Cenzura prewencyjna w Polsce próbuje wejść kuchennymi drzwiami -ostrzega dr Jolanta Hajdasz, wiceprezes Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich

Czy Twoim zdaniem jako szefowej Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich, mamy dziś w Polsce problem związany z próbami wprowadzenia drogą sądową- cenzury prewencyjnej?

Niestety, zdarzają się takie przypadki. I jest to sygnał, który niepokojąco mocno wskazuje, że kuchennymi drzwiami próbuje się wprowadzić mechanizmy cenzury prewencyjnej. W jaki sposób jest to wprowadzane? W swoich pozwach telewizja TVN oprócz tego, że żąda od dziennikarzy i mediów, w których pracują: portalu Niezależna.pl, TVP Info i „Gazety Polskiej Codziennie” nie tylko wysokiego odszkodowania finansowego oraz przeprosin za słowa krytyczne na temat tej stacji, ale także zabezpieczenia roszczeń w powództwie cywilnym. Czyli tego, by przez najbliższe dwanaście miesięcy zakazane było używanie takich zwrotów, jakie w tych pozwach wymieniają, czyli m. in: „TVN manipuluje”, „TVN publikuje fejkniusy”, „TVN kłamie”. Jest to bardzo niebezpieczne. Jeżeli sąd się do tego przychyli to- powołując się na ten przypadek- zamknąć usta każdemu dziennikarzowi. To właśnie jest cenzura prewencyjna, tak to trzeba odbierać.

Czyli nie można mówić krytycznie o TVN-ie, ale – jak rzeczywistość pokazuje- można nazywać dziennikarzy, bardzo dobrych dziennikarzy np. „Głosu Wielkopolskiego” czy innych tytułów Polska Press „funkcjonariuszami partyjnymi”, choć do żadnej partii nie należą.

Tak to niestety można rozumieć. Skoro Polska Press czy dziennikarze tytułów tej grupy, nie składają pozwów w takich sprawach, to nie korzystają z tego mechanizmu, który powoli próbuje być wprowadzony. Mówiąc o tym ostrzegamy, że jest wielka groźba, wielkie niebezpieczeństwo wprowadzenia do polskiego systemu prawnego, czegoś co ma cechy cenzury prewencyjnej. Nie możemy się na to zgodzić, bo później się już tego mechanizmu nie pozbędziemy. W jaki sposób będzie on wykorzystywany to dzisiaj nie jestem w stanie przewidzieć, ale niebezpieczeństwo z niego wynikające jest absolutnie realne i dotyka wszystkich dziennikarzy. Jest dla mnie czymś zdumiewającym, że w ten sposób chce dyscyplinować niewygodnych dla siebie dziennikarzy wielki koncern medialny, który ma ogromne możliwości normalnej, publicystycznej polemiki z nimi.

Czytaj także: Wielkopolanie oszukali kilka tysięcy osób. Ukrywali się w Holandii. Straty oszacowano na około 10 mln zł

Jako SDP mieliście dużo sygnałów o takich zjawiskach?

To są pierwsze tego typu przypadki, w których żąda się zabezpieczenia roszczeń na drodze cywilnej właśnie poprzez zakaz używania określonych sformułowań. To są te pozwy, które skierował TVN przeciwko Niezależnej.pl, przeciwko TVP i przeciwko „Gazecie Polskiej Codziennie” właśnie z tego typu żądaniem. Wcześniej nie było tego rodzaju pozwów, raz próbował zrobić to – z tego co pamiętam – PZPN i pan Zbigniew Boniek – ale pod wpływem publicznej krytyki się z tego wycofał. Nie może być tak, że ktoś zakazuje dziennikarzowi używania jakiegoś sformułowania.

Ktoś kto czuje się pomówiony stwierdzeniem np. „TVN kłamie” ma mechanizm prawny- procesu cywilnego czy z 212 k.k. Stąd przyznam, że nie rozumiem wniosku o zakaz pisania czegokolwiek.

Jasne, nikt tego nie kwestionuje, że każdy ma prawo iść do sądu, by dochodzić swoich praw. Niestety w tej chwili też żądania odszkodowań od dziennikarzy są ogromne, o wiele większe niż wynika to z ich zarobków, czy spraw, których dotyczą pozwy i to również jest mechanizm dyscyplinowania dziennikarzy, by o niektórych sprawach nie pisali czy bali się napisać, coś powiedzieć, czy pokazać. To bardzo niebezpieczny mechanizm, a niestety sądy korzystają z niego wyjątkowo ochoczo. Przykład z tego miesiąca- skazany prawomocnie w drugiej instancji został red. Jerzy Jachowicz, dziennikarz śledczy od wielu lat znany w Polsce, za użycie sformułowania „preparował”. Komentując powstanie i działania stowarzyszenia prokuratorów Lex Super Omnia mówił, że jednym z członków tego stowarzyszenia jest prokurator, który „preparował wnioski o pozbawienie immunitetu posła Antoniego Macierewicza i posła Mariusza Kamińskiego”. I to słowo „preparował” wystarczyło do tego, by ten prokurator poczuł się tak urażony, że wytoczył sprawę o naruszenie dóbr osobistych z art. 212 k.k. i pan Jerzy Jachowicz został prawomocnie skazany na grzywnę 3 tys. zł. Ale jakie są konsekwencje takie skazania? Oznacza to, że będzie wpisany do rejestru osób karanych, czyli nie będzie mógł wziąć kredytu, nie będzie mógł pełnić funkcji publicznych. Taki pozew otwiera też drogę do roszczeń cywilnych i taki prokurator może domagać się już – na drodze cywilnej- nie 3 tys. zł grzywny, ale 30-50 tys. zł. odszkodowania. Inny przykład: marszałek Tomasz Grodzki sam chroni się za immunitetem i nie staje przed sądem, ale pozywa dziennikarzy, którzy opisywali mechanizm korupcyjny w szpitalu, w którym był on dyrektorem i nie pozwala na odtajnienie procesów, które wytoczył. Prowadzone są one za zamkniętymi drzwiami, więc opinia publiczna nawet nie wie, jak te procesy przebiegają. To ma „efekt mrożący” dla całego środowiska dziennikarskiego . Sprawia, że inni rezygnują z podejmowania trudnych, czy kontrowersyjnych tematów, żeby uniknąć negatywnych konsekwencji dla siebie i swojej rodziny.

Wracając do sprawy pozwów TVN i wniosków o zabezpieczenia. Zajmowała się tym sejmowa Komisja Kultury i Środków Przekazu i reakcje niektórych posłów np. Krzysztofa Mieszkowskiego były zadziwiające, jakby nie rozumiał na czym polega wolność dziennikarska.

Wyjątkowo niesmaczne, bulwersujące było zachowanie posłów opozycji, których przykład pan opisuje. Powiem szczerze, że byłam zażenowana. Posłowie opozycji śmiali się, dowcipkowali, ironizowali. To było skrajnie nieadekwatne do tematu, który był przez nas poruszany. Nikt z nas nie przyszedł płakać i się skarżyć, jak oni to przedstawiali, tylko zostaliśmy zaproszeni na posiedzenie sejmowej Komisji. Oczekiwaliśmy przynajmniej spokojnej, merytorycznej debaty i wysłuchania z szacunkiem tego , co mamy do powiedzenia. A tak się nie stało. Mój komentarz jest krótki – jak komuś brakuje argumentów merytorycznych – to się robi szoł, przedstawienie, po to by opinia publiczna skoncentrowała się na czymś, co nie dotyka istoty sprawy, co odwraca uwagę opinii publicznej od tego, co było przedmiotem dyskusji. Przez to, że oni się tak skandalicznie zachowywali, że próbowali nas obrazić i sprowokować do emocjonalnych wystąpień, a później ostentacyjnie wyszli, dzisiaj trwa dyskusja o ich głupim zachowaniu, a nie o meritum sprawy. Oni to zrobili specjalnie. Ale do tego tematu niebezpieczeństwa wprowadzenia elementów cenzury w Polsce Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich jeszcze będzie wracać, nie odpuścimy tego. Zapewniam pana, dziennikarzy i wszystkich odbiorców mediów.

Obserwuj nas także na Google News

Jesteś świadkiem ciekawego wydarzenia? Skontaktuj się z nami! Wyślij informację, zdjęcia lub film na adres: [email protected]