„Zrezygnowano z doświadczeń wymagających wysiłku fizycznego”. Zmiany w podstawie programowej z biologii. Tak tłumaczy je ministerstwo

Należy pamiętać, że przedstawiane zmiany są jedynie propozycją, nie są ostateczną wersją tego, co znajdzie się w podstawie programowej poszczególnych przedmiotów. Wszelkie uwagi i zastrzeżenia można zgłaszać w formularzu kontaktowym do 19 lutego 2024 r.

Z działu I. Organizacja i chemizm życia zaproponowano wykreślenie umiejętności wymienienia najważniejszych pierwiastków budujących ciała organizmów;

Z działu II. Różnorodność życia wykreślono:

• uzasadnienie potrzeby klasyfikowania organizmów;
• rozpoznawanie organizmów z najbliższego otoczenia, posługując się prostym kluczem do ich oznaczania;
• przedstawianie drogi rozprzestrzeniania się i zasad profilaktyki chorób wywoływanych przez wirusy takich, jak: ospa, świnka, AIDS.
• umiejętność wymienienia podstawowych form morfologicznych bakterii;
• przedstawianie drogi rozprzestrzeniania się i zasady profilaktyki chorób (gruźlica, salmonezlloza) wywoływanych przez bakterie;
• usunięto wszystkie zagadnienia z podrozdziału Protisty;
• wyjaśnianie znaczenie mchów w przyrodzie; planowanie i przeprowadzanie doświadczeń wykazujących zdolność mchów do chłonięcia wody;
• usunięto zagadnienia związane z organizmami widłakowymi, skrzypowymi;
• opisywanie modyfikacji korzeni, łodyg i liści jako adaptacji roślin okrytonasiennych do życia w określonych środowiskach;
• rozpoznawanie przedstawicieli rodzimych drzew liściastych;
• usunięto podrozdział o parzydełkowcach;
• wyjaśnianie znaczenia płazińców w przyrodzie i dla człowieka;
• przedstawianie znaczenia nicieni w przyrodzie i dla człowieka;

Z działu III. Organizm człowieka usunięto poniższe zagadnienia:

• Hierarchiczna budowa organizmu człowieka. Uczeń przedstawia hierarchizację budowy organizmu człowieka (komórki, tkanki, narządy, układy narządów, organizm).
• [Uczeń:] planuje i przeprowadza doświadczenie wykazujące rolę składników chemicznych kości;
• [Uczeń:] podaje przykłady schorzeń układu ruchu (skrzywienia kręgosłupa, płaskostopie, krzywica, osteoporoza);
• [Uczeń:] przedstawia miejsca trawienia białek, tłuszczów i cukrów; określa produkty tych procesów oraz podaje miejsce ich wchłaniania; planuje i przeprowadza doświadczenie badające wpływ substancji zawartych w ślinie na trawienie skrobi;
• [Uczeń:] analizuje skutki niedoboru niektórych witamin (A, D, K, C, B6, B12) i składników mineralnych (Mg, Fe, Ca) w organizmie oraz skutki niewłaściwej suplementacji witamin i składników mineralnych;
• [Uczeń:] podaje przykłady chorób układu pokarmowego (WZW A, WZW B, WZW C, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, zatrucia pokarmowe, rak jelita grubego);
• [Uczeń:] planuje i przeprowadza obserwację wpływu wysiłku fizycznego na zmiany tętna i ciśnienia tętniczego krwi;
• [Uczeń:] wskazuje lokalizację (na schemacie, rysunku, według opisu itd.) wybranych narządów układu odpornościowego: śledziony, grasicy;
• [Uczeń]: opisuje sposoby nabywania odporności (czynna, bierna, naturalna, sztuczna);
• związane z konfliktem serologicznym;
• [Uczeń:] określa AIDS jako zaburzenie mechanizmów odporności;
• [Uczeń]: planuje i przeprowadza obserwację wpływu wysiłku fizycznego na zmiany częstości oddechu;
• [Uczeń:] uzasadnia konieczność okresowego wykonywania badań kontrolnych moczu;
• [Uczeń:] porównuje rolę współczulnego i przywspółczulnego układu nerwowego;
• [Uczeń:] przedstawia negatywny wpływ na funkcjonowanie układu nerwowego niektórych substancji psychoaktywnych: narkotyków, środków dopingujących, dopalaczy i niektórych leków. (Pozostawiono alkohol i nikotynę.)
• zagadnienie astygmatyzmu;
• [Uczeń:] wyjaśnia, dlaczego nie należy bez konsultacji z lekarzem przyjmować preparatów i leków hormonalnych;
• [Uczeń:] opisuje fazy cyklu miesiączkowego kobiety;
• [Uczeń:] wyjaśnia wpływ różnych czynników na rozwój zarodka i płodu;
• [Uczeń:] przedstawia zasady profilaktyki chorób przenoszonych drogą płciową;

W rozdziale IV. Homeostaza zrezygnowano z przedstawiania zdrowie jako stan równowagi środowiska wewnętrznego organizmu oraz choroby jako zaburzenia homeostazy.

Z rozdziału V. Genetyka usunięto poniższe treści:

• [Uczeń:] podaje przykłady chorób sprzężonych z płcią (hemofilia, daltonizm) i przedstawia ich dziedziczenie;
• [Uczeń:] podaje przykłady czynników mutagennych (promieniowanie UV, promieniowanie X, składniki dymu tytoniowego, toksyny grzybów pleśniowych, wirus HPV);
• treści związane z fenyloketonurią;

Rozdział VII. Ekologia i ochrona środowiska będzie uboższy o następujące zagadnienia:

• dokonywanie obserwacji liczebności, rozmieszczenia i zagęszczenia wybranego gatunku rośliny zielnej w terenie;
• [Uczeń:] przedstawia porosty jako organizmy wskaźnikowe (skala porostowa), ocenia stopień zanieczyszczenia powietrza tlenkami siarki, wykorzystując skalę porostową;
• [Uczeń:] przedstawia odnawialne i nieodnawialne zasoby przyrody oraz propozycje racjonalnego gospodarowania tymi zasobami zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju;

Z działu VIII. Zagrożenia różnorodności biologicznej usunięto podawanie przykładów gospodarczego użytkowania ekosystemów.

Proponuje się realizację treści i wymagań następująco:

• w klasach V dział I oraz część działu II (ust. 1–6),
• w klasach VI część działu II (dział II ust. 7),
• w klasach VII działy III i IV,
• w klasach VIII działy V–VIII.

Planowane zmiany budzą emocje i wątpliwości, na szczęście jest jeszcze czas, by zgłosić swoje zastrzeżenia i propozycje. Szczególną uwagę zwraca się na usunięcie zapisów dotyczących profilaktyki chorób takich jak: AIDS, ospa i różyczka, a także rezygnację z treści na temat wpływu środków psychoaktywnych na układ nerwowy.

Wszystkie proponowane zmiany dostępne są na stronie ministerstwa.

W znacznym stopniu ograniczono do tej pory bardzo szeroki przegląd organizmów przez usunięcie treści dotyczących organizmów stosunkowo rzadkich, egzotycznych lub z innych powodów dość trudnych do zaobserwowania na co dzień. Urealniono listę obserwacji i doświadczeń przez wybranie tych reprezentatywnych, możliwych do zrealizowania w czasie zajęć lekcyjnych - czytamy w uzasadnieniu do zmian w podstawie programowej z biologii w szkole podstawowej.

Zwrócono również uwagę na usunięcie z podstawy zagadnień związanych z chemią (wymagań szczegółowych dotyczących pierwiastków i związków chemicznych), ponieważ biologia rozpoczyna się w podstawówce dwa lata wcześniej niż chemia, a te treści powinny być w pierwszej kolejności wprowadzone właśnie na lekcjach chemii.

Skrócono listę chorób o różnym podłożu: bakteryjnym, wirusowym, pasożytniczym i genetycznym – pozostawiono choroby o największym znaczeniu klinicznym ze względu na ich dużą częstość lub duże znaczenie przestrzegania zasad ich profilaktyki. Ze względów bezpieczeństwa w zupełności zrezygnowano z doświadczeń wymagających od uczniów wysiłku fizycznego - wyjaśnia ministerstwo.