Spis treści
„Rok 1984” George Orwell. Najważniejsze informacje o lekturze
- Autor: George Orwell – pseudonim artystyczny, prawdziwe imię i nazwisko – Eric Arthur Blair. Angielski pisarz, dziennikarz.
- Gatunek: epika
- Rodzaj: antyutopia
- Czas powstania: 1948, czas wydania: 1949 na świecie, a w Polsce – 1980, ze względu na panujący wcześniej ustrój komunistyczny i cenzurę, która nie pozwalała krytykować systemów totalitarnych.
- Miejsce i czas akcji: Londyn, stolica jednego z państw Oceanii, dawnej Anglii (w utworze to jeden z trzech istniejących państw na świecie)
- Tematyka: ustrój totalitarny, zniewolenie, reżim.
Utwór Orwella jako przykład antyutopii
Antyutopia według definicji słownika języka polskiego PWN to „wizja społeczeństwa zmierzającego do katastrofy i samounicestwienia” lub „utwór fabularny przedstawiający taką wizję”.
Książka Rok 1984 jest przykładem utworu antyutopijnego. Można się tez spotkać z określeniem utopia negatywna. Jest odwrotnością utopii, czyli nierealnego do powstania, nie mającego miejsca i niemożliwego świata (często ustroju politycznego działającego idealnie, sprawiedliwie, dla dobra obywateli). Przykładem utworów utopijnych jest np. „Państwo” Platona lub „Nowa Atlantyda” Francis Bacon’a.
Przykładami antyutopii w literaturze, oprócz omawianej w tym materiale lektury, są m.in. „Podróże Guliwera” Jonathana Swifta, „Mistrz i Małgorzata” Michaiła Bułhakow.
Rok 1984 Orwella został uznany za jeden z najbardziej doskonałych literackich obrazów systemu totalitarnego. Obraz antyutopi w powieści jest widoczny szczególnie na przykładzie jednostki, czyli stłamszeniu obywateli przez system. Partia dąży do ukształtowania ich życia codziennego i sposobu myślenia. Autor wydał książkę w 1949 roku a napisał ją pod wpływem przeżyć, których doświadczył jako dziennikarz podczas wojny domowej w Hiszpanii.
Angielski pisarz, opierając się na stalinowskim systemie i swoich obserwacjach stworzył futurystyczną wizję totalnego zniewolenia.
Główni bohaterowie utworu „Rok 1984” Georga Orwella
- Winston Smith – główny bohater powieści, pracuje jako urzędnik państwowy w ministerstwie prawdy, ma 39 lat. Buntuje się przeciwko Wielkiemu Bratu i Partii. Wszystkie jego działania są kontrolowane. Jest przykładem ofiary systemu.
- Julia – ukochana głównego bohatera, z którą ma zakazaną relację.
- O’Brien – bezbłędny i podstępny człowiek, który zmusza więźniów do pokochania Wielkiego Brata poprzez wymyślne tortury i łamanie ich psychiki.
- Emmanuel Goldstein – przedstawiony jako Wróg Ludu, nie występuje w utworze, ale jest postacią często w nim przywoływaną.
„Rok 1984” Plan wydarzeń i streszczenie powieści
Oceania jest kontrolowana i podporządkowana rządom Wielkiego Brata. Obywatele są śledzeni nawet w bardzo intymnych i codziennych czynnościach, które wykonują w domach.
Główny bohater pracuje w Ministerstwie Prawdy, a jego zadanie polegają na korygowaniu informacji i cenzurze. Dowiedz się więcej o lekturze:
Plan wydarzeń:
- Monotonne życie Winstona Smitha, urzędnika Ministerstwa Prawdy.
- Wizyta Smitha w antykwariacie, kupno przyborów i rozpoczęcie pisania pamiętnika.
- Nawiązanie romansu z Julią, która jest pracownikiem Ministerstwa Prawdy.
- Przygotowania do „Tygodnia nienawiści”.
- Schadzki z ukochaną w wynajętym pokoju. Konsumpcja produktów dostępnych tylko dla wybranych (kawa, cukier, papierosy).
- Postanowienie bohatera o chęci wstąpienia do Braterstwa (organizacji opozycyjnej).
- Nawiązanie kontaktu z opozycją poprzez podstępnego O’Birena.
- Aresztowanie bohatera i Juli przez policję Myśli.
- Tortury i przyznanie się Smitha. Nie wyrzeka się on jednak miłości do Julii.
- O’Brien łamie Smitha, wiedząc, że ten wciąż nienawidzi Partii, poprzez najgorsze tortury.
- Wysłanie Smitha do pokoju numer 101 w Ministerstwie Miłości. Bohater przerażony wizją zmierzenia się ze swoją największą fobią — szczurami, zdradza Julię.
- Wyrzeczenie się poglądów i miłości przez Smitha i rozpoczęcie sympatii wobec Wielkiego Brata oraz Partii.
- Odzyskanie wolności przez głównego bohatera i przypadkowe spotkanie kochanków.
Orwell na maturze z języka polskiego
„Rok 1984” Georga Orwella jest lekturą obowiązkową na maturze z języka polskiego. Wśród jawnych pytań na maturę ustną znajduje się 5 pytań poświęconych lekturze. Oto one:
- Literacka ocena systemów totalitarnych. Omów zagadnienie na podstawie powieści „Rok 1984” George’a Orwella. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.
- Czy możliwe jest zbudowanie doskonałego państwa? Omów zagadnienie na podstawie powieści „Rok 1984” George’a Orwella. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.
- Jednostka w systemie totalitarnym. Omów zagadnienie na podstawie powieści „Rok 1984” George’a Orwella. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.
- Jak zachować wolność w państwie totalitarnym? Omów zagadnienie na podstawie powieści „Rok 1984” George’a Orwella. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.
- Nowomowa jako sposób na ograniczenie wolności człowieka. Omów zagadnienie na podstawie powieści „Rok 1984” George’a Orwella. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.
Motywy w utworze Georga Orwella „Rok 1984”
- władza (bezwzględna, totalitarna)
- język (nowomowa, narzędzie propagandy)
- wolność (brak wolności, złudna wolność)
- miłość (zakazana, w tym również pociąg fizyczny, który jest jak zdrada stanu)
- strach (przed władzą, lęk podczas podejmowania wyborów)
- bunt (wobec zakazów i władzy totalitarnej)
- manipulacja (tortury i język zmieniający myślenie ludzi, łamiący psychikę)
- system totalitarny
- kara (za nieposłuszeństwo wobec Partii)
- sen (jedyna przestrzeń, do której nie ma dostępu system)
