Na tym będzie polegać działanie komisji ds. badania wpływów Rosji na polską politykę. Co dokładnie reguluje? Co z "tajemnicą zawodową"?

Ustawa o Państwowej Komisji do spraw badania wpływów rosyjskich na bezpieczeństwo wewnętrzne Rzeczypospolitej Polskiej w latach 2007-2022 określa cztery kluczowe kwestie dotyczące tego zagadnienia.

Opisuje zadania i kompetencje komisji, szczególny tryb postępowania w przedmiocie badania wpływów rosyjskich, środki zaradcze stosowane wobec osób będących w latach 2007-22 funkcjonariuszami publicznymi lub członkami kadry kierowniczej wyższego szczebla spółki, którzy pod wpływem rosyjskim działalni na szkodę polskich interesów, a także sposób prowadzenia działalności informacyjnej i prewencyjnej.

Przez członków kadry wyższego szczebla rozumie się członków zarządu, rady nadzorczej, dyrektorów, pracowników, syndyków lib likwidatorów spółki, którzy poprzez swoje decyzje mieli wpływ na sprawy majątkowe spółki.

Funkcjonariusze publiczni to osoby wypisane w artykule 115 kodeksu karnego, czyli:

• prezydent RP,
• posłowie, senatorowie, radni, posłowie do PE,
• sędziowie, ławnicy, prokuratorzy, i tak dalej,
• prawnicy administracji rządowej lub samorządu terytorialnego,
• pracownicy organu kontro państwowej lub samorządu,
• osoby zajmujące kierownicze stanowiska w innych instytucjach państwowych,
• funkcjonariusze organów powołanych do ochrony bezpieczeństwa publicznego lub Służby Więziennej,
• osoby pełniące czynną służbę wojskową - z wyjątkiem terytorialnej służby pełnionej dyspozycyjnie,
• pracownicy międzynarodowego trybunału karnego.

Przez wpływy rosyjskie rozumie się natomiast każde działanie osób będących przedstawicielami władz publicznych Federacji Rosyjskiej, znanych jako bliscy współpracownicy tych osób, osób powiązanych z nimi organizacyjnie lub finansowo oraz innych osób działających na zlecenie wcześniej wspomnianych.

Zgodnie z ustawą, "komisja jest organem administracji publicznej stojącym na straży interesu publicznego w zakresie badania wpływów rosyjskich na bezpieczeństwo wewnętrzne Rzeczypospolitej Polskiej w latach 2007–2022".

Jej obsługę merytoryczną, prawną, organizacyjną, techniczną czy kancelaryjną zapewnia kancelaria prezesa rady ministrów, a wydatki związane z jej działalnością pokrywane są z budżetu państwa, z części, którą dysponuje szef kancelarii premiera.

Zadaniem komisji będzie prowadzenie postępowania mającego na celu wyjaśnienie działalności osób będących w określonych latach funkcjonariuszami publicznymi lub członkami kadry kierowniczej wyższego szczebla, które pod wpływem rosyjskim działały na szkodę Polski poprzez:

• podejmowanie czynności urzędowych, w szczególności tworzenie i powielanie nośników informacji i udostępnianie ich osobom trzecim,
• przygotowywanie lub wydawanie decyzji administracyjnych lub innych aktów prawa,
• składanie oświadczeń woli w imieniu organu władzy publicznej lub spółki, w szczególności zawierały umowy z podmiotami trzecimi,
• podejmowanie decyzji o zatrudnieniu pracowników lub wyborze kontrahenta,
• dysponowanie środkami publicznymi lub spółki,
• branie udziału w procesie stanowienia prawa,
• branie udziału w zawieraniu umowy międzynarodowej,
• branie udziału w przygotowaniu lub prezentacji stanowiska RP na forum międzynarodowym,
• wpływanie lub próba wywarcia wpływu na powyższe czynności.

Komisja badać będzie też przypadki osób innych, które oddziaływały na bezpieczeństwo wewnętrzne lub godziły w interesy Polski w zakresie m.in. środków masowego przekazu, rozprzestrzeniania fałszywych informacji czy funkcjonowania partii politycznych.

W przypadku stwierdzenia wpływów, komisja będzie mogła zastosować środki zaradcze oraz będzie zobligowana do podjęcia działania zapewniającego niezwłoczną reakcję organów władzy publicznej czy organizacji w zakresie zwalczania wpływów oraz umożliwiające pociągnięcie do odpowiedzialności odpowiednich osób.

Do możliwych do zastosowania środków zaradczych zalicza się:

• cofnięcie poświadczenia bezpieczeństwa lub nałożenie zakazu otrzymania poświadczenia bezpieczeństwa na okres do 10 lat,
• zakaz pełnienia funkcji związanych z dysponowaniem środkami publicznymi na okres do 10 lat,
• cofnięcie pozwolenia na broń lub nałożenie zakazu posiadania pozwolenia na broń na okres do 10 lat.

Komisja będzie prowadzić działalność informacyjną i prewencyjną, to jest m.in. przygotowywać raporty i przedstawiać je odpowiednim organom.

Ustawa precyzuje, że w skład komisji wchodzić będzie dziewięciu członków, którzy powoływani i odwoływani będą przez Sejm. Osoby te muszą spełniać następujące kryteria:

• posiadać obywatelstwo polskie i pełnię praw publicznych,
• posiadać zdolność do czynności prawnych,
• nie być prawomocnie skazanym za umyślne przestępstwo (również skarbowe),
• spełniać wymagania określone w ustawie z dnia 5 sierpnia 2010 o ochronie informacji niejawnych,
• posiadać wykształcenie wyższe lub niezbędną wiedzę w zakresie funkcjonowania organów władzy publicznej,
• cieszyć się nieposzlakowaną opinią,
• wyrażać zgodę na kandydowanie.

Kandydaci będą zgłaszani marszałkowi Sejmu, a prawo do ich zgłaszania będzie przysługiwać każdemu klubowy poselskiemu lub parlamentarnemu.

Przewodniczący komisji zostanie wybrany z grona członków komisji przez premiera. Za pracę szefowi komisji będzie przysługiwać ryczałtowa miesięczna dieta w wysokości trzykrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę. Członkom komisji mającym inne miejsce zamieszkania niż miejsce posiedzeń będzie przysługiwać dieta oraz zwrot kosztów przejazdów i noclegów związanych z uczestnictwem w posiedzeniach.

Członkowie komisji nie mogą być pociągnięci do odpowiedzialności za swoją działalność wchodzącą w zakres sprawowania funkcji w komisji.

Decyzje administracyjne, postanowienia i uchwały wydawane przez komisję muszą zostać wydane większością głosów w obecności co najmniej 5 członków. W przypadku remisu decydujący głos ma przewodniczący.

Wszystkie agencje bezpieczeństwa, jak ABW czy agencja Wywiadu, ale też m.in. prezes NIK, SN czy NSA, a także spółki, zobligowane są do udostępnienia komisji wszelkich materiałów i dokumentów, łącznie z tymi zawierającymi informacje niejawne.

Prokurator lub prezes właściwego sądu również dostarcza niezbędne dokumenty i akty postępowania przygotowawczego na wniosek komisji. W przypadku odmowy ze względu na dobro postępowania, prokurator przekazuje dokumenty niezwłocznie po umorzeniu postępowania przygotowawczego lub skierowaniu do sądu aktu oskarżenia, wniosku o wydanie wyroku skazującego itp. Przewodniczący może również wystąpić do prokuratora z wnioskiem o przeszukanie pomieszczeń czy innych miejsc, a także zajęcia rzeczy w celu zabezpieczenia dowodu w sprawie.

Komisja przeprowadza czynności sprawdzające, a następnie wszczyna postępowanie z urzędu, w ramach którego może przeprowadzić jawną rozprawę lub wyłączoną z jawności.

Ustawa szczegółowo określa sytuację związane z przesłuchaniem osób objętych wszelkiego rodzaju tajemnicami lekarskimi, adwokackimi czy klauzuli tajności.

Osoby obowiązane do zachowania w tajemnicy informacji niejawnych o klauzuli tajności "tajne" lub "ściśle tajne" mogą być przesłuchane - ale tylko po zwolnieniu ich od obowiązku zachowania tajemnicy przez właściwy organ.

Zwolnieniu można odmówić tylko, gdy złożenie zeznania wyrządzić mogłoby poważną szkodę państwu. Decyzja musi zapaść w terminie nie dłuższym niż 10 dni roboczych od dnia doręczenia.

Osoby obowiązane do zachowania tajemnicy prawnie chronionej innej niż informacje niejawne o klauzuli tajności „tajne” lub „ściśle tajne” mogą odmówić zeznań co do okoliczności, na które rozciąga się ten obowiązek, chyba że komisja zwolni je od obowiązku zachowania tajemnicy - wyjątkiem duchowny, co do faktów, o których dowiedział się przy spowiedzi.

"Osoby obowiązane do zachowania tajemnicy notarialnej, adwokackiej, radcy prawnego, lekarskiej lub dziennikarskiej mogą być przesłuchane co do faktów objętych tą tajemnicą tylko wtedy, gdy jest to niezbędne do ochrony ważnych interesów Rzeczypospolitej Polskiej lub ochrony bezpieczeństwa wewnętrznego, a ustalenie okoliczności na podstawie innego dowodu byłoby nadmiernie utrudnione" - czytamy w ustawie.

Ale to nie komisja będzie zwalniać z tajemnicy. Zrobi to ewentualnie sąd - o ile wyda zgodę. Ustawa mówi o tym, że w celu przesłuchania tych osób, konieczne jest skierowanie wniosku do Sądu Okręgowego w Warszawie. Ten musi wniosek rozpatrzyć w terminie siedmiu dni.

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Portal i.pl codziennie. Obserwuj i.pl!