Józef Brandt w Muzeum Narodowym. Poznaj ikonę wielkiej sztuki narodowej

W Muzeum Narodowym w Warszawie i Krakowie czekają na zwiedzających fascynujące, różnorodne i niezwykłe ekspozycje.

Ze Szczebrzeszyna do galerii narodowej
Szczebrzeszyn reklamuje się za granicą. Miasto znane głównie z tego, że wypowiedzenie jego nazwy sprawia olbrzymi kłopot obcokrajowcom, zaprasza do siebie turystów hasłem: „Hard to say, easy to visit”. Nie ma jednak wątpliwości, że najlepszą reklamą dla miasta jest znakomity malarz – Józef Brandt. Przyszedł on na świat w połowie XIX w. właśnie w Szczebrzeszynie.

Muzeum Narodowe w Warszawie od 22 czerwca zaprasza na wystawę największych dzieł Józefa Brandta. To pierwsza tak duża prezentacja dorobku artysty. Obejmuje ok. 300 obiektów oraz elementów wyposażenia pracowni – obrazów olejnych, akwarel i rysunków, pochodzących z instytucji polskich i zagranicznych oraz z kolekcji prywatnych. Mecenasem wystawy jest PKO Bank Polski.

- PKO Bank Polski od lat aktywnie angażuje się w mecenat kultury i sztuki. Nie jest to pierwszy projekt realizowany wspólnie z Muzeum Narodowym w Warszawie. Wystawa dzieł Józefa Brandta jest pierwszą tak znaczącą w historii polskiego muzealnictwa prezentacją dorobku artysty. Tym bardziej, w przedsięwzięciu nie mogło zabraknąć Banku, któremu polscy artyści są szczególnie bliscy. Z satysfakcją włączamy się w popularyzację malarstwa tego wybitnego polskiego malarza – mówi Piotr Podstawek, dyrektor Biura Strategii i Segmentacji Marketingowej w PKO Banku Polskim

Twórczość Brandta to głównie obrazy batalistyczne i historyczne. Artysta ilustrował zarówno wielkie, historycznie udokumentowane bitwy, jak i drobne potyczki. Jego dzieła cechuje niezwykły realizm, swobodna kompozycja i mistrzowskie oddanie ruchu.

– Otwarcie wystawy wiąże się dla nas z ogromnymi emocjami – ekspozycja wieńczy czteroletni okres studiów nad twórczością artysty, których częścią były m.in. szczegółowe badania konserwatorskie czy poszukiwanie prac Brandta. Wystawie towarzyszy monumentalny, bogato ilustrowany trzytomowy katalog, stanowiący kompendium wiedzy o malarzu – mówią kuratorki wystawy Ewa Micke-Broniarek i Agnieszka Bagińska.

Niewątpliwie jest to malarz, który tak literacko podchodził do tematu, że wpływał na samą literaturę. Pod jego silnym wpływem pozostawał ponoć Henryk Sienkiewicz pisząc „Trylogię”.

– Brandt jest przedstawicielem malarstwa, którego nie trzeba rozumieć, ale należy czuć. Dzieje się to za pośrednictwem niedopowiedzianej treści, która staje się podporządkowana formie malarskiej. Nawet laik dopatrzy się w obrazach mistrza świadomych niedopowiedzeń drugiego planu i otoczenia tego co dzieje się na marginesie. Tych „malarskich peryferii” nasze oko nie definiuje jako konkretnych postaci, przedmiotów, detali pejzażu, przestaje je rozumieć, ale zaczyna odczuwać i po przez intuicję widzi to czego nie ma. Dla mnie te malarskie smaczki legitymizują Brandta w gronie wybitnych, bo tu forma w szczególny sposób występuje w symbiozie z warstwą literacką obrazu. Podbijając się wzajemnie zamyka dzieło w sposób, który cieszy oko każdego widza – twierdzi malarz młodego pokolenia, Michał Mroczka.

Odrębny nurt w twórczości Brandta stanowi malarstwo rodzajowe. Życie na wsi, jarmarki, podróżni odpoczywający przed karczmą, myśliwi wyruszający na polowanie i samotni jeźdźcy.

– Na wystawie znajdują się dzieła ze wszystkich okresów twórczości artysty, w tym zarówno monumentalne obrazy historyczne, jak i prace mniej znane i od lat lub nigdy nie pokazywane. Zapraszamy również zwiedzających do zapoznania się z metodami pracy artysty: sposobem używania rekwizytów, fotografii i rysunków w procesie twórczym. „Podglądanie” warsztatu malarza jest możliwe m.in. za sprawą aranżacji „wschodniej” pracowni Brandta w Monachium, dzięki której możemy poznać sposób jego pracy i najbliższe otoczenie – zachęcająEwa Micke-Broniarek i Agnieszka Bagińska.

Oprócz samej wystawy Muzeum Narodowe, przy współpracy z PKO Bankiem Polskim, przygotowało szereg wydarzeń towarzyszących. Można będzie wziąć udział w wykładach oraz spotkaniach tematycznych. Część z nich będzie tłumaczona na język migowy. Nie zabraknie też atrakcji dla najmłodszych – specjalne druki dla dzieci i dorosłych ułatwią interaktywne poznawanie ekspozycji.

Wystawa odbywa się w ramach projektu „3×Niepodległa w Muzeum Narodowym w Warszawie” pod Patronatem Narodowym Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy w Stulecie Odzyskania Niepodległości 1918–2018. Cykl realizowany jest w ramach Programu Wieloletniego „Niepodległa” na lata 2017–2021.

Duch historii i sacrum
PKO Bank Polski od lat wspiera projekty będące dziedzictwem naszej kultury narodowej i historii. Posiada Bankową Kolekcję Sztuki, w której zgromadził już ponad 70 prac wybitnych polskich twórców kilku pokoleń, m.in. Magdaleny Abakanowicz, Jana Tarasina, Edwarda Dwurnika czy Zofii Kulik. Angażuje się w działalność największych instytucji kultury w naszym kraju – Muzeów Narodowych w Krakowie i Warszawie. Tu właśnie jest mecenasem Galerii Sztuki Średniowiecznej. To najbogatsza i najbardziej różnorodna kolekcja sztuki pochodzącej z tego okresu.

Zaprezentowane są na niej przede wszystkim obiekty z okresu późnego średniowiecza, pochodzące głównie z Polski, nie brakuje jednak pojedynczych eksponatów z zachodu Europy. Są to dzieła, które pierwotnie przeznaczone były niemal wyłącznie do kościołów. Ekspozycja została zaprojektowana tak, aby widzowie mogli jak najlepiej zrozumieć rolę sztuki w życiu religijnym czasów średniowiecza – w epoce, w której nie istniało pojęcie sztuki we współczesnym znaczeniu. W galerii zobaczyć można imponujące ołtarze, sprzęty liturgiczne, ołtarzyki, obrazy i rzeźby przeznaczone do prywatnej modlitwy. Wystawie towarzyszą spotkania, wykłady oraz koncerty muzyki dawnej.

Krakowska ikona
PKO Bank Polski patronuje jednak nie tylko stołecznym wydarzeniom kulturalnym – jest również mecenasem wystawy poświęconej twórczości Stanisława Wyspiańskiego prezentowanej w Muzeum Narodowym w Krakowie. To unikatowa prezentacja prac jednego z najwybitniejszych i wszechstronnych polskich twórców. Zakrojona na szeroką skalę ekspozycja prezentuje ponad 900 pozycji: od rysunków i grafik poprzez obrazy, po rzeźby czy rzemiosło artystyczne. Dzięki temu odwiedzający muzeum mogą poznać nie tylko dzieła Wyspiańskiego, ale również jego postać i oryginalny styl, nazwany narodowym.

– Wystawa jest rzadką okazją do zobaczenia Wyspiańskiego w całym bogactwie jego dziedzictwa. Przy czym można potraktować ten temat w dwojaki sposób. Pierwszy to spojrzenie na Wyspiańskiego jako wszechstronnego geniusza, który swój nieprzeciętny talent realizował w wielu obszarach sztuki. Druga perspektywa: Wyspiański, eksplorując kolejne pola swojej twórczej aktywności, bezdyskusyjnie, bez kompleksów nie tylko objął w posiadanie własne dziedzictwo kulturowe Krakowa, ale także sięgnął po dziedzictwo Polski – kraju nieistniejącego w jego czasie, oraz szerzej – dziedzictwo kulturowe współczesnego mu cywilizowanego świata, od antyku po współczesność – mówi dr hab. Łukasz Gaweł, zastępca dyrektora ds. strategii, rozwoju i komunikacji w Muzeum Narodowym w Krakowie.