Spór o polskich bohaterów w Muzeum II Wojny Światowej. Wraca pierwotna wystawa. Jest oświadczenie muzeum i odpowiedź byłego dyrektora

Sporna kwestia dotyczyła wystawy głównej Muzeum II Wojny Światowej. Po przejęciu władzy w instytucji przez nową dyrekcję wprowadzono zmiany, z którymi nie zgadzali się twórcy ekspozycji - prof. Paweł Machcewicz, dr Janusz Marszalec, dr hab. Piotr Majewski i prof. Rafał Wnuk. W centrum kontrowersji, jakie w 2018 roku były także omawiane w sądzie, było łącznie dwadzieścia różnic od wersji pierwotnej, a w tym sekcje poświęcone rotmistrzowi Witoldowi Pileckiemu, św. ojcu Maksymilianowi Kolbe, Irenie Sendlerowej, Marianowi Rejewskiemu czy rodzinie Ulmów.

- Spór o wystawę Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku był jedną z wielkich, toczonych w ostatnich latach w Polsce publicznych debat o historii, sporem o rozumienie polskiego patriotyzmu, starciem dwóch wizji mówienia o przeszłości: refleksyjnej i apologetycznej. Miał też wyraźne podłoże polityczne, będąc konfliktem o to, jak powinny wyglądać relacje między władzą polityczną a sferą nauki i kultury, o to, czy politycy mają prawo naruszać autonomię twórców i badaczy - czytamy w komunikacie muzeum.

Nowa dyrekcja MIIWŚ nazywa zmiany w wystawie "nieprzemyślanymi i sprawiającymi wrażanie przypadkowych". Wskazują też bezpośrednio dr Karola Nawrockiego, byłego dyrektora placówki. Modyfikacje nazwano w komunikacie "pierwszą próbą odgórnego narzucenia jednej wersji II wojny światowej pod hasłem państwowej polityki historycznej", a przedstawienie nowych sylwetek w wystawie "użyciem symbolicznych postaci jako zakładników".

W trakcie procesu sądowego w Sądzie Apelacyjnym w Warszawie uznano, że "MIIWŚ reprezentowane przez dyr. Karola Nawrockiego naruszyło prawa autorskie oraz dobre imię autorów wystawy jako historyków". Nie wydano jednak nakazu przywrócenia pierwotnej wersji wystawy. Wydano za to nakaz zaprzestania wyświetlania animacji IPN-u pt. "Niezwyciężeni". Sąd Apelacyjny podtrzymał ten wyrok.

- W kwietniu 2024 r. kierownictwo nad Muzeum przejęli dwaj autorzy scenariusza – Rafał Wnuk i Janusz Marszalec. W rezultacie 8 maja 2024r., po siedmiu latach od jego usunięcia, na wystawę powrócił film kończący ekspozycję. Przejmujący dokument autorstwa Mateusza Subiety koncentruje się na najważniejszych wydarzeniach po II wojnie światowej, w tym konfliktach ostatnich lat. W zamyśle autorów film ten jest klamrą zamykającą wystawę, a jednocześnie ostrzeżeniem, że pokój nie jest nam dany raz na zawsze - czytamy na stronie MIIWŚ.

Instytucja wraca więc do pierwotnej wersji scenariusza i wizji autorów sekcji "System obozów koncentracyjnych" oraz części wystawy zatytułowanej "Groza wojny". Muzeum II Wojny Światowej kończy swój komunikat deklaracją "przywrócenia spójności wystawie".

Dr Karol Nawrocki postanowił odpowiedzieć nie tylko na ostre słowa w komunikacie, ale też skomentował samą wystawę. Podczas zwiedzania towarzyszyli mu dr Marek Szymaniak i dr Tomasz Szturo.

- To, co zobaczyliśmy, jest szokujące. W miejscu, gdzie było wspomnienie błogosławionej rodziny Ulmów, jest czarna dziura. Czarna ściana zamiast pamięci o tych, którzy ratowali Żydów podczas II wojny światowej. Nowa dyrekcja usunęła także rotmistrza Witolda Pileckiego, a także św. Ojca Maksymiliana Kolbe - opowiada dr Karol Nawrocki na portalu X. - To, co było przedmiotem sporu sądowego przez ostatnie 6 lat i to, co dało się nam, jako dyrekcji, dowieść przed polskim sądem, w nocy z 24 na 25 czerwca zostało po prostu ordynarnie usunięte, ewaporowane z przestrzeni 5 tys. metrów kwadratowych - dodaje.

Były dyrektor zwrócił się również do nowej dyrekcji.

- Zarówno jako prezes IPN-u, jak i były dyrektor MIIWŚ w Gdańsku, chciałbym przekazać prof. Rafałowi Wnukowi, że tego typu zachowania nie zostaną zapomniane przez Polskę. Wycinanie i kastrowanie ojca Kolbe, rotmistrza Pileckiego i rodziny Ulmów, będą głęboko w naszej pamięci. Nowa dyrekcja mówi o tym, że to szantaż patriotyczny. Ma doprowadzić do tego, że te wielkie postaci pozostaną na wystawie, a oni temu szantażowi nie ulegną - mówił Karol Nawrocki. - Patriotyzm jest ważną cechą dla każdego urzędnika państwowego. To, co zrobiła nowa dyrekcja, jest wbrew badaniom historycznym i świadomości Polaków o historii XX wieku. Jest po prostu nieprzyzwoite.

Kilka słów do nowej dyrekcji skierował również obecny na nagraniu dr Marek Szymaniak.

- Zwracam się do dra Janusza Marszalca, który jest współodpowiedzialny za ten barbarzyński akt. Jak to jest, że środki, które zostały wydane na wprowadzenie tych zmian na wystawie, są dzisiaj wydatkowane na to, żeby realizować ambicje dr Janusza Marszalca, prof. Rafała Wnuk i osób, które przez kilka lat prowadziły proces z Muzeum II Wojny Światowej i go przegrały. Z wyjątkiem jednej zmiany, wszystkie zostały uznane przez polski sąd - mówił dr Marek Szymaniak.

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź "Dziennik Bałtycki" codziennie. Obserwuj dziennikbaltycki.pl!