SPIS TREŚCI
Do ostatniej chwili nie było jasne, czy nowa runda negocjacji między Rosją a Ukrainą odbędzie się w Stambule. Zostały one zaproponowane przez stronę rosyjską w osobie ministra spraw zagranicznych Siergieja Ławrowa, który wezwał Kijów do przygotowania projektów memorandum zawierających warunki ewentualnego zawieszenia broni. Ukraina zgodziła się i przekazała dokumenty jeszcze w zeszłym tygodniu. Delegacja rosyjska odmówiła uczynienia tego samego z wyprzedzeniem, obiecując przedstawić swoje propozycje już podczas spotkania. To właśnie odmowa Moskwy, aby wcześniej przedstawić dokument określający porządek obrad, zmusiła Kijów do zwlekania do ostatniej chwili z odpowiedzią na pytanie, czy delegacja ukraińska pojedzie do Stambułu. Dopiero wieczorem w niedzielę 1 czerwca Władimir Zełenski potwierdził, że negocjacje się odbędą.
Spotkanie rozpoczęło się z opóźnieniem po powitalnym przemówieniu gospodarza rozmów, ministra spraw zagranicznych Turcji Hakana Fidana. Według agencji TASS, jeszcze przed rozpoczęciem negocjacji szef delegacji ukraińskiej, minister obrony Rustem Umerow, rozmawiał z doradcą prezydenta Rosji Władimirem Medinskim, który przewodniczył stronie rosyjskiej. Według rosyjskich mediów spotkanie trwało 2,5 godziny. Oficjalne negocjacje delegacji trwały ostatecznie nieco ponad godzinę – mniej niż pierwsza runda. Podobnie jak po pierwszej rundzie negocjacji, jedynym konkretnym wynikiem spotkania były porozumienia w kwestiach humanitarnych.
Tylko wymiana jeńców i ciał poległych
Minister obrony Ukrainy Rustem Umerow, który przewodniczył delegacji ukraińskiej, oświadczył, że Kijów zaproponował 90-dniowe zawieszenie broni, uwolnienie wszystkich jeńców wojennych, powrót ukraińskich dzieci uprowadzonych przez władze rosyjskie oraz kolejną rundę rozmów ukraińsko-rosyjskich w dniach 20–30 czerwca w celu przygotowania spotkania prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego i prezydenta Rosji Władimira Putina. Delegacja rosyjska odrzuciła propozycję Ukrainy dotyczącą 90-dniowego zawieszenia broni. Strony zgodziły się za to na wymianę wszystkich ciężko chorych i rannych jeńców wojennych oraz jeńców w wieku od 18 do 25 lat, co według późniejszych oświadczeń delegacji rosyjskiej ma objąć co najmniej 1000 jeńców wojennych. Delegacje zgodziły się również na wymianę ciał poległych żołnierzy w formacie „6000 za 6000”.
Kolejnym centralnym tematem spotkania był powrót do ojczyzny ukraińskich dzieci, których porwanie Kijów zarzuca Moskwie. Umerow poinformował, że stronie rosyjskiej przekazano listę kilkuset dzieci przebywających w Rosji i na terytoriach okupowanych. Medinskij, w rozmowie z prasą, sprecyzował, że na liście znajduje się 339 nazwisk. Podkreślił jednak, że w Moskwie nie uznaje się tych dzieci za porwane. Samą „kwestię dzieci” doradca Władimira Putina nazwał „show skierowanym do współczujących Europejczyków” i oskarżył Ukrainę o zawyżanie liczby dzieci, które znalazły się w Rosji.
W kwestiach zaprzestania działań wojennych i porozumienia pokojowego strony nie osiągnęły postępu. Doradca prezydenta Rosji Władimir Medinskij, który przewodniczył delegacji rosyjskiej, oświadczył, że Rosja zaproponowała dwu- lub trzydniowe zawieszenie broni na nieokreślonych obszarach frontu, aby umożliwić obu stronom odzyskanie ciał z pola walki. Medinskij oświadczył, że Ukraina i Rosja utworzą stałe komisje medyczne, które będą regularnie wymieniać ciężko rannych jeńców wojennych bez konieczności oczekiwania na „decyzje polityczne”. Umerow zauważył, że Rosja po raz pierwszy przedstawiła Ukrainie memorandum zawierające warunki porozumienia pokojowego podczas spotkania i że Ukraina przeanalizuje ten dokument przez tydzień przed podjęciem decyzji o dalszych działaniach. Wcześniej swoje memorandum stronie rosyjskiej przekazał Kijów.
Memorandum Ukrainy
Memorandum Ukrainy zawiera następujące postulaty:
całkowite i bezwarunkowe zawieszenie broni w powietrzu, na lądzie i na morzu jako warunek wstępny negocjacji pokojowych;
podjęcie działań budujących zaufanie, w tym powrót wszystkich ukraińskich dzieci i cywilów oraz wymiana wszystkich jeńców wojennych;
celem negocjacji powinno być zawarcie trwałego, długotrwałego porozumienia pokojowego, w ramach którego Ukraina otrzyma wiarygodne gwarancje bezpieczeństwa i zachowa integralność terytorialną oraz możliwość przystąpienia do dowolnego sojuszu bezpieczeństwa, w tym NATO;
kontynuowanie negocjacji przez Rosję i Ukrainę po spotkaniu w Stambule w dniu 2 czerwca, podjęcie działań na rzecz budowania zaufania oraz przygotowanie przyszłego spotkania Zełenskiego i Putina.
Memorandum Rosji
Memorandum Rosji podzielone jest na trzy części. Dokument wygląda w rzeczywistości jak żądanie kapitulacji Ukrainy. W pierwszej części memorandum wymieniono żądania, na które Ukraina powinna się zgodzić w ramach długoterminowego porozumienia pokojowego, w tym:
międzynarodowe uznanie okupacji przez Rosję wszystkich obwodów ługańskiego, donieckiego, zaporoskiego i chersońskiego oraz Krymu, a także całkowite wycofanie sił ukraińskich z tych obwodów;
bezterminowe zobowiązanie Ukrainy do neutralności (obietnica nieprzystępowania do sojuszy i koalicji wojskowych), zakaz rozmieszczania w przyszłości zagranicznych sił zbrojnych i infrastruktury na terytorium Ukrainy, wypowiedzenie wszystkich istniejących umów dotyczących bezpieczeństwa Ukrainy oraz stały zakaz posiadania broni jądrowej przez Ukrainę;
ochrona „pełnych praw, wolności i interesów” Rosjan i ludności rosyjskojęzycznej na Ukrainie oraz wprowadzenie przepisów zakazujących „gloryfikacji i propagandy nazizmu”.
W drugiej części memorandum Rosja żąda, aby Ukraina i Rosja wybrały jedną z dwóch dróg prowadzących do zawieszenia broni. Pierwsza droga wymaga od Ukrainy całkowitego wycofania się z nieokupowanych obszarów obwodów ługańskiego, donieckiego, zaporoskiego i chersońskiego do nieokreślonej odległości poza granicami tych obwodów. Druga droga wymaga od Ukrainy wyrażenia zgody na inny zestaw żądań Rosji, w tym:
zakaz ponownego rozmieszczenia wszystkich swoich jednostek, z wyjątkiem tych wycofywanych z obwodów ługańskiego, donieckiego, zaporoskiego i chersońskiego;
zaprzestanie wszelkich działań zmierzających do tworzenia sił zbrojnych, rozpoczęcie demobilizacji, zniesienie stanu wojennego oraz zorganizowanie wyborów prezydenckich w ciągu 100 dni od zniesienia stanu wojennego i wybór nowego rządu;
zakończenie wszelkiej zagranicznej pomocy wojskowej, w tym dostarczania zdjęć satelitarnych i danych wywiadowczych, oraz zakaz wszelkich zagranicznych operacji wojskowych na Ukrainie.
W trzeciej części memorandum Rosja zaleca podpisanie długoterminowego porozumienia o zawieszeniu broni po wymianie ciał poległych żołnierzy i ogłoszeniu dwu- lub trzydniowego ogólnego zawieszenia broni w celu wydobycia ciał z pola walki. W memorandum domaga się całkowitego wycofania się Ukrainy z obwodów ługańskiego, donieckiego, zaporoskiego i chersońskiego w ciągu 30 dni od rozpoczęcia zawieszenia broni oraz wyboru nowego rządu Ukrainy przed podpisaniem formalnego porozumienia pokojowego przez Rosję i Ukrainę.
Pokój? Jeszcze długo nie
Memorandum Rosji odzwierciedla długotrwałe publiczne żądania Kremla, aby Ukraina poszła na znaczne ustępstwa terytorialne i polityczne, podczas gdy Rosja nie oferuje żadnych ustępstw z własnej strony. Moskwa wciąż oczekuje, żeby wszelkie porozumienia pokojowe uwzględniały postrzegane przez Rosję „główne przyczyny” wojny, a mianowicie ekspansję NATO na wschód od początku lat 90. oraz rzekomą dyskryminację osób rosyjskojęzycznych i kultury rosyjskiej przez Ukrainę. Kreml wzywa też do „denazyfikacji” i „demilitaryzacji” Ukrainy, które oznaczają żądania zmiany reżimu, ustanowienia prorosyjskiego rządu marionetkowego na Ukrainie oraz znacznego ograniczenia zdolności Ukrainy do obrony przed przyszłą agresją Rosji.
Przedstawiciele delegacji ukraińskiej powiedzieli, że podczas negocjacji zaproponowali Moskwie rozpoczęcie przygotowań do spotkania Władimira Putina i Władimira Zełenskiego. Kijów chce przeprowadzić rozmowy na najwyższym szczeblu pod koniec czerwca, z możliwym udziałem prezydenta USA Donalda Trumpa. Strona turecka, pełniąca rolę mediatora, wyraziła nadzieję, że trójstronne spotkanie uda się zorganizować w Stambule lub Ankarze. Biały Dom i prezydent Ukrainy Władimir Zełenski oświadczyli, że popierają tę inicjatywę.
źr. ISW, BBC Russian
