Niemiec z Majdanka. Otto Hett żył i zginął z więźniami

Gdy rano kurier dostarczył do muzeum sporą paczkę, nikt nie wiedział, jaką zawartość skrywa. Po otwarciu okazało się, że w środku jest pięć książek i kilkunastokilogramowa maszyna do pisania. Dla przeciętnego człowieka to nic nieznaczący złom. Dla historyków to prawdziwy skarb. - To ważny dar dla muzeum - przyznaje Anna Wójcik, kierownik Działu Archiwum w Państwowym Muzeum na Majdanku.

Zawartość paczki należała do Otto Hetta, lekarza i więźnia KL Lublin. Niemiec został skazany na obóz za krytyczne nastawienie do dyktatury narodowych socjalistów. Książki podarowane muzeum do dziś noszą jego pieczątki. Maszyna do pisania była z nim przez cały pobyt w KL Lublin. W trakcie ewakuacji obozu w lipcu 1944 r., razem z całym dobytkiem więźnia, została wysłana do Oświęcimia. Ale Otto Hett nigdy nie odebrał przesyłki. Zginął podczas transportu na zachód. Okoliczności jego śmierci pozostają niejasne.

Otto Hett przyszedł na świat w 1913 r. w bawarskim Augsburgu. Jego młodość naznaczyła Wielka Wojna. Studia medyczne ukończył przed II wojną światową. W czasie, kiedy władzę w jego kraju przejęła Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotników.

Z powodu poglądów politycznych został aresztowany w grudniu 1938 r. i skazany na 14 miesięcy pozbawienia wolności. Po odbyciu tej kary objęto go „aresztem ochronnym” i w kwietniu 1940 r. osadzono w KL Dachau.

Jego brat wybrał karierę w Luftwaffe. Uczestniczył m.in. w bombardowaniu Warszawy. Zachowała się ich korespondencja. Z lektury listów wynika, że Otto nie mógł się pogodzić z tym, że jego brat uczestniczy w wojnie. Za swoje poglądy miał później stracić życie.

8 grudnia 1941 r. przeniesiono go do nowo utworzonego obozu na Majdanku. Oznaczono go numerem 15. Był jednym z 2 tys. więźniów niemieckich (nie licząc pochodzących z Niemiec Żydów). Początkowo Otto Hett był tzw. kapo i odpowiadał za pracę brygady więźniów w baraku szpitalnym na polu I. Następnie został naczelnym lekarzem na II polu w lazarecie dla inwalidów, jeńców sowieckich. Wśród więźniów miał opinię prawego człowieka i lekarza starającego się w miarę możliwości jak najlepiej wykonywać swoje obowiązki. - Hett był lojalnym kolegą, nienawidził ustroju niemieckiego, ustroju hitlerowskiego - wspominał po latach Czesław Kulesza, były więzień Majdanka. Warunki w lazarecie były dramatyczne. Leków prawie nie było. Z powodu marnej jakości pożywienia i szerzących się epidemii śmiertelność wśród więźniów była bardzo duża. Waga mężczyzn w średnim wieku kształtowała się na poziomie zaledwie 36-38 kg. Najkrwawsze żniwo zbierała gruźlica. - To była wegetacja, chorzy byli skazani na śmierć - wspomina wyły więzień KL Lublin. W najlepszej sytuacji byli inwalidzi, którzy otrzymali możliwość pracy przy wyrobie koszy. Najsilniejsi byli odkomenderowani do Lublina, gdzie pełnili funkcje pomocnicze i porządkowe.

W lipcu 1944 r. Niemcy ewakuowali obóz na Majdanku. Pierwszą część trasy do KL Auschwitz więźniowie zmuszeni byli odbyć pieszo. Wśród nich był Otto Hett.

„SS-mani gnają nas do znacznie ostrzejszego tempa niż wczoraj. A tu wyłazi zmęczenie. Nogi są odbite, odgniecione, pęcherze i odparzenia powyłaziły, czujemy się jak z krzyża zdjęci. Dr Gabriel i dr Hett wloką się ledwo, jeden drugiego podpiera” - czytamy we wspomnieniach Jerzego Kwiatkowskiego, byłego więźnia KL Lublin.

Za Kraśnikiem razem z czterema towarzyszami Otto Hett postanawia uciec. - Obawiali się, że Niemcy wykończą ich w trakcie ewakuacji. Podczas postoju podczołgali się do pola i pobiegli. Ktoś strzelił - mówi Anna Wójcik. Pierwszy strzał był wycelowany w powietrze. Następnie broń chwycił jeden z SS-manów. To prawdopodobnie jego pocisk okazał się dla Hetta śmiertelny. Według innej relacji, więzień został pobity na śmierć przez transportujących go Niemców. Brak jednak wiarygodnych dowodów na jej potwierdzenie.

Przez cały pobyt w obozie Hett miał przy sobie maszynę do pisania. Jednak nie miał jej ze sobą w chwili śmierci. Jeszcze przed opuszczeniem Majdanka wysłał ją razem z innymi rzeczami do Auschwitz. Kiedy zginął, gestapo wysłało paczkę do jego narzeczonej. Przez kolejne powojenne dekady z pietyzmem przechowywała ona pamiątki, aż w końcu zdecydowała się przekazać je bratankowi Hetta. Niemiecki adwokat poświęcił całe swoje życie, żeby odtworzyć ostatnią drogę stryjka. W lipcu przyjechał do Lublina na Zjazd Rodzin Więźniów Majdanka „Pokolenia”. - To spotkanie ostatecznie go przekonało, żeby przekazać pamiątki muzeum - mówi badaczka.

W tym roku Państwowe Muzeum na Majdanku otrzymało 70 dokumentów i przedmiotów po byłych więźniach KL Lublin. Okazją do przekazania bezcennych pamiątek rodzinnych był lipcowy zjazd rodzin. Wtedy Muzeum wzbogaciło się o dokumenty po dr. Janie Klonowskim związane przede wszystkim z jego pracą w charakterze lekarza. Przekazał je Antoni, syn byłego więźnia. Ewa Sztaba--Chmielarz podarowała dziewięć świadectw gimnazjalnych swojego ojca Romualda Sztaby. Ten rok to również kolejne dary przekazane po Kurcie Wojciechu Szczudło, wśród których znalazło się m.in. 36 fotografii.

- Z roku na rok pokolenie, które doświadczyło traumy obozu na Majdanku, odchodzi, dlatego tak ważne jest podtrzymanie pamięci poprzez dbanie o materialne pozostałości po ofiarach. Wiele rodzin byłych więźniów obdarzyło nas zaufaniem i przekazało nieraz bardzo osobiste pamiątki po swoich bliskich. Dokumenty, fotografie, przedmioty są u nas właściwie zabezpieczane, przechowywane i konserwowane, tak aby mogły stać się świadectwem również dla przyszłych pokoleń. Stanowią one też ważną część naszej pracy edukacyjnej z młodzieżą. Zachęcamy wszystkich, którzy są w posiadaniu takich wartościowych materiałów, aby zdecydowali się przekazać je do naszego Muzeum - mówi Krzysztof Stanek z PMM.

Postać Otto Hetta przybliża jeden z paneli wystawy „Więźniowie Majdanka” w baraku nr 62. Więcej o tragicznej historii KL Lublin i roli Państwowego Muzeum na Majdanku w edukacji będzie można dowiedzieć się podczas ogólnopolskiej konferencji zorganizowanej w ramach 75. rocznicy utworzenia placówki.