dzieci sypiące kwiaty, sztandary, chorągwie, ozdobione kwiatami feretrony i oczywiście monstrancja z hostią niesiona przez kapłana pod baldachimem. Są kadzidła, dzwonki i śpiew.

Na drodze procesji mieszkańcy dekorowali i nadal dekorują okna, wystawiając w nich np. obrazki ze świętymi i kwiaty.

Kto był choć raz na procesji Bożego Ciała, z pewnością widział zwyczaj obrywania gałązek z drzew ustawionych przy ołtarzach. To nie jest przypadkowe działanie, bowiem zielone gałęzie i zioła w obrzędowości ludowej Bożego Ciała mają znaczenie symboliczne.

Przeczytaj też: Dawniej majówka wcale nie oznaczała grilla. Wieczorne nabożeństwa majowe przy kapliczkach

Ołtarze dekorowano, podobnie jak dziś, zielonymi gałęziami, które uczestnicy po procesji obrywali. Uważano, że gałązki te zatknięte w pole, chronią przed gradobiciem.

Muzeum Narodowe we Wrocławiu opisuje Boże Ciało tak: Podczas tych obchodów na ulicach wzdłuż wyznaczonej trasy ustawia się cztery udekorowane ołtarze, które zgodnie z tradycją „mai się” gałązkami brzozy i lipy. Wierzono bowiem, że zielone gałązki brzozowe z ołtarzy mają niezwykłą moc magiczną i dobroczynną.

Jak dawniej, tak i współcześnie po przejściu procesji gałązki są masowo obłamywane z ołtarza i zabierane do domów. Dawniej, by wkopać je w zagony i narożniki pola, położyć w oborze, przechować w domu za świętym obrazem. Przyniesione gałęzie miały specjalne zadanie: ochraniać gospodarstwo i jego domowników przed burzą, gradem, czarami, złymi urokami. Dziś zachowała się głównie wiara w ochronę przed burzą.

Po uroczystości Bożego Ciała jest jeszcze oktawa. Procesje już na zdecydowanie mniejszą skalę odbywają się na ogół wokół kościoła. Muzeum Etnograficzne w Rzeszowie przypomina, że w ostatnim dniu oktawy święcono wianki wite z ziół.

Uważano, że poświęcenie wzmacnia leczniczą moc ziół, dlatego poszczególne rośliny z wianków wykorzystywano do leczenia (np. boże drzewko na ból uszu, rozchodnik na czyraki, czy koniczyna na gorączkę). Wianki przybijano na ścianach budynków, (im ich więcej, tym bardziej skuteczne) wierząc, że chronią przed pożarem i piorunami. Ułożone w zbożu chroniły przed gryzoniami.

Podobnie wspomina Muzeum Narodowe we Wrocławiu:

Tradycją tego święta było wyplatanie małych wianuszków, które dzisiaj już tylko sporadycznie są wykonywane. Kobiety w ostatni dzień oktawy święta Bożego Ciała przynoszą do kościoła tradycyjne, własnoręcznie uplecione małe (wielkości dłoni) wianuszki z różnych ziół, kwiatów polnych i ogrodowych.

Etnografowie wspominają, że najczęściej wykorzystuje się:

• rozchodnik,
• macierzankę,
• miętę,
• kopytnik,
• krwawnik,
• jaskółcze ziele,
• krzyżowe ziele,
• a także piwonię, dziką różę i jaśmin.

Wiesz już, dlatego zabiera się brzozowe gałązki z procesji Bożego Ciała. Trafią też do twojego domu?

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Portal Strefa Agro codziennie. Obserwuj Strefę Agro!