Zwolnienie dyscyplinarne: kiedy pracownik może zostać zwolniony dyscyplinarnie? Jakie są powody i konsekwencje

Wśród osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę strach budzi przede wszystkim paragraf 52. Kodeksu pracy. Dotyczy on zwolnienia dyscyplinarnego.

Przepisy wskazują, kiedy rozwiązanie umowy o pracę może nastąpić bez wypowiedzenia z winy pracownika. Pracodawca ma prawo rozwiązać umowę o pracę w trybie natychmiastowym w przypadku:

• ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych,
• popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę takiego przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie go na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem,
• zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.

Same podejrzenia to za mało, aby wręczyć pracownikowi zwolnienie dyscyplinarne.Pracownik musi zostać przyłapany na gorącym uczynku. Jeśli jego błąd czy nadużycie wyjdą po fakcie, to obowiązkiem pracodawcy jest zebrać wszelkie dowody w sprawie i wtedy udowodnić winę podwładnego.

Pojedyncze spóźnienie do pracy, jednodniowa nieobecność pracownika w firmie czy pomyłka w wypełnianiu dokumentów służbowych przez pracownika nie stanowią jeszcze pretekstu do zwolnienia dyscyplinarnego. Powody zwolnienia dyscyplinarnego to chociażby kradzież dokonana przez podwładnego, wykonywanie obowiązków służbowych pod wpływem alkoholu, celowe i notoryczne niszczenie mienia należącego do pracodawcy, złamanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, okazanie pracodawcy sfałszowanych dokumentów podczas przyjmowania do pracy, zorganizowanie nielegalnego strajku czy wyjawienie tajemnicy służbowej.

Powodem zwolnienia dyscyplinarnego mogą być również okoliczności niezwiązane bezpośrednio z pracodawcą. Pracownik musi się liczyć z dyscyplinarką jeśli popełnił przestępstwo i został prawomocnie skazany lub utracił uprawnienia konieczne do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.

Przykład 1: pracownica była zatrudniona na stanowisku kasjer-sprzedawca w markecie. Od dłuższego czasu nie zgadzał się utarg sklepowy – po prawie każdym rozliczeniu dnia brakowało kilkunastu, czasem kilkudziesięciu złotych. Okazało się, że to kasjerka podkrada pieniądze. Dowodem było nagranie z monitoringu sklepowego; na nim było widać moment, jak kobieta bierze pieniądze z kasy i chowa do kieszeni. Pracodawca wręczył winowajczyni zwolnienie dyscyplinarne.

Przykład 2: mężczyzna pracował jako magazynier. Doszło do wypadku: podczas kierowania wózkiem widłowym na hali, pracownik wjechał w kolumnę towaru, uszkadzając zawartość i tworząc tym samym znaczne szkody. Wyszło na jaw, że w momencie zdarzenia był pijany. Świadkowie to potwierdzili, podobnie badanie na zawartość alkoholu w organizmie. Magazynier poniósł konsekwencje, wręczono mu tzw. dyscyplinarkę.

Przykład 3: pracownik został zatrudniony na stanowisku kierowcy w firmie transportowej. Prawo jazdy posiadał, ale okazało się, że przy przyjmowaniu do pracy przedstawił pracodawcy fałszywe zaświadczenie: badanie stwierdzające brak przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy kierowcy. Kadrowa to wykryła. Kierowca został zwolniony w trybie dyscyplinarnym.

Rozwiązanie umowy z pracownikiem w trybie natychmiastowym i z pisemnym uzasadnieniem ma zawsze odzwierciedlenie w jego dokumentach. Stosowny wpis zostaje zamieszczony w jego aktach pracowniczych. Informacja o zwolnieniu dyscyplinarnym znajduje się też w świadectwie pracy zwolnionego pracownika. Taka adnotacja może skutecznie utrudnić poszukiwanie nowej pracy, gdyż potencjalny pracodawca niechętnie zatrudni osobę, która ma konkretne grzechy na sumieniu.

Pracodawca może zwolnić pracownika dyscyplinarnie po wcześniejszej konsultacji ze związkami zawodowymi, o ile takie w ogóle funkcjonują w przedsiębiorstwie. Związkowcy mają 3 dni na ustosunkowanie się do tej kwestii. Istotny jest ponadto czas rozwiązania z pracownikiem umowy. Pracodawca, od momentu, gdy dowiedział się o przewinieniu swojego pracownika, ma miesiąc aby wręczyć mu zwolnienie dyscyplinarne. Gdy natomiast szef nie zdąży w tym terminie wręczyć dyscyplinarki, traci prawo do zwolnienia pracownika w tym trybie. W momencie, gdyby po miesiącu przełożony wręczył pracownikowi zwolnienie dyscyplinarne, a pracownik odwołał się do sądu pracy, sąd opowie się po stronie pracownika uzasadniając, że wystawione z opóźnieniem zwolnienie dyscyplinarne jest nieważne.

W przypadku, gdy dochodzi do naruszenia prawa i zostaje ono udowodnione pracownikowi, wówczas szczególna ochrona przez zwolnienie wynikająca z Kodeksu pracy przestaje mieć zastosowanie (dotyczy m.in. ciężarnych pracownic lub przebywających na urlopie macierzyńskim, pracowników tuż przed emeryturą). Zwalniany pracownik ponosi również dalsze konsekwencje: gdyby rozstawał się z firmą normalnie, tzn. za porozumieniem stron, to przysługiwałyby mu dni wolne na poszukiwanie nowej pracy. W sytuacji zwolnienia dyscyplinarki, to wolne mu nie przysługuje.

Informacja o zwolnieniu dyscyplinarnym nie przedawnia się. Nie ma możliwości, aby ta wzmianka została wymazana ze świadectwa pracy.

Pracownik zwalniany dyscyplinarnie może nie dostać zasiłku dla bezrobotnych, gdy zarejestruje się w urzędzie pracy. Przepisy Ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy mówią o tym, że pracownikowi nie należy się zasiłek dla bezrobotnych, jeśli w okresie 6 miesięcy przed zarejestrowaniem się w powiatowym urzędzie pracy tenże pracownik spowodował ze swej winy rozwiązanie stosunku pracy lub stosunku służbowego, bez wypowiedzenia. To z kolei oznacza, iż pracownik zwolniony dyscyplinarnie, który zaraz po utracie pracy zarejestruje się w pośredniaku, nie dostanie zasiłku przez wspomniane pół roku.

Zdarza się, że pracownik unika szefa zamierzającego wręczyć mu zwolnienie dyscyplinarne. Gdy pracownik ucieknie przykładowo na zwolnienie lekarskie, nie ominie go dyscyplinarka. Pracodawca może zwolnić w trybie dyscyplinarnym pracownika, który przebywa na L4, jeśli ten dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych. Na pocieszenie: zwalnianemu dyscyplinarnie pracownikowi przysługuje urlop wypoczynkowy, o ile go jeszcze nie wykorzystał.

Nie ma jednego, powszechnie obowiązującego wzoru rozwiązania umowy w trybie dyscyplinarnym z pracownikiem. Są jednak informacje, które muszą znaleźć się w takim dokumencie. Są to przede wszystkim:

• data i miejsce (miejscowość) wystawienia zwolnienia dyscyplinarnego,
• dane (nazwa firmy lub imię nazwisko pracodawcy, adres, nr tel.) pracodawcy,
• dane pracownika,
• adnotacja o rozwiązaniu umowy bez zachowania okresu wypowiedzenia, np. „rozwiązuję z panią/panem (…) umowę o pracę, zawartą dn. (…), bez zachowania okresu wypowiedzenia z powodu ciężkiego, udowodnionego naruszenia przez panią/pana podstawowego obowiązku pracowniczego”,
• informacja o przyczynie rozwiązania umowy w trybie natychmiastowym,
• pouczenie pracownika o przysługującym mu prawie odwołania się w określonym trybie do sądu pracy,
• podpis pracodawcy i pracownika (pracownik musi pisemnie potwierdzić, że otrzymał pismo).

Jeżeli pracownik uważa, że zwolnienie go dyscyplinarnie jest bezpodstawne, ma prawo walczyć o swoją racje. Poszkodowany ma możliwość odwołania się do sądu pracy. Musi to jednak zrobić w ciągu 21 dni od otrzymania zwolnienia dyscyplinarnego od pracodawcy. W piśmie do sądu pracownik zobowiązany jest wskazać swoje żądania, choćby żądanie odszkodowania od pracodawcy lub przywrócenia do dotychczasowej pracy na to samo stanowisko, które zajmował.

Fakt złożenia do sądu pracy odwołania od zwolnienia dyscyplinarnego nie zmienia od razu sytuacji pracownika. Wypowiedzenie umowy o pracę nadal uznawane jest za skuteczne do czasu rozstrzygnięcia sprawy przez sąd pracy.