Polska w Unii Europejskiej. Najważniejsze daty, ludzie i wydarzenia

Polskie marzenie o Europie – przez lata było to „marzenie ściętej głowy”

Genezy UE należy szukać w czasach II wojny światowej. Po wyniszczającym, bezprecedensowo okrutnym konflikcie zbrojnym Europejczycy pragnęli gwarancji bezpieczeństwa – koncepcja wspólnoty gospodarczej wydawała się doskonałą propozycją, mającą zapewnić pokój na Starym Kontynencie. Właśnie dlatego powstała Europejska Wspólnota Węgla i Stali. Po jej inauguracji wojna po prostu przestała się opłacać.

Marcin Chruściel: … dla starszych pokoleń, które przetrwały II wojnę światową oraz miały olbrzymie problemy z utrzymywaniem kontaktów z krewnymi po drugiej stronie żelaznej kurtyny, do niedawna były to rzeczy niewyobrażalne. Dlatego warto przypomnieć słowa kanclerz Angeli Merkel skierowane do Bundestagu: Jeśli upadnie euro, upadnie Europa. […] Pokój, jakim cieszymy się na kontynencie od 50 lat, nie jest dany raz na zawsze.

Polska mogła postarać się o członkostwo w Unii Europejskiej dopiero po transformacji ustrojowej, która rozpoczęła się de facto w 1989 r. Konieczne było zbudowanie podstaw demokratycznego państwa, które cechują m.in. rządy prawa. W Polsce musiał funkcjonować kapitalizm.

Negocjacje akcesyjne – trudna i wyboista droga, zwieńczona sukcesem

Zanim Polska otworzyła oficjalne negocjacje akcesyjne, konieczne było nawiązanie dialogu ze strukturami wspólnot europejskich.

1. 1988 r. - start integracji Polski i Wspólnot Europejskich. Polska nawiązuje stosunki dyplomatyczne z Europejską Wspólnotą Gospodarczą.

Dzięki nawiązaniu współpracy udało się podpisać Umowę o sprawie handlu oraz współpracy handlowej i gospodarczej z 1989 r.

Europa Zachodnia wspierała Wschód m.in. za pośrednictwem programu PHARE (zagwarantowanie pomocy finansowej) oraz dzięki utworzeniu Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju.

Pierwszym ambasadorem Polski przy Komisji Wspólnot Europejskich został Jan Kułakowski.

2. 1991 r. - podpisano Układ Europejski.

Współpraca między Polską i Wspólnotami doprowadziła do podpisania w grudniu 1991 r. Układu Europejskiego, dzięki któremu możliwe stało się udzielanie regularnego wsparcia – finansowego i technicznego. W konsekwencji tych działań udało się m.in. skutecznie zliberalizować polski rynek.

Układ został wdrożony w życie dopiero w 1994 r.

Rafał Willa: Układ Europejski był jednym z najważniejszych porozumień spośród wszystkich umów zawartych przez Polskę po 1989 r. z jej partnerami gospodarczymi, zarówno w uwagi na bardzo szeroki zakres uregulowań, jak też ze względu na spodziewane istotne konsekwencje dla polskiej gospodarki. Uregulował on stosunki Polski z najsilniejszym ugrupowaniem integracyjnym na świecie, z ugrupowaniem będącym zarazem naszym największym partnerem ekonomicznym (udział państw Wspólnot przekroczył 60% polskiego eksportu i importu).

3. Szczyt Rady Europejskiej 21-22 czerwca 1993 r. w Kopenhadze oraz strategia przedczłonkowska z 1994 r.

Rada Europejska, żeby ułatwić państwom kandydującym do UE możliwość wejścia do wspólnoty, w dniach 8-10 grudnia 1994 r. w Essen przyjęła strategię przedczłonkowską, która potwierdziła ustalenia szczytu kopenhaskiego z 1993 r.

Celem obu dokumentów było zapewnienie odpowiednich warunków krajom aspirującym do łatwego przejścia do struktur unijnych.

W 1995 r. (15-16 grudnia w Madrycie) przywódcy Unii zadecydowali o konieczności zaopiniowania kandydatur krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Ewentualne pozytywne oceny miały uruchomić procedurę przyjęcia kandydatów do UE.

4. 16 lipca 1997 r. Komisja Europejska przedstawia na forum Parlamentu Europejskiego opinie o kandydatach.

KE rekomendowała uruchomienie negocjacji z kilkoma krajami: Cyprem, Czechami, Estonią, Polską, Słowacją i Węgrami.

Rafał Willa: Opinia KE o Polsce zawierała bardzo pozytywną ocenę ogromnego wysiłku, jakiego dokonano w naszym kraju w ostatnich latach. KE podkreśliła z uznaniem ogromną skalę przeobrażeń systemowych i reform gospodarczych oraz społecznych, zbliżających nasz kraj do standardów UE. Stwierdzono, że Polska ma cechy demokracji o stabilnych instytucjach gwarantujących praworządność, prawa człowieka i poszanowanie mniejszości, a także może być uważana za funkcjonującą gospodarkę rynkową, która będzie w stanie sprostać presji konkurencji i sił rynkowych w Unii w średnim czasie.

5. 13 grudnia 2002 r. - koniec rozmów akcesyjnych.

Negocjacje z Brukselą nie były łatwe – w trakcie rokowań zdania były często zmieniane. Polska jako pierwszy kraj przedstawiła UE stanowiska negocjacyjne w pierwszych siedmiu obszarach interesujących władze Unii.

13 grudnia 2002 r. podczas Rady Europejskiej w Kopenhadze trwały negocjacje państw kandydujących do Unii, w tym Polski. Właśnie tego dnia zakończono rozmowy akcesyjne z 10 państwami Europy Środkowo-Wschodniej.

Począwszy od 16 kwietnia aż do przystąpienia do Unii Polska oraz pozostałe państwa kandydujące miały status „obserwatora”. Polscy przedstawiciele mogli uczestniczyć w kilkuset komitetach Rady UE, Komisji Europejskiej oraz w Komitecie Stałych Przedstawicieli.

6. 1 maja 2004 r. - Polska przyjęta do Unii Europejskiej.

Oficjalnie Polska znalazła się w Unii Europejskiej 1 maja 2004 r.

Traktat akcesyjny został podpisany 16 kwietnia 2003 r. przez ówczesnego premiera Leszka Millera i szefa MSZ Włodzimierza Cimoszewicza. Trzeci podpis na dokumencie złożyła ówczesna minister ds. europejskich Danuta Huebner.
[/lista]

15 lat Polski w Unii Europejskiej – bilans zysków i strat

Polska znajduje się w Unii od 15 lat. Ponad dekadę temu rozpoczęliśmy jeden z najbardziej owocnych sojuszy w historii Polski. Jak możemy podsumować członkostwo Polski w Unii Europejskiej? Oto najważniejsze zmiany:

• Usługi oraz towary z Polski zyskały nieograniczony dostęp do rynków unijnych. Jednolity rynek europejski sprzyja konkurencji.
• Polski złoty zyskał na znaczeniu. Dzięki temu m.in. obniżyły się koszty obsługi polskiego długu publicznego.
• Przystąpiliśmy do Strefy Schengen, co wpłynęło na podróżowanie oraz intensywność współpracy transgranicznej.
• Przyjęliśmy unijny porządek prawny. Korzystnym następstwem tej zmiany było przede wszystkim uporządkowanie funkcjonowania gospodarki.
• Wprowadziliśmy unijne standardy ochrony środowiska.

Polska zajmuje pozycję jednego z największych beneficjentów UE. W poszczególnych latach otrzymaliśmy następujące kwoty:

• 2004-2006 – 6,3 mld EUR
• 2007-2013 – 65 mld EUR
• 2014-2020 – 75,8 mld EUR

Przed nami kolejne wybory do Europarlamentu. Odbędą się w niedzielę, 26 maja 2019 r.

Źródła:
1. M. Chruściel, K. Kloc, „Polska w Unii Europejskiej – proces akcesyjny i priorytety polskiej polityki w ramach UE”, [w:] „Poliarchia”, nr 1, 2013.
2.R. Willa, „Droga do członkostwa w Unii Europejskiej – przykład Polski”, [w:] „Dialogi Polityczne”, nr 8/2007/
3.I. Pawlas, „Bilans członkostwa Polski w Unii Europejskiej po 10 latach – wybrane zagadnienia”, [w:] „Studia ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach”, nr 272/2016.