Śladami Powstania '44. Cmentarze na Woli zamieniły się w powstańcze kryjówki

Walki na Woli toczyły się także na nekropoliach. Najbardziej zacięte – w sierpniu 1944 roku – na cmentarzu ewangelicko-reformowanym (kalwińskim). W pewnym momencie front przebiegał pomiędzy grobami. Cmentarz był więc kryjówką, miejscem walki, a czasem nawet salą operacyjną.

Cmentarze znajdujące się na Woli miały strategiczne znaczenie dla Powstania Warszawskiego. Nieopodal – przy ul. Dzielnej 72 – znajdowała się fabryka Kamlera. Tam przez pierwsze dni powstania mieścił się sztab główny AK, czyli kwatera dowódcy – generała Tadeusza Bora-Komorowskiego. Później, gdy Komendę Główną, ze względu na nacierające siły niemieckie, przenoszono na Nowe Miasto, trzeba było osłaniać kierownictwo.

Walkami na cmentarzach kierowało elitarne Zgrupowanie „Radosław”. Wyznaczone cele batalion „Parasol” (będący częścią „Radosława”) zdobył już 1 sierpnia. Kontruderzenie Niemców rozpoczęło się cztery dni później. Powstańcy musieli sobie radzić nie tylko z wojskami lądowymi, ale także z nalotami nieprzyjaciela. Na stanowiskach wytrwali przez sześć dni. Ten czas wystarczył by podpułkownik Karol Ziemski ps. „Wachnowski” przygotował obronę Starego Miasta.

W czasie obrony cmentarzy wolskich zginęła Krystyna Wańkiewiczówna, córka słynnego pisarza. Działała w batalionie „Parasol”,a kule dosięgły ją gdy przechodziła pod murem na cmentarz kalwiński. Razem z nią pochowano sześć innych osób - obrońców Pałacyku Michlera. Po latach okazało się, że w grobie nie ma jednak ciała Wańkiewiczówny. Nie odnaleziono go do dziś.

Powstanie Warszawskie wybuchło 1 sierpnia 1944 roku. Była to największa akcja Armii Krajowej. Wzięło w niej udział 50 tysięcy żołnierzy. Walczyli, by - według planu AK - odbić stolicę z rąk nazistów przed najazdem sowietów. Niestety, powstanie zakończyło się niepowodzeniem. Żołnierze przez 63 dni dzielnie stawiali opór okupantowi. Skapitulowali 2 października. Niemcy - w odwecie za zryw niepodległościowy - wymordowali dziesiątki tysięcy cywilów, mieszkańców Warszawy. Rozpoczęli też niszczenie miasta. Wysadzono m.in. Muranów, Zamek Królewski i Pałac Saski. Dziś powstanie to symbol, który jest rozpoznawalny nie tylko w Warszawie, ale także w całej Polsce, a nawet za jej granicami.

Śladami Powstania '44, to cykl siedmiu filmów wideo, który dziennikarze warszawa.naszemiasto.pl przygotowują razem z ekspertami z Muzeum Powstania Warszawskiego. Zajmujemy się miejscami, które stały się symbolami niepodległościowego zrywu - jak np. Prudential, przed którym oddano jedne z pierwszych strzałów, jeszcze przed Godziną "W". Przypominamy także nieco zapomniany miejsca starć - jak stadion Polonii - z tragiczną historią w tle. Pierwszy film publikujemy 1 sierpnia. Kolejne będziemy dodawać w następne dni, równo o godzinie 17.

Partnerem merytorycznym projektu jest Muzeum Powstania Warszawskiego.