PKW podejmie decyzję ws. sprawozdania finansowego komitetu wyborczego PiS. Publiczne pieniądze w przeszłości stracił już PSL oraz Nowoczesna

W 2002 roku PKW odrzuciła dwa sprawozdania PSL: o przychodach, wydatkach i zobowiązaniach finansowych komitetu wyborczego, w związku z wyborami parlamentarnymi z 2001 roku, a także o źródłach pozyskania środków finansowych, w tym kredytów bankowych i warunkach ich uzyskania przez PSL i fundusz wyborczy oraz o wydatkach środków funduszu wyborczego w 2001 roku.

Komitet wyborczy PSL zebrał wówczas na potrzeby kampanii nieco ponad 9,4 mln zł. Środki były jednak gromadzone nie na specjalnym koncie wyborczym, a na rachunku partyjnym.

Ponadto PKW wystąpiła do Sądu Okręgowego w Warszawie o orzeczenie przepadku korzyści majątkowych przez komitet wyborczy PSL. W listopadzie 2008 roku sąd oddalił ten wniosek. Stwierdził też, że PSL naruszyło obowiązujący wówczas przepis ordynacji wyborczej przez gromadzenie środków funduszu wyborczego i komitetu wyborczego na jednym rachunku bankowym. Uznał jednak, że przepisy regulujące te kwestie przed nowelizacją z lipca 2002 roku „były niejasne, niechlujne i nie spełniały standardów legislacyjnych”.

PKW na tę decyzję sądu złożyła zażalenie do Sądu Apelacyjnego w Warszawie. Sąd zmienił decyzję sądu pierwszej instancji i postanowieniem z 11 sierpnia 2009 roku orzekł przepadek korzyści majątkowej w wysokości 9 422 255 zł.

W efekcie PSL musiał spłacać w ratach kilkumilionowy dług wobec Skarbu Państwa. Ludowcy byli zmuszeni sprzedać swoją siedzibę – przy ul. Grzybowskiej w Warszawie.

W 2022 roku skargę nadzwyczajną na orzeczenie warszawskiego sądu apelacyjnego złożył Rzecznik Praw Obywatelskich. Jednak w lipcu 2023 roku Sąd Najwyższy ją oddalił.

Problemy miała też Nowoczesna. W 2016 roku PKW odrzuciła sprawozdanie finansowe partii z wyborów parlamentarnych z 2015 roku, ponieważ partia niezgodnie z przepisami przelała pieniądze (około 2 mln zł) z rachunku partii bezpośrednio na konto komitetu wyborczego. Zgodnie z Kodeksem wyborczym pieniądze powinny najpierw trafić na konto funduszu wyborczego partii, a dopiero stamtąd powinny zostać przelane na konto komitetu wyborczego. Problemy finansowe partii związane były m.in. z błędnie wykonanym przelewem, za który odpowiedzialny był ówczesny skarbnik Nowoczesnej, Michał Pihowicz. Był on także pełnomocnikiem finansowym komitetu wyborczego partii.

W wyniku odrzucenia sprawozdania finansowego przez PKW, partia straciła państwowe środki, które przysługują ugrupowaniom znajdującym się w Sejmie.

Nowoczesna odwołała się do Sądu Najwyższego, który odrzucił skargę. Tym samym Sąd Najwyższy potwierdził, że wpłacone nieprawidłowo środki przepadły. Poza tym Nowoczesna straciła 75 proc. z ponad 6 mln zł rocznej subwencji, czyli 4,5 mln zł każdy rok.

Wpędziło to partię w ogromne długi. W tamtej kampanii Nowoczesna zaciągnęła kredyt w kwocie blisko 2 mln zł w banku PKO BP.

Wiceprzewodniczący Nowoczesnej poseł Witold Zemnaczyński przyznał w rozmowie z nami, że raty są spłacane na bieżąco, a partia ma płynność finansową. Mirosław Pampuch, skarbnik Nowoczesnej w rozmowie z i.pl poinformował, że na dziś dług Nowoczesnej wynosi około 2 mln 100 tys. zł.

Przepisy Kodeksu wyborczego bezwzględnie nakazują odrzucenie sprawozdania finansowego, jeśli środki pozyskane, przyjęte lub wydatkowane z naruszeniem przepisów przekraczają 1 proc. wszystkich środków komitetu. Co ważne, kwestionowane finansowanie musi mieścić się w ramach kampanii wyborczej, a więc w przypadku sprawozdań dotyczących ubiegłorocznych wyborów badany jest tylko okres od 8 sierpnia do 13 października 2023 roku.

W przypadku komitetu PiS kwota nieprawidłowego finansowania musiałaby sięgnąć 387 tys. zł (jak wynika ze sprawozdania finansowego komitetu PiS, łączne przychody opiewają na 38 mln 781 tys. zł). Potrzebne jest też precyzyjne określenie, o jaką wartość pomniejszyć dotację podmiotową oraz subwencję w przypadku ewentualnego odrzucenia sprawozdania.

Konsekwencją odrzucenia sprawozdania finansowego komitetu wyborczego może być strata do 75 proc. dotacji podmiotowej, którą partia otrzymuje w związku ze zdobytymi mandatami w parlamencie (tzw. zwrot za kampanię) oraz pomniejszenie subwencji otrzymywanej z budżetu państwa na działalność statutową. Pomniejszenie - podobnie, jak w przypadku dotacji - nie może jednak przekraczać 75 proc. wysokości subwencji.

Jeśli sprawozdanie finansowe zostanie odrzucone, pełnomocnik finansowy komitetu ma prawo, w ciągu 14 dni od doręczenia mu postanowienia PKW, wnieść skargę do Sądu Najwyższego. Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN rozpatruje skargę i wydaje w tej sprawie orzeczenie w terminie 60 dni. Od orzeczenia SN nie przysługuje odwołanie. Jeśli SN uzna skargę za zasadną, PKW postanawia o przyjęciu sprawozdania finansowego.

Źródło: i.pl, PAP